Kolczatek
Kolczatek orzęsiony | |||||
Systematyka[1][2] | |||||
Domena | |||||
---|---|---|---|---|---|
Królestwo | |||||
Podkrólestwo | |||||
Nadgromada | |||||
Gromada | |||||
Podgromada | |||||
Nadklasa | |||||
Klasa | |||||
Nadrząd | |||||
Rząd | |||||
Rodzina | |||||
Rodzaj |
kolczatek | ||||
Nazwa systematyczna | |||||
Cenchrus L. Sp. Pl.: 1049 (1753)[3] | |||||
|
Kolczatek[4], zadziornik, rogalica[5] (Cenchrus L.) – rodzaj roślin z rodziny wiechlinowatych. Obejmuje 107 gatunków. Rośliny te występują na wszystkich kontynentach w strefie międzyzwrotnikowej oraz w strefie umiarkowanej, zwłaszcza na półkuli południowej (sięgając do południowych krańców Afryki i Ameryki Południowej). Na półkuli północnej zasięg rodzaju sięga do południowych krańców Europy (Sycylia i Grecja), w Azji do Kazachstanu, Mongolii, północnych Chin i Japonii, w Ameryce Północnej rośliny z tego rodzaju sięgają po Kanadę na północy. Na rozległych obszarach Europy i Azji rośliny z tego rodzaju występują tylko jako introdukowane[3]. Na różnych obszarach zawleczone gatunki z tego rodzaju są uciążliwymi gatunkami inwazyjnymi (zwłaszcza w południowej Afryce, w Australii, w Ameryce Północnej)[6]. W Polsce jako przejściowo tylko dziczejący notowany jest jeden gatunek – kolczatek orzęsiony C. ciliaris[4].
Trawy wyróżniające się tym, że płodne kłoski otoczone są w kwiatostanach kłoskami płonnymi, tworzącymi rodzaj okrywy, czasem twardniejącej i kolczastej. Niektóre gatunki z tego powodu są problematyczne na pastwiskach. Liczne gatunki z rodzaju mają także znaczenie użytkowe jako trawy pastewne, trawnikowe, niektóre dostarczają też jadalnego ziarna[6].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja systematyczna
Rodzaj z rodziny wiechlinowatych Poaceae, rzędu wiechlinowców Poales[2]. W obrębie rodziny należy do podrodziny Panicoideae, plemienia Paniceae, podplemienia Cenchrinae[7].
- Wykaz gatunków[3]
- Cenchrus abyssinicus (Hack.) Morrone
- Cenchrus agrimonioides Trin.
- Cenchrus alopecuroides (L.) Thunb.
- Cenchrus americanus (L.) Morrone
- Cenchrus annuus (Mez) Morrone
- Cenchrus arnhemicus (F.Muell.) Morrone
- Cenchrus articularis (Trin.) M.W.Tornab. & W.L.Wagner
- Cenchrus basedowii (Summerh. & C.E.Hubb.) Morrone
- Cenchrus beckeroides (Leeke) ined.
- Cenchrus biflorus Roxb.
- Cenchrus brevisetosus (B.K.Simon) B.K.Simon
- Cenchrus brownii Roem. & Schult.
- Cenchrus cafer (Bory) Veldkamp
- Cenchrus caliculatus Cav.
- Cenchrus caudatus (Schrad.) Kuntze
- Cenchrus chilensis (É.Desv.) Morrone
- Cenchrus ciliaris L. – kolczatek orzęsiony
- Cenchrus clandestinus (Hochst. ex Chiov.) Morrone
- Cenchrus complanatus (Nees) Morrone
- Cenchrus × cupreus (Thorpe) Govaerts
- Cenchrus distachyus (E.Fourn.) Morrone
- Cenchrus distichophyllus Griseb.
- Cenchrus divisus (J.F.Gmel.) Verloove, Govaerts & Buttler
- Cenchrus domingensis (Spreng. ex Schult.) Morrone
- Cenchrus durus (Beal) Morrone
- Cenchrus echinatus L.
- Cenchrus elegans (Hassk.) Veldkamp
- Cenchrus elymoides F.Muell.
- Cenchrus exiguus (Mez) ined.
- Cenchrus flaccidus (Griseb.) Morrone
- Cenchrus flexilis (Mez) Morrone
- Cenchrus foermerianus (Leeke) Morrone
- Cenchrus geniculatus Thunb.
- Cenchrus glaucifolius (Hochst. ex A.Rich.) ined.
- Cenchrus gracilescens (Hochst.) Zon
- Cenchrus gracillimus Nash
- Cenchrus henryanus (F.Br.) M.W.Tornab. & W.L.Wagner
- Cenchrus hohenackeri (Hochst. ex Steud.) Morrone
- Cenchrus hordeoides (Lam.) Morrone
- Cenchrus intectus (Chase) Morrone
- Cenchrus lanatus (Klotzsch) Morrone
- Cenchrus latifolius (Spreng.) Morrone
- Cenchrus laxius (Clayton) Zon
- Cenchrus ledermannii (Mez) ined.
- Cenchrus longisetus M.C.Johnst.
- Cenchrus longispinus (Hack.) Fernald
- Cenchrus longissimus (S.L.Chen & Y.X.Jin) Morrone
- Cenchrus × longistylus (Hochst. ex A.Rich.) Thulin & S.M.Phillips
- Cenchrus massaicus (Stapf) Morrone
- Cenchrus mezianus (Leeke) Morrone
- Cenchrus michoacanus H.F.Gut. & Morrone
- Cenchrus mitis Andersson
- Cenchrus monostigma (Pilg.) Morrone
- Cenchrus multiflorus J.Presl
- Cenchrus mutilatus Kuntze
- Cenchrus myosuroides Kunth
- Cenchrus nanus (Engl.) ined.
- Cenchrus nervosus (Nees) Kuntze
- Cenchrus nodiflorus (Franch.) Zon
- Cenchrus nubicus (Hochst.) Zon
- Cenchrus occidentalis (Chase) Morrone
- Cenchrus orientalis (Rich.) Morrone
- Cenchrus palmeri Vasey
- Cenchrus pauper (Steud.) Morrone
- Cenchrus pedicellatus (Trin.) Morrone
- Cenchrus pennisetiformis Steud.
- Cenchrus peruvianus (Trin.) Morrone
- Cenchrus petiolaris (Hochst.) Morrone
- Cenchrus pilcomayensis (Mez) Morrone
- Cenchrus pilosus Kunth
- Cenchrus pirottae (Chiov.) Zon
- Cenchrus platyacanthus Andersson
- Cenchrus preslii (Kunth) ined.
- Cenchrus prieurii (Kunth) Maire
- Cenchrus procerus (Stapf) Morrone
- Cenchrus prolificus (Chase) Morrone
- Cenchrus pseudotriticoides (A.Camus) Voronts.
- Cenchrus pumilus (Hack.) ined.
- Cenchrus purpureus (Schumach.) Morrone
- Cenchrus qianningensis (S.L.Zhong) Morrone
- Cenchrus ramosus (Hochst.) Morrone
- Cenchrus rigidus (Griseb.) Morrone
- Cenchrus riparius (Hochst. ex A.Rich.) Morrone
- Cenchrus robustus R.D.Webster
- Cenchrus rupestris (Chase) Morrone
- Cenchrus sagittatus (Henrard) Morrone
- Cenchrus schweinfurthii (Pilg.) Zon
- Cenchrus setaceus (Forssk.) Morrone
- Cenchrus setiger Vahl
- Cenchrus setosus Sw.
- Cenchrus shaanxiensis (S.L.Chen & Y.X.Jin) Morrone
- Cenchrus sichuanensis (S.L.Chen & Y.X.Jin) Morrone
- Cenchrus sieberianus (Schltdl.) Verloove
- Cenchrus somalensis Clayton
- Cenchrus sphacelatus (Nees) Morrone
- Cenchrus spinifex Cav.
- Cenchrus squamulatus (Fresen.) Morrone
- Cenchrus stramineus (Peter) Morrone
- Cenchrus tempisquensis (R.W.Pohl) Morrone
- Cenchrus thulinii (S.M.Phillips) Morrone
- Cenchrus trachyphyllus (Pilg.) Morrone
- Cenchrus tribuloides L.
- Cenchrus trisetus (Leeke) Morrone
- Cenchrus tristachyus (Kunth) Kuntze
- Cenchrus uliginosus (Hack.) ined.
- Cenchrus unisetus (Nees) Morrone
- Cenchrus violaceus (Lam.) Morrone
- Cenchrus weberbaueri (Mez) Morrone
- Cenchrus yemensis (Deflers) ined.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-05-21] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-05-21] (ang.).
- ↑ a b c Cenchrus L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-21].
- ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 54, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 51. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ a b David J. Mabberley , Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 164, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ Genus Cenchrus L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-05-21].