Kolcowidłak
 Kolcowidłak jałowcowaty | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
kolcowidłak |
| Nazwa systematyczna | |
| Spinulum A.Haines New England: 85. 2003[2] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Spinulum annotinum (L.) A.Haines (= Lycopodium annotinum L.) | |
Kolcowidłak[3] (Spinulum A.Haines) – rodzaj roślin należący do rodziny widłakowatych. Takson podniesiony został do rangi rodzaju w 2003. Wcześniej stanowił sekcję Annotina w obrębie rodzaju widłak Lycopodium. Odrębny rodzaj uznany został w systemie PPG I z 2016[2]. Wciąż jednak w części baz taksonomicznych należące tu rośliny utrzymywane są w rodzaju Lycopodium[4]. Rodzaj o zasięgu cyrkumborealnym – rośnie w Ameryce Północnej, w Europie i Azji, na południu w górach[5]. Do polskiej flory należy gatunek typowy rodzaju – kolcowidłak jałowcowaty Spinulum annotinum (=Lycopodium annotinum)[6].
Nazwa naukowa i zwyczajowa nawiązuje do ostro zakończonych liści asymilacyjnych (z łaciny spina = kolec, cierń[7].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Rośliny o pędach głównych płożących się. Liście niezróżnicowane, zebrane w okółkach po 4–5, bez włosowatego wyrostka lub błoniastego obrzeżenia na końcach blaszki. Kłos zarodnionośny nie osadzony na szypule, lecz stojący na szczycie wzniesionych, ulistnionych, rozgałęziających się tylko u nasady końcowych odcinków pędów. Pędy na przekroju zaokrąglone[8][9]. Gametofit kształtu dyskowatego[8].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja systematyczna
Rodzaj wyróżniany jest w rodzinie rodziny widłakowatych Lycopodiaceae w systemie PPG I z 2016 jako jeden z 9 należących do podrodziny Lycopodioideae W.H.Wagner & Beitel ex B. Øllg.[2] W systemach ujmujących szerzej rodzaj widłak Lycopodium grupa ta wyróżniana jest w jego obrębie jako sekcja Annotina (Rouy) Holub[8].
- Podział na gatunki
Podział na gatunki jest wciąż przedmiotem dyskusji. System PPG I uznaje przynależność tu trzech gatunków[2]. Dwa z nich (Spinulum subarcticum (V. N. Vassil.) A. Haines i Spinulum canadense (Romhild ex Nessel) A.Haines traktowane są też jako podgatunek kolcowidłaka jałowcowatego Spinulum annotinum ssp. alpestre (Hartm.) Uotila[10]. Z kolei w 2017 przeklasyfikowano rosnący w Chinach Lycopodium neopungens do tego rodzaju jako Spinulum lioui[11]. W efekcie w obrębie rodzaju wymieniane są dwa gatunki[10]:
- Spinulum annotinum (L.) A. Haines (=Lycopodium annotinum L.) – kolcowidłak jałowcowaty[3], widłak jałowcowaty[6]
- Spinulum lioui Li Bing Zhang & H. He
Niejasny status ma opisany z tego rodzaju:
- Spinulum zonatum (Ching) Mazumdar – postulowany do wyodrębnienia z Spinulum subarcticum (=S. annotinum ssp. alpestre)[8]
Gatunki w obrębie rodzaju tworzą mieszańce, natomiast nie stwierdzono ich powstawania między przedstawicielami tego rodzaju i rodzaju Lycopodium[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ a b c d e The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.
- ↑ a b Anna Pacyna, Wojciech J. Szypuła, Rząd: Lycopodiales Dc. ex Bertch. & J. Presl – Widłakowce (Widłaki jednakozarodnikowe), [w:] Ewa Szczęśniak, Edyta M. Gola, Elżbieta Zenkteler (red.), Lykopodiofity Polski Lycopodiales, Selaginellales, Isoëtales, „Monographiae Botanicae”, 110, Wrocław: Polskie Towarzystwo Botaniczne, 2023, s. 123-124, DOI: 10.5586/978-83-963503-9-8, ISBN 978-83-963503-9-8, ISSN 2392-2923.
- ↑ Spinulum. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-05-10].
- ↑ Daniel D. Palmer: Michigan Ferns and Lycophytes: A Guide to Species of the Great Lakes Region. University of Michigan Press, 2018, s. 333. ISBN 978-0-472-03711-7.
- ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 112, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b
Treść dostępna na wolnej licencji CC BY-SA 4.0 Międzynarodowe (oświadczenie o licencji): Anna Pacyna, Wojciech J. Szypuła, Rząd: Lycopodiales Dc. ex Bertch. & J. Presl – Widłakowce (Widłaki jednakozarodnikowe), [w:] Ewa Szczęśniak, Edyta M. Gola, Elżbieta Zenkteler (red.), Lykopodiofity Polski – Lycopodiales, Selaginellales, Isoëtales, Wrocław: Polskie Towarzystwo Botaniczne, 2023 (Monographiae Botanicae 110), s. 123-129, DOI: 10.5586/978-83-963503-9-8, ISBN 978-83-963503-9-8, ISSN 2392-2923 [dostęp 2024-05-18]. Tekst źródłowy został przeredagowany. Zmiany widoczne są w zakładce Wyświetl historię.
- ↑ a b c d Jaideep Mazumdar. A new combination in Spinulum (Lycopodiaceae) from India. „International Journal Of Advance Research And Innovative Ideas In Education”. 3, 2, 2017.
- ↑ Boughton Cobb, Elizabeth Farnsworth, Cheryl Lowe: A Field Guide to Ferns and Their Related Families: Northeastern and Central North America. Houghton Mifflin Harcourt, 2005, s. 284. ISBN 978-0-618-39406-7.
- ↑ a b Hassler, Michael & Schmitt, Bernd: Spinulum. [w:] Checklist of Ferns and Lycophytes of the World [on-line]. [dostęp 2020-05-10].
- ↑ De-Kui Chen, Xin-mao Zhou, Hai He, Li-Bing Zhang. Spinulum lioui, a new species referred as to Lycopodium neopungens (Lycopodiopsida: Lycopodiaceae) in China. „Phytotaxa”. 307, 2, s. 161, 2017. DOI: 10.11646/phytotaxa.307.2.9.
