Frottola

Frottola – pieśń strofkowa o treści miłosnej lub satyrycznej, popularna we Włoszech w XV i XVI wieku^[1][2].

Najczęściej była 3- lub 4-głosowa, z linią melodyczną umieszczoną w najwyższym głosie. Śpiewano ją z towarzyszeniem 2 lub 3 instrumentów, stanowiących jej harmoniczne dopełnienie^[1].

Zasadniczo frottola jest zbiorczym określeniem różnych form poetyckich, w związku z tym można mówić o rozmaitych podgatunkach słowno-muzycznych jak barzeletta, canzona, strambotto, oda, capitolo, sonet, villota, canto carnascialesco, giustiniana i innych^[2].

Miejscem powstania właściwej frottoli była Mantua (ok. 1400). Nazwa pochodzi od zbioru Petrucciego (księgi z frottolami wydawane w latach 1504–1514).

Wpływ frottoli widoczny jest we wczesnym madrygale, zwłaszcza u Jakoba Arcadelta, Adriana Willaerta i Philippe’a Verdelota. Fakturę akordową frottoli stosowali m.in. Josquin des Prés, Jacob Obrecht i Heinrich Isaac^[2].

Tą samą nazwą określa się również jeden z gatunków poezji włoskiej, szczególnie popularny od XIV do XVI wieku. Jest to kilkustrofowa pieśń z refrenem, pisana najczęściej siedmiozgłoskowcem (niekiedy jedenastozgłoskowcem) o rymach parzystych. Gatunek ten uprawiał m.in. Francesco Petrarca.

• Jerzy Habela: Słowniczek muzyczny. Warszawa: PWM, 1968. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
• Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).