Elchanan Cajtlin

Elchanan^[1] Cajtlin (jid. אלחנן צײַטלין; ur. 15 marca 1902 w Rohaczewie koło Homla, zm. 15 grudnia 1941 w Warszawie) – polski dziennikarz i poeta żydowskiego pochodzenia, także działacz polityczny i społeczny, początkowo związany z ruchem fołkistowskim, a później syjonistycznym. Jako pisarz tworzył w języku jidysz.

Był młodszym synem Hilela Cajtlina (1872–1942), bratem Arona Cajtlina (1898–1973).

Początkowo uczył się w warszawskim gimnazjum rosyjskim, później w gimnazjum polsko-rosyjskim. Uczęszczał tam do 1920, kiedy to na rok wyjechał z bratem do Palestyny. Po powrocie do Polski podjął studia medyczne na Uniwersytecie Warszawskim, których jednak nie ukończył. Początkowo był związany z fołkistami, współtworzył organizacje młodzieżowe i akademickie tego ruchu, był także sekretarzem generalnym partii w Warszawie i liderem frakcji narodowo-socjalistycznej^[2].

Wkrótce potem jednak przyłączył się do ruchu syjonistycznego. Był sekretarzem generalnym warszawskiego oddziału Towarzystwa Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce i sekretarzem Związku Literatów i Dziennikarzy Żydowskich w Warszawie. Publikował w takich tytułach, jak: „Dos Fołk”, „Di Tribune”, „Ilustrirte Woch”, „Der Jud” i „Ha-Tor” (czasopismo wydawane w Jerozolimie). Przez pewien czas był redaktorem kroniki warszawskiej w „Der Moment”. Był czołowym publicystą i krytykiem teatralnym w „Unzer Express” i „Express”.

Po wybuchu II wojny światowej uciekł do Lwowa. Po krótkim czasie wrócił jednak do Warszawy i trafił do getta. Tam organizował życie kulturalne i społeczne, m.in. działał w Żydowskiej Samopomocy Społecznej oraz pracował w Joincie. Zmarł na tyfus pod koniec 1941. Jest pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej (kwatera 31, rząd 3)^[3][4].

• Dos cijonisze Erec Jisroel in licht fun perzenłeche beobachtungen (jid. Syjonistyczna Ziemia Izraela w świetle osobistych obserwacji, 1922),
• A bichełe lider (tomik wierszy, 1931),
• In a literarariszer sztub (t. 1 1937, t. 2 wydany pośmiertnie przez brata Aarona w Buenos Aires w 1947),
• Buch un bine (jid. Książka i scena, 1939)

• Cywia Lubetkin: Zagłada i powstanie. Warszawa: Książka i Wiedza, 1999. ISBN 83-05130-41-X. Brak numerów stron w książce
• Zofia Borzymińska, Rafał Żebrowski: Polski słownik judaistyczny. Dzieje, kultura, religia, ludzie. T. 2. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2003, s. 822-823. ISBN 83-7255-175-8.