Ed Elisian

Ed Elisian, właściwie Edward Gulbeng Eliseian (ur. 9 grudnia 1926 roku w Oakland, zm. 30 sierpnia 1959 roku w Wisconsin State Fair Park w Milwaukee) – amerykański kierowca wyścigowy.

W latach 1953–1959 wziął udział w 43 wyścigach USAC National Championship. Jego najlepszym wynikiem było trzecie miejsce (Langhorne 1959), zdobył także jedno pole position (Milwaukee 1957).

W 1955 roku jako pierwszy kierowca w historii wyścigu dobrowolnie zatrzymał swój samochód, aby pobiec na miejsce tragicznego wypadku bliskiego przyjaciela, Billa Vukovicha.

To zdarzenie zostało przyćmione przez incydent z 1958 roku, gdy startujący z drugiej pozycji Elisian wpadł w poślizg na pierwszym okrążeniu, czym wywołał zbiorowy karambol, w którym zginął Pat O'Connor. W efekcie został zawieszony w prawach zawodnika przez USAC na kilka dni.

Niespełna miesiąc później, podczas wyścigu sprint carów na torze New Bremen Speedway w stanie Ohio, Elisian brał udział w kolizji z Jimem Davisem, który zmarł wskutek obrażeń kilka dni później. Sędziowie wyścigu nie stwierdzili winy Elisiana w tym przypadku, lecz jego reputacja wśród innych kierowców całkowicie legła w gruzach (jeszcze w 1956 roku Elisian został oskarżony o spowodowanie śmiertelnego wypadku Boba Sweikerta podczas wyścigu sprint carów w Salem; oddalono te zarzuty po analizie zapisu filmowego z kamer).

W 1959 roku Elisian nie zgłosił się do Indianapolis 500, wciąż będąc persona non grata na tym torze.

Zginął w wypadku na torze Milwaukee Mile (ówcześnie Wisconsin State Fair Park) w 1959 roku. Na 28. z 200 okrążeń^[1] wpadł w poślizg na oleju wylanym ze zdefektowanego silnika A.J. Foyta i uderzył w zewnętrzną ścianę. Samochód obrócił się kołami do góry i stanął w płomieniach. Nieżywego Elisiana wydobyto z wraku dopiero po dziewięciu minutach^[2].

Po śmierci Elisiana pojawiły się opinie, że pozostali kierowcy uczestniczący w tym wyścigu celowo nie przerwali rywalizacji, utrudniając dojazd straży pożarnej na miejsce wypadku. Te założenia pozostają jednak tylko w sferze domysłów.

Do dnia dzisiejszego Elisian pozostaje jedną z najbardziej kontrowersyjnych postaci w historii amerykańskich sportów wyścigowych. Mimo ostracyzmu związanego z wypadkiem Pata O'Connora, nie sposób pominąć faktu, że Elisian wciąż pozostaje jedynym kierowcą w historii Indianapolis 500, który dobrowolnie zatrzymał samochód, aby pomóc innemu zawodnikowi. To wydarzenie nie ma jednak przełożenia na generalną ocenę kierowcy, jak choćby w analogicznym przypadku Davida Purleya w świecie Formuły 1.

Wszystkie starty Elisiana w Indianapolis 500 są zaliczane do punktacji MŚ Formuły 1.

• Ed Elisian
• Edward Gulbeng „Smokey” Elisian