Emanuel Filibert

Emanuel Filibert, Żelazna Głowa

Emanuele Filiberto di Savoia, Testa 'd Fer

Herb Emanuela Filiberta
Książę Sabaudii
Okres	od 1553 do 1580
Poprzednik	Karol III Dobry
Następca	Karol Emanuel I Wielki
Dane biograficzne
Dynastia	sabaudzka
Data urodzenia	8 lipca 1528
Data śmierci	30 sierpnia 1580
Miejsce spoczynku	Turyn
Ojciec	Karol III Dobry
Matka	Beatrycze Portugalska
Rodzeństwo	Adrian Jan Amadeusz, Ludwik, Katarzyna, Maria, Izabela, Emanuel (ur. 1533), Emanuel (ur. 1534), Jan Maria
Żona	Małgorzata Walezjuszka
Dzieci	Karol Emanuel I Wielki
Konkubina	Lukrecja Proba
Dzieci	Amadeusz, markiz Saint-Rambert
Konkubina	Beatrycze Langosco, markiza Pianezza
Dzieci	Otton Beatrycze Matylda, markiza Pianezza
Konkubina	Laura Cravola
Dzieci	Maria Sabaudzka Franciszka Sabaudzka
Konkubina	inne
Dzieci	Filip Małgorzata
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Emanuel Filibert, wł. Emanuele Filiberto di Savoia (ur. 8 lipca 1528, zm. 30 sierpnia 1580) – książę Sabaudii w latach 1553–1580 i namiestnik Niderlandów w latach 1555–1559.

Urodził się w Chambéry jako jedyny syn Karola III Dobrego, księcia Sabaudii, i Beatrice Portugalskiej (córki króla Manuela I i jego drugiej żony – Marii Aragońskiej). Jego ciotka była żoną cesarza Karola V Habsburga i Emanuel Filibert służył w armii Karola V podczas wojny z Franciszkiem I Walezjuszem, królem Francji. Zdobył sławę zdobywając Hesdin, w lipcu 1553, a miesiąc później został księciem Sabaudii po śmierci ojca. W tym czasie jednak (od 1536) większa część Sabaudii była okupowana przez Francuzów.

Emanuel Filibert jako książę dalej służył Habsburgom, ufając że w ten sposób uda mu się odzyskać swoje ziemie. W latach 1555–1559 był namiestnikiem Niderlandów w imieniu Filipa II Habsburga. Następnie poprowadził hiszpańskie wojska do północnej Francji i odniósł wspaniałe zwycięstwo pod Saint-Quentin, w sierpniu 1557. Na mocy pokoju w Cateau Cambrésis, zawartego między Francją a Hiszpanią w 1559, Francja zwróciła Sabaudię księciu, który 10 lipca tego samego roku, w Paryżu, poślubił Małgorzatę de Valois, księżną de Berry (1523–1574), siostrę króla Henryka II. Ich jedynym dzieckiem był przyszły Karol Emanuel I Wielki.

Filip II Habsburg zaproponował swojej żonie, królowej Anglii - Marii Tudor mariaż Emanuela Filiberta z jej młodszą siostrą, księżniczką Elżbietą, by mieć ją pod ścisłym nadzorem, oraz zachować zainteresowanie Habsburgów Anglią (Elżbieta w razie bezpotomnej śmierci królowej Marii, miałaby zostać królową Anglii). Lecz Maria nie wyraziła na to zgodę, obawiając się, że ten mariaż doprowadzi do tego, że Habsburgowie obejmą rządy w Anglii.

W roku 1580 w Portugalii zmarł ostatni król z dynastii Aviz, Henryk I, który ze względu na jego stan duchowieństwa, pozostał bezdzietny. Tak więc tron portugalski pozostał pusty. Emanuel postanowił to wykorzystać, jako wnuk króla Manuela I ze strony matki, rościł sobie prawa do tronu portugalskiego. Lecz w tej trudnej walce dyplomatycznej pokonał go jego kuzyn, cesarz Filip II poprzez jego małżeństwo z Marią Manuelą Portugalską (zmarłą w 1545 roku), przez co został królem Portugalii jako Filip I. Wtedy to Emanuel zapadł na zdrowiu, i zmarł kilka miesięcy później w Turynie.

Emanuel Filibert podczas całych swoich rządów odzyskiwał to, co utracił podczas wojen z Francją – odzyskał liczne ziemie od Francji i Hiszpanii, m.in. Turyn. W 1563^[1] ogłosił przeniesienie stolicy księstwa z Chambéry do Turynu, zamiast łaciny oficjalnym językiem ustanowił język włoski. Chciał również zdobyć markizat Saluzzo. Zmarł w Turynie.

Oprócz syna z małżeństwa miał inne dzieci:

ze związku z Lukrecją wł. Lucrezia Proba:

• Amadeusz markiz Saint-Rambert wł. Amedeo, Marchese di Saint-Rambert, ożenił się z Marsylią Asinari San Marzono wł. Ersilia Asinari di San Marzano.

ze związku z Beatrycze Langosco, markizą Pianezza wł. Beatrice Langosco, marchesa di Pianezza, jedynej córki Jana Tomasza hrabiego, Stroppiana wł. Giovanni Tommaso, conte di Stroppiana, i Adelajdy Roero Sanseverino wł. Delia Roero di Sanseverino

• Otton wł. Ottone, zmarł jako dziecko;
• Beatrycze wł. Beatrice (zm. 1580);
• Matylda wł. Matilde (zm. 1639), legitymizowana 10 lutego 1577 r., markiza Pianezza, wyjdzie za Karola Simiane, pana Albigny wł. Carlo de Simiane, signore di Albigny.

ze związku z Laurą wł. Laura Cravola:

• Maria Sabaudzka wł. Maria di Savoia, która w 1570 wyjdzie za Filipa Este wł. Filippo d'Este, markiza San Martino (1537–1592);
• Franciszka Sabaudzka wł. Francesca di Savoia, wyjdzie w 1570 za Gabriela Viali wł. Gabriel Vial.

ze związku z nieznanymi konkubinami:

• Filip wł. Filippino (zm. 1599);
• Małgorzata wł. Margherita, została zakonnicą.

Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) od 1533 Wielki Mistrz^[2]

• Namiestnicy Niderlandów Habsburskich