Dzieci z Pahiatua
Dzieci z Pahiatua – grupa polonijna w Nowej Zelandii powstała głównie z polskich dzieci przybyłych 31 października 1944 roku do Wellington[1].
Kampus w Pahiatua
[edytuj | edytuj kod]Podczas II wojny światowej, grupa 733 polskich dzieci oraz 105 osób polskiego personelu opiekuńczego przybyła do Pahiatua. Większość z dzieci straciła część lub całość swojej najbliższej rodziny po deportacji w głąb ZSRR w latach 1940–1941. Dzięki stalinowskiej „amnestii” wraz z Armią Andersa dzieci zostały ewakuowane do Iranu, gdzie dochodziły do zdrowia. Rząd Polski w Londynie zaapelował do Ligi Narodów o pomoc w znalezieniu czasowego schronienia dla polskich cywilów i dzieci. Pomoc, jako jeden z niewielu krajów, zaoferowała Nowa Zelandia[2]. Dzięki pomocy Marii Wodzickiej oraz Janet Fraser[3] oraz ich mężom, konsulowi RP w Nowej Zelandii Kazimierzowi A. Wodzickiemu i premierowi Nowej Zelandii Peterowi Fraserowi pod koniec 1943 r. zostały zaproszone do Nowej Zelandii na okres do zakończenia wojny. Grupa dotarła do Wellington, płynąc początkowo na brytyjskim statku handlowym „Sontay”[4] do Indii, a następnie na amerykańskim okręcie wojennym USS „General George M. Randall” do Nowej Zelandii.
Dla dzieci i ich opiekunów został otworzony kampus w Pahiatua. Dzieci przebywały w kampusie maksymalnie do 15 kwietnia 1949[3]. Opiekę duszpasterską nad dziećmi roztoczyli ks. Michał Wilniewczyc wraz siostrami zakonnymi (urszulankami szarymi), Marią Aleksandrowicz i Anną Tobolską, a następnie ks. dr Leon Broel-Plater, który później organizował Polską Misję Katolicką w Nowej Zelandii[5][6]. Kierownikiem magazynów był Rudolf Rosenberg-Łaszkiewicz, a jego żona Olga tłumaczką języka angielskiego[7][8].
Większość została w Nowej Zelandii, tworząc lokalną zintegrowaną grupę polonijną. W 2014 roku w Wellington w dniach 1–2 listopada obchodzono rocznicę 70-lecia przybycia Dzieci z Pahiatua do Nowej Zelandii[9].
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]- 2004: 25 października 2004 roku w Wellington została odsłonięta tablica upamiętniająca dzieci z Pahiatua. W uroczystości wziął udział burmistrz Wellington Kerry Prendergast i premier Nowej Zelandii Helen Clark. Tablicę ufundował konsul honorowy RP Jan Roy-Wojciechowski i jego żona Valerie[10].
- 2018: W sierpniu 2018 roku podczas wizyty w Nowej Zelandii prezydenta Andrzeja Dudy nadano jednemu ze skwerów w Wellington imię Polskich Dzieci (Polskie Dzieci Square)[11]. Uchwałę na wniosek Ambasady RP w sprawie nadania skwerowi imienia Dzieci Polskich podjęła 27 czerwca 2018 roku Rada Miasta Wellington[12].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zdziech 2007 ↓, s. 94.
- ↑ 70-ta rocznica przyjazdu Polskich Dzieci do Nowej Zelandii, cz. 1. Historia przyjazdu dzieci i obozu w Pahiatua [online], Prowincja pw. Świętej Rodziny w Australii i Nowej Zelandii, 30 października 2014 [dostęp 2017-02-24] (pol.).
- ↑ a b Zdziech 2007 ↓, s. 70.
- ↑ New Zealand's First Refugees: Pahiatua's Polish Children [online], Victoria University of Wellington (ang.).
- ↑ Tomasz Cukiernik, Polskie duszpasterstwo na antypodach Polskie duszpasterstwo na antypodach. Wywiad z księdzem Maksymilianem Szurą [online], Onet.pl, 11 września 2006 [dostęp 2017-02-24] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-24] (pol.).
- ↑ Ośrodek Duszpasterstwa Polskiego w Wellington [online], Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” [dostęp 2017-02-24] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-24] (pol.).
- ↑ Lista Personelu w Pahiatua. Kresy-Siberia Foundation. [dostęp 2021-01-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-22)]..
- ↑ Dwie Ojczyzny 2016 ↓, s. XXXVII, 358.
- ↑ Polish Children 70th Reunion [online], Polish Association of New Zealand [zarchiwizowane z adresu 2015-01-13] (ang.).
- ↑ Polish children of Pahiatua [online], Wellington City Council, 9 października 2020 [dostęp 2021-10-05] (ang.).
- ↑ Skwer Polskich Dzieci otwarto w Wellington. Prezydent odsłonił poświęconą im tablicę - TVP Parlament. Telewizja Polska SA [online], www.tvpparlament.pl [dostęp 2021-10-05].
- ↑ 75th anniversary of Polish Pahiatua Children arrival to New Zealand - Poland in New Zealand - Gov.pl website [online], Poland in New Zealand [dostęp 2021-10-05] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dariusz Zdziech: Pahiatua: „Mała Polska” małych Polaków. Kraków: Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, 2007. ISBN 978-83-88385-95-7.
- Dwie Ojczyzny. Polskie dzieci w Nowej Zelandii. Tułacze wspomnienia. Stanisław Manterys (red.). Społeczny Zespół Wydania Książki o Polskich Dzieciach w Nowej Zelandii, 2016.
- A. Chibowski, Kapłańska odyseja ks. Michała Wilniewczyca, Ząbki 2012.
- K. Tomaszyk, Droga i pamięć. Przez Syberię na Antypody, Warszawa 2009.
- J. Roy-Wojciechowski, A. Parker, Polski Nowozelandczyk, Lublin 2006.
- M. Kałuski, Polacy w Nowej Zelandii, Toruń 2006.
- M. Jaworowska & B. Gołębiowski, Nowozelandzkie rozmowy, Warszawa 2004.
- K. Sulkiewicz, Tułacze Dzieci – Exiled Children, Warszawa 1995.
- B. J.Bentley, Pahiatua – A Pictorial History 1881–1981, Pahiatua 1980.
- J.W. Pobóg-Jaworowski, History of the Polish Settlers in New Zealand, Warszawa 1990.
- K. Skwarko, The Invited. Wellington 1974.
- J. Beck & L. Fisher, Stefania Dancing Slippers, Greenmount 2007.
- New Zealand’s First Refugees – Pahiatua’s Polish Children, Ed. Adam Manterys, Wellington 2004.
- Polish Kiwis – Pictures From an Exhibition, Ed. Alina Suchanski, Christchurch 2006.
- Z Sybiru na drugą półkulę. Wojenne losy Polskich Dzieci z Pahiatua, Ed. Józef Szymański i in., Lublin 2007