Pismo dewanagari

Ten artykuł od 2021-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Rygweda, sanskrycki tekst pisany w dewanagari

Typowa klawiatura maszyny do pisania w hindi

Dewanagari (देवनागरी, z sanskr. Devanāgarī; deva „bóg” + nagari „gród, miasto”) – pismo alfabetyczno-sylabiczne, używane w północnych, zachodnich i środkowych Indiach do zapisu kilkunastu języków z grupy języków indoaryjskich, m.in. sanskrytu, hindi, marathi, nepali.

Składa się z 46 znaków oraz ligatur. Zapis znaków jest poziomy, od strony lewej do prawej. Charakterystyczna dla niego jest pozioma linia (matra) nad każdą literą i ligaturą (oprócz znaków dha i bha, których linia jest niepełna). Dewanagari posiada także kilka znaków interpunkcyjnych oraz znaków o znaczeniu fonetycznym.

Rozwinęło się z brahmi, starszej formy pisma indyjskiego, którego najwcześniejsza postać znana jest z napisów cesarza Aśoki (poł. III w. p.n.e.). Najstarsze inskrypcje pochodzą z VII wieku.

Spółgłoski

	Zwarte												Nosowe			Sonorne			Szczelinowe
	Bezdźwięczne						Dźwięczne												Szczelinowe
	Nieprzydechowe			Przydechowe			Nieprzydechowe			Przydechowe									Bezdźwięczne			Dźwięczne
Welarne	क	ka	k ə	ख	kha	k ʰ ə	ग	ga	ɡ ə	घ	gha	ɡ ʱ ə	ङ	ṅa	ŋ ə							ह	ha	ɦ ə h ə
Palatalne	च	ca	tʃ ə ts ə	छ	cha	tʃ ʰ ə ts ʰ ə	ज	ja	dʒ ə dz ə	झ	jha	dʒ ʱ ə dz ʱ ə	ञ	ña	ɲ ə	य	ya	j ə	श	śa	ɕ ə ʃ ʲ ə
Retrofleksyjne	ट	ṭa	ʈ ə	ठ	ṭha	ʈ ʰ ə	ड	ḍa	ɖ ə	ढ	ḍha	ɖ ʱ ə	ण	ṇa	ɳ ə	र	ra	ɹ ə ɾ ə	ष	ṣa	ʂ ə ʃ ə
Dentalne	त	ta	t̪ə	थ	tha	t̪ʰ ə	द	da	d̪ə	ध	dha	d̪ʱ ə	न	na	n ə	ल	la	l ə	स	sa	s ə
Labialne	प	pa	p ə	फ	pha	p ʰ ə	ब	ba	b ə	भ	bha	b ʱ ə	म	ma	m ə	व	va	ʋ ə w ə

Na końcu tabeli alfabetu umieszcza się dwie grupy innego charakteru, używane w sanskrycie wedyjskim, języku marathi i radżasthani.

	Transliteracja		Wymowa (IPA)
	IAST	ITRANS	Sanskryt	Hindi	Marathi
ळ	ḷa	La			/ɭ ə/
क्ष	kṣa	kSha	/k ʂ ə/	/k ʃ ə/
ज्ञ	jña	jña	/dʒ ɲ ə/	/ɡ j ə/	/d n j ə/

	ITRANS	IPA
क़	qa	/q ə/
ख़	Ka	/x ə/
ग़	Ga	/ɢ ə/
ज़	za	/z ə/
फ़	fa	/f ə/
य़	Ya	/ʒ ə/
ड़	.Da	/ɽ ə/
ढ़	.Dha	/ɽ ʱ ə/

Implozje sindhi podkreślone.

	Implozyjne
	Voiced
Welarne	ग	/ɠ ə/
Palatalne	ज	/ʄ ə/
Alweolarne	ड	/ɗ ə/
Labialne	ब	/ɓ ə/

Przykłady ligatur
1.	Pionowy ukośnik	ग्ल	g l a	न्त	n t a	स्क	s k a	श्व	ś v a	त्त	tt a
2.	Znak diakrytyczny r	र्न	r n a	न्र	n r a	र्त	r t a	त्र	t r a	र्र	rr a
3.	Połączenia pod	द्ग	d g a	द्घ	d g h a	द्द	dd a	द्ध	dd h a	द्न	d n a
		द्ब	db a	द्भ	db h a	द्म	d m a	द्य	d y a	द्व	d v a
		क्त	k t a	ह्ण	h ṇ a	ह्म	h m a	ह्य	h y a	ह्र	h r a
4.	Podwójny ukośnik r	ट्र	ṭ r a	ठ्र	ṭ h r a	ड्र	ḍ r a	ढ्र	ḍ h r a	ङ्र	ṅ r a
5.	Inne	क्ष	k ṣ a	क्ष्म	k ṣ m a	ज्ञ	j ñ a	न्त्व	n t v a	न्त्र्य	n t r y a

Ligatura z n jako drugim elementem
grupa-ka	क्न	k n a	ख्न	k h n a	ग्न	g n a	घ्न	g h n a
grupa-ta	त्न	t n a	थ्न	t h n a	द्न	d n a	ध्न	d h n a	न्न	nn a
grupa-pa	प्न	p n a	फ्न	p h n a	ब्न	b n a	भ्न	b h n a	म्न	m n a
grupa-ya	—		र्न	r n a	ल्न	l n a	व्न	v n a
grupa-va	श्न	ś n a	ष्न	ṣ n a	स्न	s n a	ह्न	h n a

Cyfry


०	१	२	३	४	५	६	७	८	९
0	1	2	3	4	5	6	7	8	9

Bibliografia

Andrzej Gawroński: Podręcznik sanskrytu Kraków 1932, wznowienia Lublin 1978, 1985, Warszawa 2004: s. 2–5.
Georg Bühler: Podręcznik sanskrytu Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1977 (Tytuł oryginału: Leitfaden für den elementarcursus des Sanskrit, Wien 1927. Przekład i opracowanie Bolesław Baranowski): s. 17–27.

Linki zewnętrzne