Dom Mintoff

Dom Mintoff

Pełne imię i nazwisko	Dominic Mintoff
Data i miejsce urodzenia	6 sierpnia 1916 Bormla
Data i miejsce śmierci	20 sierpnia 2012 Tarxien
Premier Malty
Okres	od 11 marca 1955 do 26 kwietnia 1958
Przynależność polityczna	Partia Pracy
Poprzednik	George Borg Olivier
Następca	George Borg Olivier[1]
Premier Malty
Okres	od 21 czerwca 1971 do 22 grudnia 1984
Przynależność polityczna	Partia Pracy
Poprzednik	George Borg Olivier
Następca	Karmenu Mifsud Bonnici
Multimedia w Wikimedia Commons

Dominic „Dom” Mintoff (ur. 6 sierpnia 1916 w Bormli, zm. 20 sierpnia 2012 w Tarxien^[2]) – maltański polityk, w latach 1949–1984 lider Partii Pracy, deputowany, wicepremier i minister w różnych resortach, premier Malty podczas rządów brytyjskich (1955–1958) oraz po uzyskaniu przez Maltę niepodległości (1971–1984).

W 1937 został absolwentem Uniwersytetu Maltańskiego (B.Sc.). W 1939 uzyskał dyplom inżyniera. Dzięki otrzymanemu stypendium kontynuował naukę na Uniwersytecie Oksfordzkim, gdzie uzyskał magisterium z inżynierii^[3]. W latach 1936–1937 był sekretarzem generalnym laburzystów. Na początku lat 40. pracował w Wielkiej Brytanii jako inżynier budownictwa lądowego, a od 1943 na Malcie wykonywał zawód architekta^[3].

W 1947 wszedł w skład maltańskiego parlamentu. Objął stanowiska wicepremiera oraz ministra do spraw robót publicznych i odbudowy, rezygnując z nich w 1949^[3]. W tym samym roku został liderem zreorganizowanej Partii Pracy, którą odtąd kierował przez 35 lat^[2]. W marcu 1955 został premierem Malty, pełniąc tę funkcję do kwietnia 1958^[4]. W tych samych latach był również ministrem finansów^[2]. Po ustąpieniu stanął na czele maltańskiego ruchu niepodległościowego^[3]. W 1962 wybrany na deputowanego do Izby Reprezentantów, mandat poselski odnawiał w siedmiu kolejnych wyborach^[5].

Od 1962 lider opozycji^[3]. W 1971 laburzyści wygrali kolejne wybory, w czerwcu tegoż roku Dom Mintoff powrócił na urząd premiera, sprawując go do grudnia 1984^[4][6]. W swoich gabinetach był również ministrem spraw zagranicznych (1971–1981) oraz ministrem spraw wewnętrznych (1983–1984)^[2].

W okresie jego rządów Malta, która uzyskała niepodległość w 1964, przekształciła się w 1974 w republikę^[6]. W 1979 Maltę ostatecznie opuściła Royal Navy^[2]. Za jego czasów jako premiera doszło też do istotnego rozwoju gospodarczego państwa^[6]. Na początku lat 80. przeprowadzono nacjonalizację sektora bankowego, telekomunikacyjnego oraz transportu, a w 1983 nastąpiło uwłaszczenie własności kościelnej^[7]. Polityka Doma Mintoffa budziła również kontrowersje, dotyczyło to w szczególności bliskiej współpracy z dyktatorem Libii Mu’ammarem al-Kaddafim^[7], skutkującego wsparciem maltańskiego rządu w okresie sporu z Wielką Brytanią^[6]. W 1979 doszło do poważnych aktów przemocy; podpalono biura dziennika „The Times”, splądrowano rezydencję lidera opozycji i pobito jego żonę. Sprawcy tych wydarzeń nie zostali nigdy oskarżeni^[6].

W 1981 Partia Pracy zdobyła ponownie większość mandatów, choć to Partia Narodowa otrzymała więcej głosów^[6]. Doprowadziło to do kilkuletniego kryzysu politycznego; w jego trakcie premier doprowadził do czasowego zawieszenia sądu konstytucyjnego^[8]. Dom Mintoff zdecydował się po tych wyborach nadal kierować maltańskim gabinetem^[6]. W 1982 z jego inicjatywy na przyszłego lidera partii wyznaczony został Karmenu Mifsud Bonnici^[9]. W 1984 ostatecznie oddał przywództwo w ugrupowaniu, w grudniu tegoż roku zakończył też sprawowanie urzędu premiera^[4]. Do 1998 pozostał członkiem maltańskiego parlamentu^[5].

Był żonaty z Moyrą de Vere Bentinck, z którą miał dwie córki^[3].