Doggerland
Doggerland – istniejący w okresie zlodowacenia północnopolskiego w środkowej i południowej części Morza Północnego masyw lądowy łączący Wielką Brytanię z Europą kontynentalną (obecnymi wybrzeżami Danii, Niemiec i Holandii).
Nazwę terenu ukuła jego brytyjska badaczka Bryony Coles z Uniwersytetu Exeter od nazwy rozległej ławicy Dogger Bank pod wodami Morza Północnego, gdzie jeszcze w latach 30. XX wieku kutry rybackie podejmowały w sieciach rybackich szczątki prehistorycznych zwierząt[1].
Wynurzenie tych terenów z morza było spowodowane związaniem ogromnych mas wody w postaci lądolodów, skutkiem czego ówczesny poziom oceanów był o ok. 60–120 m niższy niż obecnie. Zależnie od poziomu morza, zmiennego na przestrzeni wieków, zmieniał się także obszar Doggerlandu. Ląd ten miał powierzchnię równinną, pozbawioną większych wzniesień[1]. Był terenem bogatym w laguny, mielizny, delty rzek, bagna[1]. Zamieszkiwali go ludzie kultury mezolitycznej (środkowa epoka kamienia), polujący m.in. na ptaki[2][3]. Pierwsi mieszkańcy Wielkiej Brytanii dotarli do niej prawdopodobnie poprzez tereny Doggerlandu.
Wraz z ocieplającym się klimatem i topnieniem lądolodów podnosił się poziom oceanu, a tereny Doggerlandu były stopniowo zalewane przez morze (transgresja morska), aż ich pozostałości utraciły łączność zarówno z kontynentem, jak i Wielką Brytanią. Obszary leżące na północy, położone nieco wyżej nadal pozostawały ponad poziomem morza, co pozwoliło na powstanie szeregu wysp na nowopowstałym Morzu Północnym. Największą z nich, obejmującą ok. ¼-⅓ zatopionego lądu, był teren obecnej ławicy Dogger Bank, leżącej w środkowej części dawnego Doggerlandu. Wraz z dalszym podnoszeniem poziomu morza także i te tereny znalazły się pod wodą.
Jedna z hipotez – opublikowana w 2008 r.[4] – mówi o zniszczeniu pozostałości Doggerlandu przez tsunami (około 6200 p.n.e.) spowodowane przez osuwisko Storegga u wybrzeży Norwegii, ale przeprowadzona w 2017 roku symulacja tsunami powstałego w wyniku tego osuwiska wykluczyła możliwość zatopienia całego Doggerlandu[5].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- kultura maglemoska
- Beringia, most lądowy łączący Syberię i Alaskę
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Vince Gaffney: Global Warming and Lost Lands: Understanding the Effects of Sea Level Rise. 2008-04-17. [dostęp 2023-01-31]. (ang.).
- ↑ Bryony Coles: The Doggerland project. University of Exeter Department of Archaeology. [dostęp 2014-05-04]. (ang.).
- ↑ Tony Robinson: Britain’s Stone Age Tsunami. [w:] Time Team specials [on-line]. Channel 4 Television, 30 May 2013. [dostęp 2014-05-04]. (ang.).
- ↑ sprint.clivar.org: The catastrophic final flooding of Doggerland by the Storegga Slide tsunami. [dostęp 2010-11-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-11)]. (ang.). (m.in. mapa na str.12).
- ↑ Jon Hill i inni, Was Doggerland catastrophically flooded by the Mesolithic Storegga tsunami [online], 2017 [dostęp 2022-06-26].