[go: up one dir, main page]
Przejdź do zawartości

Gibboniec

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Gibboniec
Nomascus
G.S. Miller, 1933[1]
Ilustracja
Samica i samiec gibbońca białolicego (N. leucogenys)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

wyższe naczelne

Infrarząd

małpokształtne

Parvordo

małpy wąskonose

Nadrodzina

człekokształtne

Rodzina

gibbonowate

Rodzaj

gibboniec

Typ nomenklatoryczny

Hylobates leucogenys Ogilby, 1840

Gatunki

7 gatunków – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Gibboniec[2] (Nomascus) – rodzaj ssaków naczelnych z rodziny gibbonowatych (Hylobatidae).

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Chińskiej Republice Ludowej, Mjanmie, Laosie, Kambodży i Wietnamie[3][4][5].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 43–54 cm; masa ciała 5,8–10 kg[4][6]. Wyraźny dymorfizm płciowy w kolorze sierści: u samców sierść jest koloru czarnego natomiast u samic od jasnego do ciemnopłowego[4].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1933 roku amerykański botanik i zoolog Gerrit Smith Miller w artykule poświęconym klasyfikacji gibbonów, opublikowanym w czasopiśmie „Journal of Mammalogy”[1]. Na gatunek typowy Miller wyznaczył (oryginalne oznaczenie) gibbońca białolicego (N. leucogenys).

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]

Nomascus: etymologia niejasna, Miller nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej[1].

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące gatunki[7][6][3]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[2] Podgatunki[4][3][6] Rozmieszczenie geograficzne[4][3][6] Podstawowe wymiary[4][6][a] Status
IUCN[8]
Nomascus hainanus (O. Thomas, 1892) gibboniec hainański gatunek monotypowy Chińska Republika Ludowa (zachodni Hajnan (kiedyś szeroko rozpowszechniony, dziś ograniczony do rezerwatu przyrody Bawangling)) DC: około 48–49 cm[b]
MC: 5,8–10 kg 		 CR 
Nomascus nasutus (Künckel d’Herculais, 1884) gibboniec reliktowy gatunek monotypowy obecnie ograniczony do małego obszaru w północno-wschodnim Wietnamie (dystrykt Trùng Khánh w prowincji Cao Bằng) i Chińskiej Republice Ludowej (Jingxi, Kuangsi) brak danych  CR 
Nomascus concolor (Harlan, 1826) gibboniec czubaty 2 podgatunki południowo-środkowa Chińska Republika Ludowa (środkowy i południowo-zachodni Junnan), północny Wietnam (prowincje Lào Cai, Sơn La i Yên Bái) i północno-zachodni Laos (prowincje Bokéo i Louang Namtha) DC: 43–54 cm
MC: 6,9–10 kg 		 CR 
Nomascus leucogenys (Ogilby, 1840) gibboniec białolicy gatunek monotypowy południowo-środkowa Chińska Republika Ludowa (skrajnie południowy Junnan), północny Laos (na południe do prawdopodobnie rzeki Khading) i północny-zachodni Wietnam (pomiędzy rzekami Mekong i Czarna, na południe prawdopodobnie do rzeki Rao Nay) DC: 47–52 cm
MC: około 6,4–6,6 kg 		 CR 
Nomascus siki (Delacour, 1951) gibboniec żałobny gatunek monotypowy środkowy Laos (na wschód od rzeki Mekong, na północ do rzeki Khading) i środkowy Wietnam (na północ od rzeki Rao Nay, na południe od rzeki Thạch Hãn) DC: około 6,6 cm[b]
MC: około 7,9 kg[c] 		 CR 
Nomascus annamensis Van Ngoc Thinh, Mootnick, Vu Ngoc Thanh, Nadler & Roos, 2010 gibboniec górski gatunek monotypowy południowy Laos (na wschód od rzeki Mekong, do około rzeki Banghiang), środkowy Wietnam (od rzeki Thạch Hãn na południe do około rzeki Ba) i północno-wschodnia Kambodża (na wschód od rzeki Mekong, na północ od rzeki Srepok) DC: około 44–46 cm
MC: około 7 kg[d] 		 EN 
Nomascus gabriellae (O. Thomas, 1909) gibboniec żółtolicy gatunek monotypowy południowy Wietnam (od rzeki Ba na południe do rezerwatu przyrody Nui Ong) i południowo-wschodnia Kambodża (na wschód od rzeki Mekong, na południe od rzeki Srepok) DC: 45–49 cm
MC: około 5 kg[c] 		 EN 

Kategorie IUCN:  EN  – gatunek zagrożony,  CR  – gatunek krytycznie zagrożony.

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ DC – długość ciała; MC – masa ciała
  2. ↑ a b Wymiary tylko dla samców.
  3. ↑ a b Masa ciała tylko dla samic.
  4. ↑ Masa ciała tylko dla samców.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c G.S. Miller. The Classification of the Gibbons. „Journal of Mammalogy”. 14 (2), s. 159, 1933. DOI: 10.1093/jmammal/14.2.158. (ang.). 
  2. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 53–54. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  3. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 268–270. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  4. ↑ a b c d e f D.J. Chivers, M.V. Anandam, C.P. Groves, S. Molur, B.M. Rawson, M.C. Richardson, Ch. Roos & D. Whittaker: Family Hylobatidae (Gibbons). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 787–791. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
  5. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Nomascus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-06].
  6. ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 176–177. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  7. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-08-12]. (ang.).
  8. ↑ Taxonomy: Nomascus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-08]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gibboniec&oldid=74534754”