Gajlity

Gajlity

osada
Dworek
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	lidzbarski
Gmina	Lidzbark Warmiński
Strefa numeracyjna	89
Kod pocztowy	11-100[2]
Tablice rejestracyjne	NLI
SIMC	0480112
Położenie na mapie gminy wiejskiej Lidzbark Warmiński Gajlity
Położenie na mapie Polski Gajlity
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Gajlity
Położenie na mapie powiatu lidzbarskiego Gajlity
54°00′34″N 20°34′39″E/54,009444 20,577500[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Gajlity (niem. Galitten) – osada w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie lidzbarskim, w gminie Lidzbark Warmiński. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Osada znajduje się w historycznym regionie Warmia.

Wieś położona jest na zachodnim brzegu jeziora Blanki.

Dawny majątek ziemski, w latach 1748–1780 był w posiadaniu rodu von Hatten, w pierwszej połowie XIX wieku w posiadaniu rodu von Knoblauch, natomiast pod koniec XIX w. – rodziny Langenstrassen. Na początku XX w. majątek był w posiadaniu Richarda Brunka i obejmował blisko 300 ha ziemi uprawnej. W skład dóbr wchodziła mleczarnia parowa (prowadzono hodowlę bydła mlecznego rasy holenderskiej). Do stycznia 1945 właścicielem majątku o powierzchni około 300 ha była rodzina Perk.

• Dwór w Gajlitach wybudowany został na przełomie XVIII i XIX wieku. Jest to budowla wzniesiona na rzucie prostokąta, parterowa, nakryta dachem naczółkowym. Elewacja frontowa zdobiona jest niewielkim tarasem z głównym wejściem do budynku. Od strony parku znajduje się duża weranda. Układ wnętrz jest dwutraktowy, zachowały się schody z ozdobna balustradą oraz oryginalne posadzki.
• Cztery lipy przed pałacem, przy dawnym podjeździe.
• Zabytkowy park graniczy z jeziorem Blanki. Z dawnych zabudowań zachował się spichlerz z częścią mieszkalną. Dwór wraz z najbliższym otoczeniem stanowi obecnie własność prywatną.
• Do zabytków zaliczane są także pozostałości dawnej zabudowy folwarcznej – zachował się spichlerz z 1844 r.

• Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec „Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich” (Wydanie III poszerzone i uzupełnione), wyd. Studio ARTA, Olsztyn, 2001, ISBN 83-912840-2-6, s. 277–278

• Gajlity, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 443 .