Brzechwa dzieciom
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu | |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania | |
| Język | |
| Data wydania | |
| Wydawca | |
Brzechwa dzieciom – zbiór poezji Jana Brzechwy z 1953 roku[1][2].
Zbiór jest wyborem najbardziej znanych form poetyckich autora, znanym z wcześniejszych publikacji autora, zawiera też dłuższe wiersze: Opowiedział dzięcioł sowie, Pali się!, Szelmostwa lisa Witalisa, Bronka i stonka. Krótsze formy zostały zgrupowane w cykle:
- Samochwała (a w nim wierszyki Samochwała, Zapałka, Skarżypyta, Kłamczucha, Leń, Pytalski, Grzyby, Ptasie plotki, Kwoka, Jajko, Na straganie, Rzepa i miód, Arbuz, Pomidor, Prot i Filip, Koziołeczek);
- Entliczek-pentliczek (Entliczek-pentliczek, Chrząszcz, Hipopotam, Na wyspach Bergamutach, Kokoszka-smakoszka, Sum, Tom, Psie smutki);
- Wiosenne porządki (Wiosenne porządki, Przyjaciele lata, Tydzień, Grzebień i szczotka, Tańcowała igła z nitką, Mucha);
- ZOO (Żyrafa, Małpy, Kangur, Wielbłąd, Tygrys, Żółw, Krokodyl, Słoń, Niedźwiedź, Wilk, Lis, Dzik, Żubr, Papuga, Pantera, Struś);
- Siedmiomilowe buty (Siedmiomilowe buty, Sójka, Globus, Kłótnia rzek, Stonoga, Atrament)[3][4][5].
Ilustracje do książki stworzył Jan Marcin Szancer[6]. Pierwsze wydanie ukazało się nakładem Naszej Księgarni w 1953 roku. Książka była wielokrotnie wznawiana; do 1994 roku ukazało się około 20 wydań (kolejne wydania m.in. w latach: 1955 – dwukrotnie, 1959, 1961, 1963, 1965, 1969, 1971, 1973, 1978, 1979, 1981 – wyd. skrócone, 1983, 1984, 1988, 1989, 1990, 1991, 1992 – dwukrotnie, 1993)[3].
Zbiór jest od wielu lat lekturą szkolną dla młodszych dzieci. Opowiedział dzięcioł sowie i Tańcowała igła z nitką dodano do listy lektur (dla klasy III) już w 1959 r. Około 1985 wierze Brzechwy znajdowały się w spisach lektur dla klas I i IV[7]. Zbiór był zalecany jako lektura pod koniec lat 90. (w programie z 1997, obowiązującym do 1999 r.)[8]. Do listy lektur zbiór trafił ponownie[a] dla klas I–III szkoły podstawowej w 2017 r. (stan na 2017/2018[9]) i był nią nadal w kolejnej dekadzie (stan na 2024/2025)[10].
Zbiór był opisany jako „najbardziej poczytna książka najmłodszych czytelników”[2], a także „najbardziej znany i poczytny zbiór wierszyków adresowanych do najmłodszych”[11].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W latach 1999–2016, poza okresem 2007/2008, nie istniała lista lektur dla klas I-III
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kinga Kuszak, „Tańcowała igła z nitką” [„The Needle Danced with the Thread”] and „Kaczka Dziwaczka” [„Dotty Duck”] in the Past and the Present. On the Process of These Works Permeating the Polish Culture and Language, „Prima Educatione”, 5 (0), 2021, s. 39–53, DOI: 10.17951/pe.2021.5.39-53, ISSN 2657-3229 [dostęp 2024-08-03] (ang.).
- ↑ a b Zbigniew Przyrowski, Kto to był?: popularny słownik biograficzny, Wiedza Powszechna, 1996, s. 67, ISBN 978-83-214-1083-8 [dostęp 2024-08-03] (pol.).
- ↑ a b Jadwiga Czachowska (red.), Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny. T. 1, A – B, Alicja Szałagan (red.), 2003, s. 309–310 [dostęp 2023-10-12].
- ↑ Jan Brzechwa, Brzechwa dzieciom Kanon lektur (Polish version), Siedmiorog, 4 lipca 2010, s. 136, ISBN 978-83-7568-604-3 [dostęp 2024-08-06].
- ↑ Krystyna Kuliczkowska, Barbara Tylicka, Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży: pisarze, książki, serie, ilustratorzy, przegląd bibliograficzny, Wiedza Powszechna, 1979, s. 83, ISBN 978-83-214-0018-1 [dostęp 2024-08-06] (pol.).
- ↑ Alicja Ungeheuer-Gołąb, „Świerszczyk. Tygodnik dla dzieci” – powojenna rzeczywistość i kształtowanie światopoglądu odbiorcy na łamach rocznika 1945, „Annales Universitatis Cracoviensis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia” (19), 2021, s. 349–365, ISSN 2081-1861 [dostęp 2024-08-03] (pol.).
- ↑ Nowa lista lektur dla klas 1, 2 i 3 (dla klas I-III) szkoły podstawowej – Lista lektur szkolnych 2017/2018 [online], web.archive.org, 31 sierpnia 2017 [dostęp 2024-08-03] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-31].
- ↑ Alicja Ungeheuer-Gołąb, Literatura dla dzieci jako przestrzeń wczesnej edukacji w kontekście kanonu lektur, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny”, 39 (3), 2020, s. 173–186, DOI: 10.17951/lrp.2020.39.3.173-186, ISSN 0137-6136 [dostęp 2024-09-05] (ang.).
- ↑ Nowa lista lektur dla klas 1, 2 i 3 (dla klas I-III) szkoły podstawowej – Lista lektur szkolnych 2017/2018 [online], web.archive.org, 31 sierpnia 2017 [dostęp 2024-08-03] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-31].
- ↑ Lista lektur szkolnych 2024/2025 – Lektury do szkoły podstawowej 2024/2025 i lektury do liceum 2024/2025 [online] [dostęp 2024-08-03] (pol.).
- ↑ Jacek Illg, Wielcy pisarze Polscy, Videograf II, 2005, s. 44, ISBN 978-83-7183-368-7 [dostęp 2024-08-03] (pol.).