Brytyjskie okręty podwodne typu X

Miniaturowe okręty podwodne typu X

Kraj budowy	Wielka Brytania
Użytkownicy	Royal Navy
Wejście do służby	1942
Zbudowane okręty	20
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	na powierzchni: 27 t w zanurzeniu: 30 t
Długość	15,6 m
Szerokość	1,7 m
Zanurzenie	5 m
Napęd	1 silnik wysokoprężny, 1 silnik elektryczny,
Prędkość	na powierzchni: 6,5 węzła w zanurzeniu: 5,5 węzła
Załoga	4
Uzbrojenie	2 miny każda o masie 1,6 t
Multimedia w Wikimedia Commons

Miniaturowe okręty podwodne typu X – brytyjskie miniaturowe okręty podwodne z okresu II wojny światowej. W latach 1942–1944 do służby weszło 20 okrętów tego typu. Do największych sukcesów tych okrętów należy uszkodzenie niemieckiego pancernika „Tirpitz” w 1943 roku.

Prace nad nowym typem miniaturowych okrętów podwodnych rozpoczęły się w Wielkiej Brytanii w 1941 roku. Budowa pierwszej jednostki serii, która otrzymała oznaczenie „X3”, rozpoczęła się pod koniec 1941 roku. Nowe okręty miały mieć stosunkowo niewielki zasięg i w związku z tym w pobliże celu miały być holowane przez standardowe okręty podwodne. Uzbrojenie okrętów składało się z dwóch min o masie 1,6 t wyposażonych w zapalnik czasowy, które miały być zwalniane w pobliżu atakowanego celu.

Pierwsze dwie jednostki „X3” i „X4” służyły do zadań szkoleniowych. W styczniu 1943 roku oddano do służby 6 okrętów tego typu noszących oznaczenia od „X5” do „X10”, które miały być wykorzystane w walce.

Po raz pierwszy okręty wykorzystano bojowo podczas operacji Source, której celem było wyeliminowanie z czynnej służby niemieckich ciężkich okrętów stacjonujących w norweskim fiordzie Altafjord. W wyniku operacji utracono wszystkie 6 jednostek, które brały w niej udział. Okrętom „X6” i „X7” udało się umieścić ładunki pod kadłubem pancernika „Tirpitz”. W wyniku eksplozji niemiecki okręt doznał poważnych uszkodzeń i nie udało się doprowadzić go do pełnej sprawności do czasu, gdy zatonął w wyniku nalotu alianckich samolotów w 1944 roku.

15 kwietnia 1944 roku „X24” wszedł do fiordu prowadzącego do Bergen w celu zatopienia doku wykorzystywanego do remontu niemieckich okrętów. Akcja zakończyła się częściowym sukcesem, ponieważ omyłkowo podłożono ładunki pod niemiecki statek, który cumował w pobliżu. Statek zatonął, właściwy cel jednak uniknął uszkodzeń.

"X24” zachowany jest w Royal Navy Submarine Museum w Gosport (południowa Anglia).

• Rafał Kaczmarek, Intruz w Bergen, Morza Statki i Okręty nr 2/1999, ISSN 1426-529X.

• Model okrętu typu X. giemmesesto.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-02)]. (wł.).