Berezyna (miasto)
53°50′N 28°59′E/53,833333 28,983333 Pałac Potockich | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Populacja (2010) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
1715 | ||||
| Kod pocztowy |
223310 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
5 | ||||
Położenie na mapie obwodu mińskiego  | |||||
Położenie na mapie Białorusi  | |||||
| 53°50′N 28°59′E/53,833333 28,983333
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Berezyna (biał. Беразіно, ros. Березино) – miasto na Białorusi w obwodzie mińskim, stolica rejonu berezyńskiego nad rzeką Berezyną; 12,0 tys. mieszkańców (2010).
Historia Żydów w Berezynie
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze wzmianki o społeczności żydowskiej w Berezynie pochodzą z XVI wieku. W 1648 roku w trakcie napadu Kozaków pod wodzą Nebaby, miał miejsce pogrom Żydów. W 1702 roku liczba Żydów w mieście liczyła 208 osób. Działała gmina żydowska[2].
W 1847 roku liczba Żydów wynosiła 1289 osób. W 1880 roku zamieszkiwało miasto 2940 Żydów, a w 1897 roku 3377 na 4871 mieszkańców. Funkcjonowało siedem synagog[2].
W XIX wieku działała manufaktura sukienna, gorzelnia, młyn, doki rzeczne i fabryka lin (własność Starobintesa). Duży młyn parowy należał do Kapilewicza i Mazo[3]. Żydzi handlowali drzewem i konopiami. Działała tu szkoła żydowska (kierownicy m.in. Abraham Ginsburg, Sochor Ginsburg) a od 1906 roku żeńska szkoła żydowska Hindy Ginsburg. Powstała biblioteka. Przed rewolucją październikową przewodniczącym rady miejskiej był Beniamin Mowsza Rubenczik. Najwybitniejsi kupcy nosili nazwiska Starobinec, Zeldovich, Parny i Peekus[3].
Już za czasów sowieckich, w 1925 roku powstała żydowska spółdzielnia rolnicza im. Miasnikowa. Wielu miejscowych Żydów pracowało w administracji i aparacie represji sowieckiej.
Berezynę wojska niemieckie zajęły w sierpniu 1941 roku. W tym samym miesiącu hitlerowcy zamordowali 250 mężczyzn i chłopców żydowskich. Niemcy dla reszty Żydów z Berezyny i okolicznych miejscowości utworzyli getto. 25 grudnia 1941 do Berezyny przybył 12 batalion policji i służb pomocniczych dowodzony przez Antanasa Impulevičiusa. Następnego dnia, 26 grudnia 1941 Niemcy z pomocą kolaborantów litewskich przystąpili do likwidacji getta. Nikomu nie okazywano litości – ani osobom starszym, ani dzieciom, ani kobietom w ciąży, ani chorym. Każdy, kto stawiał opór, został rozstrzelany na miejscu, zgodnie z rozkazem Impulevičiusa. Zamordowano około 940 Żydów[3].
Po zakończeniu wojny wielu Żydów którzy uciekli z Berezyny, lub walczyli w partyzantce powróciło do miasta. W latach 50 XX wieku w Berezynie mieszkało kilkuset Żydów.
W latach 1950–1990 społeczność żydowska stopniała do kilkunastu osób, część wyjechała do większych miast, a część wyemigrowała do Izraela i USA[2].
W 1999 roku zdewastowany został cmentarz żydowski, zniszczono 48 macew[3].
-
Kościół, pl. kościelny, 1914
Dawne zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Przed 1850 rokiem Anna Potocka-Wąsowiczowa wybudowała tu dwupiętrowy, murowany pałac nad Berezyną z przeznaczeniem na jedną ze swoich letnich rezydencji. Przy pałacu był ogród.
- W 1803 roku wzniesiono tu drewniany kościół, również odnowiony przez Annę Potocką[4].
- synagoga w Berezynie
Urodzeni w Berezynie
[edytuj | edytuj kod]Stanisław Szostak (1898–1961) – major broni pancernych Wojska Polskiego
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года. belstat.gov.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-18)]. (ros.)..
- ↑ a b c Historia społeczności | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2022-05-28].
- ↑ a b c d Berezino – A Typical Shtetl | Belarus Holocaust Memorials Project [online], www.belarusmemorials.com [dostęp 2022-05-28].
- ↑ Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 1: Województwa mińskie, mścisławskie, połockie, witebskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 22–23, ISBN 83-04-03713-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Berezyna na Białorusi
- Berezyna 1.) ihumeńska lub niżna, powiat ihumeński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 144.
