Borut Pahor

Borut Pahor

Data i miejsce urodzenia	2 listopada 1963 Postojna
Prezydent Słowenii
Okres	od 22 grudnia 2012 do 22 grudnia 2022
Poprzednik	Danilo Türk
Następca	Nataša Pirc Musar
Premier Słowenii
Okres	od 7 listopada 2008 do 10 lutego 2012
Przynależność polityczna	Socjaldemokraci
Poprzednik	Janez Janša
Następca	Janez Janša
Przewodniczący Zgromadzenia Państwowego
Okres	od 10 listopada 2000 do 12 lipca 2004
Przynależność polityczna	Socjaldemokraci
Poprzednik	Janez Podobnik
Następca	Feri Horvat
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Borut Pahor (ur. 2 listopada 1963 w Postojnie) – słoweński polityk. Deputowany do parlamentu w latach 1990–2004 oraz 2008–2012, przewodniczący Zgromadzenia Państwowego w latach 2000–2004, poseł do Parlamentu Europejskiego w latach 2004–2008. Premier Słowenii w latach 2008–2012 oraz lider Socjaldemokratów w latach 1997–2012, prezydent Słowenii w latach 2012–2022.

Borut Pahor urodził się w Postojnie w ówczesnej Socjalistycznej Republice Słowenii. Dzieciństwo spędził w mieście Šempeter przy granicy z Włochami. Uczęszczał do szkoły średniej w Novej Goricy. W latach 1983–1987 studiował nauki polityczne na Wydziale Socjologii, Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Lublańskiego. Za swoją pracę magisterską uzyskał najwyższą krajową nagrodę (Prešernova nagrada)^[1]. W celu opłacenia studiów pracował m.in. jako model^[2].

W 1978 podczas nauki w szkole średniej wstąpił do Związku Socjalistycznej Młodzieży Słowenii, organizacji młodzieżowej Związku Komunistów Słowenii. Do Związku Komunistów Słowenii przystąpił w czasie studiów w 1986. Pod koniec lat 80. deklarował się jako zwolennik reformatorskiego skrzydła partii skupionego pod przywództwem Milana Kučana. W pierwszych wolnych wyborach w kwietniu 1990, przeprowadzonych jeszcze w ówczesnej Socjalistycznej Republice Słowenii, z listy postkomunistycznej Partii Demokratycznej Odnowy dostał się do Zgromadzenia Socjalistycznej Republiki Słowenii. Pełnił w nim funkcję przewodniczącego Komisji Spraw Młodzieży oraz wiceprzewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych^[1][3].

W wyborach parlamentarnych w grudniu 1992, pierwszych w historii niepodległej Słowenii, uzyskał mandat deputowanego do Zgromadzenia Państwowego z listy nowo utworzonej socjaldemokratycznej koalicji Zjednoczona Lista. W maju 1993, po przekształceniu koalicji w jednolitą partię polityczną o nazwie Zjednoczona Lista Socjaldemokratów (ZLSD), objął stanowisko wiceprzewodniczącego tej partii, na czele której stanął Janez Kocijančič. W marcu 1997 został wybrany na stanowisko przewodniczącego tego ugrupowania, które w kwietniu 2005 przyjęło nazwę Socjaldemokraci^[1].

W Zgromadzeniu Państwowym I kadencji wchodził w skład komisji do spraw Unii Europejskiej, obrony oraz nadzoru nad służbami specjalnymi. W 1995 pełnił również funkcję przewodniczącego komisji spraw zagranicznych. W kolejnych wyborach w listopadzie 1996 uzyskał reelekcję do parlamentu. W nowej kadencji pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Zgromadzenia Państwowego w latach 1996–1997. Został również członkiem komisji spraw zagranicznych, komisji konstytucyjnej oraz komisji obrony. Po wyborach parlamentarnych z października 2000 Socjaldemokraci zawiązali koalicję ze zwycięską Liberalną Demokracją Słowenii Janeza Drnovška, a Borut Pahor objął w listopadzie tegoż roku urząd przewodniczącego Zgromadzenia Państwowego, który sprawował do lipca 2004^[1][3].

W czasie wykonywania mandatu deputowanego był ponadto przewodniczącym słoweńskiej delegacji do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy (w latach 1993–2000), a w 1996 jednym z jego wiceprzewodniczących. W 2001 został natomiast jego honorowym członkiem. W latach 1993–1997 był członkiem Zgromadzenia Unii Zachodnioeuropejskiej, a od 1995 do 1996 członkiem Komitetu Wykonawczego Unii Międzyparlamentarnej^[3].

W czerwcu 2004 został wybrany na posła do Parlamentu Europejskiego VI kadencji. Mandat objął 20 lipca tego samego roku i sprawował go 14 października 2008. W PE należał do Partii Europejskich Socjalistów, zasiadał w Komitecie Kontroli Budżetowej oraz Komitecie Spraw Konstytucyjnych PE. Był także wiceprzewodniczącym Wspólnej Komisji Parlamentarnej UE-Chorwacja^[1][3].

W wyborach parlamentarnych z 21 września 2008 Socjaldemokraci po raz pierwszy w historii odnieśli zwycięstwo (zdobyli 29 mandatów), pokonując Słoweńską Partią Demokratyczną (SDS) Janeza Janšy (28 mandatów)^[4]. 3 listopada 2008 prezydent Danilo Türk desygnował Boruta Pahora na stanowisko premiera, który w tym celu zrezygnował wcześniej z mandatu eurodeputowanego, i powierzył mu misję stworzenia rządu^[5]. Trzy dni później Socjaldemokraci podpisali porozumienie koalicyjne, zakładające stworzenie wspólnego rządu z trzema partiami: Zaresem, Demokratyczną Partią Emerytów Słowenii oraz z Liberalną Demokracją Słowenii^[6].

7 listopada 2008 Zgromadzenie Państwowe, głosami 59 za do 24 przeciw, zatwierdziło go na stanowisku premiera Słowenii^[7]. Nowy premier zapowiedział działania mające zmierzać do przezwyciężenia kryzysu gospodarczego, w tym podniesienie konkurencyjności słoweńskiej gospodarki i redukcję wydatków budżetowych. Zobowiązał się także do prowadzenia stopniowej i przejrzystej prywatyzacji, dialogu społecznego oraz kontynuowania dotychczasowej polityki zagranicznej^[8].

W czerwcu 2010 obywatele w powszechnym referendum opowiedzieli się za proponowanym przez rząd arbitrażowym rozwiązaniem sporu terytorialnego z Chorwacją. Jednakże w tzw. super-referendum z 5 czerwca 2011 sprzeciwili się forsowanemu podniesieniu wieku emerytalnego do 65 lat. Przeciwko zmianom było 72% głosujących. Głosowanie w ocenie komentatorów stanowiło również plebiscyt poparcia dla władz i było oznaką spadku zaufania społecznego^[9].

W obliczu pogłębiającego się kryzysu gospodarczego, kwietniu 2011 z koalicji rządowej wystąpiło ugrupowanie DeSUS, a w lipcu 2011 Zares, w wyniku czego rząd utracił większość w parlamencie. Obie partie oskarżały socjaldemokratów o nieradzenie sobie z zarządzaniem gospodarką kraju^[9]. 20 września tego samego roku rząd Boruta Pahora przegrał głosowanie nad wotum zaufania zgłoszone przez opozycję^[10]. Zgodnie z konstytucją parlament miał 30 dni na powołanie nowego rządu, po których prezydent miał prawo rozwiązania parlamentu i ogłoszenia nowych wyborów. Ponieważ większość partii politycznych opowiadało się za nowymi wyborami, nowy rząd nie został powołany w konstytucyjnym terminie, a prezydent Danilo Türk wyznaczył wybory na 4 grudnia 2011.

W przedterminowych wyborach Borut Pahor utrzymał mandat poselski, jednakże Socjaldemokraci stracili 2/3 mandatów (z 29 mandatów zachowali 10)^[11]. Wybory wygrała nowo powstała partia Pozytywna Słowenia, przed prowadzącą w sondażach Słoweńską Partią Demokratyczną^[12]. Obowiązki premiera Borut Pahor wykonywał do czasu powołania nowego gabinetu. W wyniku rozmów koalicyjnych 10 lutego 2012 na czele nowego rządu stanął były premier Janez Janša z SDS^[13].

2 czerwca 2012 Borut Pahor utracił stanowisko przewodniczącego Socjaldemokratów na rzecz Igora Lukšiča. Na kongresie partii przegrał z nim stosunkiem głosów 180 do 190^[14]. Jednocześnie ogłosił zamiar kandydowania w wyborach prezydenckich, a 5 czerwca 2012 jego kandydaturę poparły nowe władze Socjaldemokratów^[15].

W pierwszej turze wyborów prezydenckich z 11 listopada 2012 zajął pierwsze miejsce z wynikiem 39,87% głosów, pokonując urzędującego prezydenta Danila Türka (35,88% głosów) oraz Milana Zvera z SDS (24,25% głosów)^[16]. W drugiej turze wyborów 2 grudnia 2012 pokonał Danila Türka, uzyskując 67,37% głosów poparcia^[17][18]. Urząd prezydenta objął 22 grudnia 2012^[19].

W 2017 zdecydował się ubiegać o reelekcję w wyborach prezydenckich jako kandydat niezależny^[20]. W pierwszej turze głosowania z 22 października otrzymał 47,21% głosów, zajmując 1. miejsce wśród 9 kandydatów^[21]. Przeszedł do drugiej tury wyborów, w której jego konkurentem został aktor i samorządowiec Marjan Šarec (z poparciem 24,76% głosujących)^[21][22]. W głosowaniu z 12 listopada otrzymał 53,09% głosów, wygrywając ze swoim konkurentem i zapewniając sobie wybór na drugą kadencję^[21][23]. 22 grudnia 2017 został zaprzysiężony na drugą kadencję^[24]. Zakończył urzędowanie 22 grudnia 2022, kiedy to zastąpiła go Nataša Pirc Musar.

• Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy (2021, Ukraina)^[25]
• Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Lwa Białego (2017, Czechy)^[26]
• Order Wolności (2016, Ukraina)^[27]

Borut Pahor jest żonaty, ma syna^[1].

• Rząd Boruta Pahora