Boguchwały
53°55′07″N 20°04′27″E/53,918611 20,074167| wieś | |
 Dwór w Boguchwałach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Strefa numeracyjna |
89 |
| Kod pocztowy |
14-310[2] |
| Tablice rejestracyjne |
NOS |
| SIMC |
0481666 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostródzkiego  | |
Położenie na mapie gminy Miłakowo  | |
| 53°55′07″N 20°04′27″E/53,918611 20,074167[1]
| |
Boguchwały (niem. Reichau) – wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Miłakowo.
Do 1954 roku siedziba gminy Boguchwały. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Boguchwały. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość leży w historycznym regionie Prus Górnych.[3]
Na zachód od Boguchwał znajduje się Czarne Jezioro, a w pobliżu osuszone Brzeźno (niem. Bergling See), dawniej jezioro, w połowie XX w. łąki, między wsią Boguchwały a majątkiem Brzeźno[4].
Integralne części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0481689 | Sąglewo | przysiółek |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś lokowana w 1320 jako wieś czynszowa na 50 włókach na prawie chełmińskim, na żyznych glebach na wschód od jeziora Narie. Po wojnie trzynastoletniej powstał tu dwór szlachecki, wtedy też wieś zamieniono na pańszczyźnianą. Szkołę parafialną wzniesiono niedługo po wybudowaniu kościoła (1620 r.). Nowa szkoła została wybudowana w latach 1930-31, jako trzyklasowa, uczyło w niej trzech nauczycieli. W 1782 r. we wsi było 53 "dymy", natomiast w 1858 odnotowano 66 gospodarstw domowych z 583 osobami.
Dwór wraz z folwarkami (Pojezierce, Rogowo, Staglewo, Ratławki) w 1900 r. był w posiadaniu powiernictwa rodowego hr. Adolfa Dohny z Gładyszów i obejmował łącznie 2022 ha, w tym 610 ha lasów i 117 ha wód.
W 1939 r. wieś liczyła 226 gospodarstwa domowe z 881 mieszkańcami. 534 osoby utrzymywały się z rolnictwa lub leśnictwa, 147 z pracy w przemyśle lub rzemiośle, 25 z pracy w handlu lub komunikacji. W tym czasie były tu 64 gospodarstwa rolne o powierzchni w granicach 0,5-5 ha, 18 o powierzchni 5-10 ha, 35 o powierzchni 10-20 ha, 12 o areale 20-100 ha i dwa o powierzchni przekraczającej 100 ha. W roku 1973 wieś należała do powiatu morąskiego, gmina Miłakowo, poczta Boguchwały.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Neobarokowy kościół z 1620, rozbudowany w 1856, kiedy otrzymał obecny wygląd, następnie w 1877 i kolejny raz na początku XX w. Trzy wieże kościelne z półowalnymi frontonami, narożne o wysokości muru magistralnego, środkowa dwukondygnacyjna z hełmem cebulowym i strzelistą latarnią. Ołtarz główny z roku 1856, zestawiony z elementów starszych ołtarzy, pochodzących z XVII w. Od południa do nawy przylega wysoka kaplica nakryta dachem mansardowym i attyką[7].
- W czasie II wojny światowej we wsi znajdował się podobóz stalagu I-A Stabławki. Przetrzymywani byli tu jeńcy francuscy i radzieccy.
- Późnoklasycystyczny dwór z XX w. wybudowany na piwnicach starego przez Schumanna, który odkupił majątek od hrabiego zu Dohna. W 2012 został zburzony przez obecnego właściciela. Dwór ten został zburzony przez obecnego właściciela, zostały tylko zarysy budynku.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 7678
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 74 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Marian Biskup Wojna pruska, str. 29: "Ukształtowanie terenowe Prus powodowało, że już w XV wieku dzielono je na tak zwane Prusy Górne (Oberland), sięgające od linii dolnej Wisły do Pasłęki, i Prusy Dolne (Niederland) obejmujące nizinne obszary na Wschód od Pregoły (...).
- ↑ Gustaw Leyding "Nazwy Fizjograficzne", W: "Morąg - z dziejów miasta i powiatu", Pojezierze, Olsztyn 1973
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 222
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 155
- "Morąg - z dziejów miasta i powiatu", Pojezierze, Olsztyn 1973
