Argentynozaur

Argentynozaur
	Argentinosaurus
	Bonaparte & Coria, 1993
	Okres istnienia: 97–93,5 mln lat temu PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q ↓
	; Argentinosaurus huinculensis
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	zauropodomorfy
Infrarząd	zauropody
(bez rangi)	tytanozaury
Rodzina	tytanozaury
Rodzaj	argentynozaur
Gatunki
	A. huinculensis Bonaparte & Coria, 1993;
	A. huinculensis Bonaparte & Coria, 1993;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Argentynozaur (Argentinosaurus) – dinozaur gadziomiedniczny z grupy zauropodów, odkryty przez Guillermo Heredia w Argentynie w prowincji Neuquén. Żył on na terenie Ameryki Południowej, w okresie kredowym pomiędzy 97 a 93,5 miliona lat temu^[2]. Rodzaj obejmuje jeden gatunek – Argentinosaurus huinculensis. Nazwa rodzajowa "argentyński jaszczur" wskazuje na kraj znalezienia dinozaura, nazwa gatunkowa – huinculensis odnosi się do miejsca znalezienia skamielin czyli Formacji Huincul w Argentynie.

Budowa

Szkielet Argentynozaura jest niekompletny. Holotyp zawiera serię kręgów (sześć grzbietowych, 5 z rejonu bioder), żebra i prawy piszczel długości 1,55 metra^[3]. Dodatkowo przypisuje mu się niekompletną kość udową, która mogła mierzyć ponad 2,5 metra, dla porównania kość udowa innego tytanozaura – patagotitana mierzyła 2,38 metra^[4]^[5]. Z zachowanych szczątków, a także po porównaniu z innymi rodzajami z rodziny tytanozaurów szacuje się, że mierzył on ponad 30 metrów i ważył około 70 ton. Czyniło by go to największym znanym dinozaurem i największym lądowym zwierzęciem w historii życia na ziemi^[6]. Argentynozaur mógł mieć puste w środku żebra, co zmniejszyłoby jego wagę^[7]. Dotychczas nie znaleziono należących do argentynozaura pancernych płytek, charakterystycznych dla tytanozaurów.

Porównanie rozmiarów argentynozaura i innych zauropodów

Paleośrodowisko

Argentynozaury, jak pozostałe zauropody prawdopodobnie były zwierzętami stadnymi. Narażone na ataki młode osobniki, znajdowały się pod opieką stada, do czasu aż wyrosną na tyle, żeby nie stać się celem drapieżników. W swoim środowisku argentynozaur nie miał wielu naturalnych wrogów. Ogromne rozmiary odstraszały mniejszych mięsożerców. Wyjątek stanowić mogły rodzaje szczytowych drapieżników, takich jak mapuzaur, czy meraxes. Nawet tak duże teropody, by upolować argentynozaura musiałyby działać stadnie.

Odkrycie

Szczątki argentynozaura zostały odnalezione przez miejscowego farmera, który pomylił je ze skamieniałym drewnem.

Gatunek typowy A. huinculensis został opisany przez paleontologów José F. Bonaparte i Rodolfo Coria^[3].

Systematyka

Argentynozaur zalicza się do tytanozaurów, zaawansowanej grupy zauropodów. Bonaparte i Coria początkowo zaklasyfikowali go jako andezaura^[3].

Odkrycie spokrewnionego patagotitana dostarczyło nowych informacji w sprawie klasyfikacji argentynozaura. W 2017 Carbadillo i współpracownicy stwierdzili iż argentynozaur jest przedstawicielem bardziej zaawansowanego kladu Lognkosauria^[8]. Badania Gonzáleza Riga i współpracowników również potwierdziły przynależność argentynozaura do Lognkosauria^[9].

 Przypisy

↑ José F. Bonaparte, Rodolfo A. Coria. Un nuevo y gigantesco sauropodo titanosaurio de la Formacion Rio Limay (Albiano-Cenomaniano) de la Provincia del Neuquen, Argentina. „Ameghiniana”. 30 (3), s. 271-282, 1993. (hiszp.).
↑ Holtz, Thomas R. Jr. (2012) Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages,Winter 2011 Appendix.
↑ ^a ^b ^c Bonaparte J, Coria R (1993). "Un nuevo y gigantesco sauropodo titanosaurio de la Formacion Rio Limay (Albiano-Cenomaniano) de la Provincia del Neuquen, Argentina". Ameghiniana (in Spanish). 30 (3): 271–282.
↑ Gerardo V.G.V. Mazzetta Gerardo V.G.V., PerP. Christiansen PerP., Richard A.R.A. Fariña Richard A.R.A., Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs, „Historical Biology”, 16 (2–4), 2004, s. 71–83, DOI: 10.1080/08912960410001715132 [dostęp 2008-01-08] .
↑ José L.J.L. Carballido José L.J.L. i inni, A new giant titanosaur sheds light on body mass evolution among sauropod dinosaurs, „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”, 284 (1860), royalsocietypublishing.org, 2017, DOI: 10.1098/rspb.2017.1219, PMID: 28794222, PMCID: PMC5563814 [dostęp 2019-02-14] .
↑ GregoryG. Paul GregoryG., Determining the Largest Known Land Animal: A Critical Comparison of Differing Methods for Restoring the Volume and Mass of Extinct Animals, „Annals of Carnegie Museum”, 85 (4), 2019, s. 335, DOI: 10.2992/007.085.0403, ISSN 0097-4463 [dostęp 2020-02-06] .
↑ J. Malam, S. Parker, Encyklopedia dinozaurów i innych zwierząt prehistorycznych, Bath, Parragon Books, 2005, s.92, ISBN 978-1-4054-8197-7.
↑ Carballido Jose, Diego Pol, Alejandro Otero, Ignacio A. Cerda, Leonardo Salgado, Alberto C. Garrido, Jahandar Ramezani, Nestor R. Cuneo & Javier Marcelo Krause. [1]
↑ Gonzalez Riga, B.J.; Mannion, P.D.; Poropat, S.F.; Ortiz David, L.; Coria, J.P. (2018). "Osteology of the Late Cretaceous Argentinean sauropod dinosaur Mendozasaurus neguyelap: implications for basal titanosaur relationships". [2]

[autor-1] José F. Bonaparte, Rodolfo A. Coria. Un nuevo y gigantesco sauropodo titanosaurio de la Formacion Rio Limay (Albiano-Cenomaniano) de la Provincia del Neuquen, Argentina. „Ameghiniana”. 30 (3), s. 271-282, 1993. (hiszp.).

[2] Holtz, Thomas R. Jr. (2012) Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages,Winter 2011 Appendix.

[:0-3] Bonaparte J, Coria R (1993). "Un nuevo y gigantesco sauropodo titanosaurio de la Formacion Rio Limay (Albiano-Cenomaniano) de la Provincia del Neuquen, Argentina". Ameghiniana (in Spanish). 30 (3): 271–282.

[4] Gerardo V.G.V. Mazzetta Gerardo V.G.V., PerP. Christiansen PerP., Richard A.R.A. Fariña Richard A.R.A., Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs, „Historical Biology”, 16 (2–4), 2004, s. 71–83, DOI: 10.1080/08912960410001715132 [dostęp 2008-01-08] .

[5] José L.J.L. Carballido José L.J.L. i inni, A new giant titanosaur sheds light on body mass evolution among sauropod dinosaurs, „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”, 284 (1860), royalsocietypublishing.org, 2017, DOI: 10.1098/rspb.2017.1219, PMID: 28794222, PMCID: PMC5563814 [dostęp 2019-02-14] .

[6] GregoryG. Paul GregoryG., Determining the Largest Known Land Animal: A Critical Comparison of Differing Methods for Restoring the Volume and Mass of Extinct Animals, „Annals of Carnegie Museum”, 85 (4), 2019, s. 335, DOI: 10.2992/007.085.0403, ISSN 0097-4463 [dostęp 2020-02-06] .

[7] J. Malam, S. Parker, Encyklopedia dinozaurów i innych zwierząt prehistorycznych, Bath, Parragon Books, 2005, s.92, ISBN 978-1-4054-8197-7.

[8] Carballido Jose, Diego Pol, Alejandro Otero, Ignacio A. Cerda, Leonardo Salgado, Alberto C. Garrido, Jahandar Ramezani, Nestor R. Cuneo & Javier Marcelo Krause. [1]

[9] Gonzalez Riga, B.J.; Mannion, P.D.; Poropat, S.F.; Ortiz David, L.; Coria, J.P. (2018). "Osteology of the Late Cretaceous Argentinean sauropod dinosaur Mendozasaurus neguyelap: implications for basal titanosaur relationships". [2]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Infrarzędy dinozaurów	ankylozaury ceratopsy ceratozaury ornitopody pachycefalozaury prozauropody stegozaury tetanury zauropody
Era dinozaurów	era mezozoiczna trias wymieranie triasowe jura kreda wymieranie kredowe
Dyscypliny powiązane	biologia paleontologia paleobotanika geologia ewolucja