Airspeed Horsa

Airspeed AS.51/AS.58 Horsa

Dane podstawowe
Państwo	Wielka Brytania
Producent	Airspeed Ltd.
Typ	szybowiec transportowy
Załoga	2
Historia
Data oblotu	12 września 1941
Liczba egz.	3799
Dane techniczne
Wymiary
Rozpiętość	26,8 m
Długość	20,4 m
Wysokość	6,4 m
Powierzchnia nośna	106,7 m²
Masa
Własna	3400 kg
Osiągi
Prędkość maks.	160 km/h
Dane operacyjne
Liczba miejsc
25 żołnierzy
Rzuty
Multimedia w Wikimedia Commons

Airspeed Horsa – brytyjski szybowiec transportowy z II wojny światowej, produkowany przez Airspeed Ltd. Nazwa szybowca pochodzi od Horsy, legendarnego wojownika i władcy Kentu.

Szybowiec zbudowany według wymagań X.26/40 z grudnia 1940 roku na szybowiec transportowy mogący przewozić 20−25 żołnierzy oraz sprzęt i lądować w przygodnym terenie. Szybowiec miał mieć konstrukcję drewnianą, aby wykorzystać wolne moce produkcyjne nie obciążonego jeszcze zadaniami dla wojska przemysłu meblarskiego.

Ministerstwo Lotnictwa, po zapoznaniu się z projektem zespołu konstrukcyjnego pod kierownictwem H. Tiltmanna, zamówiło siedem egzemplarzy prototypowych. Dwa z nich zostały zmontowane w zakładach Fairey przy lotnisku Heathrow i posłużyły do prób w locie. Pozostałych pięć powstało w Airspeed Ltd. w Portsmouth jako egzemplarze doświadczalne dla armii.

Produkcję seryjną, obok wytwórni Airspeed, podjęły także przedsiębiorstwa Austin Motor Company i Harris Lebus (producent mebli) z poddostawcami. Zbudowano około 3800 szybowców^[1].

• AS.51 Horsa Mk I – wersja podstawowa
• AS.58 Horsa Mk II – wersja z odchylanym dziobem zamocowanym na zawiasach, ułatwiającym załadunek i rozładunek szybowca.

Szybowce Horsa były, obok amerykańskiego szybowca Waco CG-4 Hadrian, podstawowym sprzętem transportowym brytyjskich wojsk powietrznodesantowych. Były używane m.in. podczas desantu na Sycylii, lądowania w Normandii, operacji „Market Garden” i forsowania Renu pod Wesel (operacja „Varsity”). Kilku egzemplarzy używała także armia amerykańska. Do holowania wymagały czterosilnikowych samolotów takich jak Handley Page Halifax lub Short Stirling – szczególnie w gorącym klimacie. Były lubiane przez załogi m.in. z uwagi na zastosowane podwozie z kołem przednim – co chroniło szybowiec przed kapotażem podczas lądowania w grząskim gruncie.

Szybowiec Airspeed Horsa był drewnianym wolnonośnym górnopłatem o konstrukcji półskorupowej. Przednia część kadłuba z ładownią miała przekrój kołowy, tylna stożkowy, bocznie spłaszczony. Kabina pilotów była wysunięta do przodu, co zapewniało doskonałą widoczność, ale narażało załogę podczas lądowania w trudnym terenie^[2].

Szybowiec był przystosowany do transportu 25 (Mk II – 28) żołnierzy z wyposażeniem lub ładunku, np. dwóch samochodów Willys Jeep albo jednego jeepa i haubicy M3A1 kal. 75 mm. Załadunek i wyładunek odbywały się przez duże drzwi z lewej strony kadłuba, mniejsze drzwi z prawej strony, a w warunkach polowych po odłączeniu tylnej części kadłuba (w zależności od wersji: odstrzeliwaną za pomocą ładunków wybuchowych lub odchylaną na zawiasach). W szybowcach Horsa Mk II zastosowano odchylaną na bok kabinę pilotów, umożliwiającą bezpośredni wjazd i wyjazd z ładowni.

Szybowiec był z założenia sprzętem wielokrotnego użytku, jednak praktyka pokazała co innego. Lądowanie w silnie bronionym obszarze, często w warunkach przeładowania konstrukcji, potrzeba szybkiego rozładowania samochodów lub innego przewożonego sprzętu sprawiła, że zdecydowana większość szybowców z powodu uszkodzeń po lądowaniu nie nadawała się do dalszego wykorzystania. Jednak możliwość lądowania szybowca w konkretnym miejscu (brak rozproszenia sił jak w desancie spadochronowym) oraz przewożony w szybowcu sprzęt stanowiły tak istotne zalety, że szybowce transportowe (w tym Airspeed Horsa) były szeroko wykorzystywane podczas II wojny światowej.

• Leonard Bridgman: Jane’s Fighting Aircraft of World War II. Nowy Jork: Crescent Books, 1988. ISBN 0-517-67964-7.
• TadeuszT. Królikiewicz TadeuszT., Szybowce transportowe, Warszawa: Wydaw. Min. Obrony Narodowej, 1985, ISBN 83-11-07162-4, OCLC 750576901 . Brak numerów stron w książce
• DavidD. Mondey DavidD., The Hamlyn Concise Guide to British Aircraft of World War II, London: Bounty Books, 2006, ISBN 978-0-7537-1462-1, OCLC 298398092 . Brak numerów stron w książce