Afta

Nawracające aftowe zapalenie jamy ustnej
	Stomatitis aphtosa
	; Afta na dolnej wardze
	Klasyfikacje
ICD-10	K12.0
	Multimedia w Wikimedia Commons

Afta (łac. aphtosis) – otwarte owrzodzenie zlokalizowane na błonie śluzowej jamy ustnej, warg lub języka z wytworzeniem miejscowego stanu zapalnego. Może im towarzyszyć powiększenie okolicznych węzłów chłonnych. Często afty występują z nawrotami (nawracające aftowe zapalenie jamy ustnej). Jeśli pojawiają się częściej niż raz w roku, należy rozważać dodatkowe badania celem stwierdzenia czy nie towarzyszy im inne schorzenie^[1]. Aftoza nawrotowa występuje nieco częściej u kobiet^[2].

Obraz kliniczny

Zmiana ma charakter płytkiej nadżerki pokrytej białym nalotem i otoczonej rumieniowatym zapalnym obrzeżem, jest bolesna. Afty mogą być różnej wielkości – od 1 mm do 2 cm średnicy, ale najczęściej nie przekraczają 5 mm średnicy. Mogą występować pojedynczo lub w grupach, zazwyczaj na błonie śluzowej podniebienia miękkiego, policzkowej części warg i bocznych powierzchniach języka. Pojawiają się najczęściej w wieku dziecięcym lub młodzieńczym^[2]. Owrzodzenia goją się samoistnie w ciągu kilku dni lub tygodni, lecz możliwe są nawroty. Afty pojawiające się częściej niż raz w roku mogą sugerować nawracające aftowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej (stomatitis aphtosa).

Przyczyny

Ta sekcja od 2024-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Wykazano wyraźny związek pojawiania się aft z następującymi czynnikami:

stres
gorączka
urazy mechaniczne, na przykład podczas szczotkowania zębów lub zabiegów stomatologicznych
przypadkowe (lub celowe – autoagresja) przygryzienie
alergia
zmiany hormonalne
podrażnienia wywoływane pastą do zębów (a właściwie dodecylosiarczanem sodu – jej składnikiem)
reakcja autoimmunologiczna (jeśli nie stwierdzono braku odporności lub zakażeń wirusami, głównie z rodziny Herpesviridae)
niedobór witaminy B12, żelaza lub kwasu foliowego
niektóre leki zwalczające anginę
zapalenie jelit
zakażenie wirusem niedoboru odporności
białaczka (zwykle jeśli dodatkowo występuje leukopenia i małopłytkowość krwi).

Dużą rolę w zachorowaniach na aftozę nawrotową odgrywają czynniki genetyczne oraz predyspozycje rodzinne. Około 30% osób chorujących na aftozę nawrotową ma w swojej najbliższej rodzinie osobę z tą samą dolegliwością. W przypadku występowania tej choroby u obojga rodziców wystąpienie aft u ich dzieci wiąże się z 90-procentowym ryzykiem.

Zapobieganie i leczenie

W przypadku częstych nawrotów choroby, należy unikać potraw oraz czynników ryzyka wywołujących podrażnienia lub uszkodzenia błon śluzowych jamy ustnej, a także niedoborów witamin (szczególnie B12), żelaza, kwasu foliowego.

W przypadku wystąpienia schorzenia zaleca się płukanie jamy ustnej naparem z szałwii lub nakładanie żelowych środków farmaceutycznych zawierających kwas hialuronowy^[3]^[4]. Można też stosować rozpuszczalne opatrunki z filmożelu lipidokoloidowego^{[potrzebny przypis]}.

Przypisy

↑ Aphthous ulceration (aphthae, mouth ulcers). DermNet NZ. [dostęp 2011-02-17].
↑ ^a ^b Owrzodzenia aftowe w bazie eMedicine [online], 20 czerwca 2017 [dostęp 2017-08-18] .
↑ A. Nolan, C. Baillie, J. Badminton, M. Rudralingham i inni. The efficacy of topical hyaluronic acid in the management of recurrent aphthous ulceration.. „J Oral Pathol Med”. 35 (8), s. 461–5, Sep 2006. DOI: 10.1111/j.1600-0714.2006.00433.x. PMID: 16918596.
↑ JH. Lee, JY. Jung, D. Bang. The efficacy of topical 0.2% hyaluronic acid gel on recurrent oral ulcers: comparison between recurrent aphthous ulcers and the oral ulcers of Behçet's disease.. „J Eur Acad Dermatol Venereol”. 22 (5), s. 590–5, May 2008. DOI: 10.1111/j.1468-3083.2007.02564.x. PMID: 18093111.

Bibliografia

V. Kumar, R.S. Cotran, S.L. Robbins Patologia Robbinsa Urban & Partner 2005 ISBN 0-7216-9274-5

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[www.dermnetnz.org-1] Aphthous ulceration (aphthae, mouth ulcers). DermNet NZ. [dostęp 2011-02-17].

[:0-2] Owrzodzenia aftowe w bazie eMedicine [online], 20 czerwca 2017 [dostęp 2017-08-18] .

[Nolan-2006-3] A. Nolan, C. Baillie, J. Badminton, M. Rudralingham i inni. The efficacy of topical hyaluronic acid in the management of recurrent aphthous ulceration.. „J Oral Pathol Med”. 35 (8), s. 461–5, Sep 2006. DOI: 10.1111/j.1600-0714.2006.00433.x. PMID: 16918596.

[Lee-2008-4] JH. Lee, JY. Jung, D. Bang. The efficacy of topical 0.2% hyaluronic acid gel on recurrent oral ulcers: comparison between recurrent aphthous ulcers and the oral ulcers of Behçet's disease.. „J Eur Acad Dermatol Venereol”. 22 (5), s. 590–5, May 2008. DOI: 10.1111/j.1468-3083.2007.02564.x. PMID: 18093111.

[1]

[2]

[3]

[4]