Andrzej Kopa

Andrzej Kopa

podpułkownik artylerii
Data i miejsce urodzenia	16 października 1879 Trzcielin
Data śmierci	11 czerwca 1956
Przebieg służby
Lata służby	1902–1903, 1914–1921
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Wojsko Polskie
Jednostki	Dywizja Ochotnicza
Stanowiska	dowódca brygady
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa powstanie wielkopolskie wojna polsko-bolszewicka
Późniejsza praca	rolnik
Odznaczenia

Andrzej Kopa (ur. 16 października 1879 w Trzcielinie, zm. 11 czerwca 1956) – podpułkownik artylerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, działacz niepodległościowy i społeczny, rolnik, jeden z organizatorów powstania wielkopolskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej.

Urodził się 16 października 1879 w Trzcielinie k. Poznania w rodzinie Michała i Eufrozyny z Niezielińskich. Po ukończeniu Gimnazjum Św. Marii Magdaleny w Poznaniu podjął studia agronomiczne^[1]. W wieku 23 lat odbył roczną służbę wojskową w Dolnośląskim Pułku Artylerii Ciężkiej w Poznaniu, służbę zakończył w stopniu kaprala. Po śmierci ojca objął rodzinny majątek. Oprócz pracy na roli poświęcił się działalności społecznej, był m.in. prezesem Kółka Rolniczego w Konarzewie oraz udzielał się w Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół”.

Po wybuchu I wojny światowej został zmobilizowany do armii niemieckiej, jako dowódca kolumny amunicyjnej. 5 lutego 1915 awansował na podporucznika. We wrześniu 1918 z powodu nasilającej się choroby serca został odesłany do szpitala w Poznaniu.

Pod koniec 1918 został wyznaczony na komendanta Straży Ludowej w powiecie poznańsko-zachodnim. W sobie tylko znany sposób zdobył na potrzeby zbliżającego się powstania wielkopolskiego 250 karabinów z amunicją. Z chwilą wybuchu powstania zorganizował dobrze uzbrojony oddział w Dopiewie liczący 800 powstańców. Część z nich walczyła w okolicach Wolsztyna, gdzie zdobyto broń ręczną, karabiny maszynowe i armaty. 6 stycznia 1919 dowodził oddziałami powstańców, które zajęły niemieckie lotnisko Ławica pod Poznaniem^[2].

30 marca 1919 awansował kolejno do stopnia porucznika i kapitana, następnie na czele 10 pułku Strzelców Wielkopolskich (późniejszego 68 pułku piechoty) walczył na froncie galicyjskim pod Lwowem. 1 stycznia 1920 Naczelnik Państwa i Wódz Naczelny Józef Piłsudski powołał go do składu pierwszej Tymczasowej Kapituły Orderu Virtuti Militari i jednocześnie odznaczył Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari. W składzie Kapituły był jedynym przedstawicielem grupy żołnierzy Wojska Polskiego wywodzącej się z byłej armii niemieckiej^[3]. 6 stycznia 1919 dowódca Frontu Wielkopolskiego, generał piechoty Józef Dowbor-Muśnicki postawił go za wzór oficera^[4].

Po kilkumiesięcznym urlopie zdrowotnym powrócił do wojska. 11 czerwca 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu podpułkownika, w artylerii, w „grupie byłej armii niemieckiej”. W lipcu 1920, w czasie wojny z bolszewikami, dowodził grupą swojego imienia, a od sierpnia 1920 był dowódcą II Brygady w Dywizji Ochotniczej^[5]. 1 czerwca 1921 pełnił służbę w Komendzie Głównej Zachodniej Straży Obywatelskiej, pozostając w ewidencji macierzystego 68 pułku piechoty^[6].

Po zakończeniu wojny został zwolniony z czynnej służby wojskowej i przeniesiony do rezerwy. W 1922 został zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 24. lokatą w korpusie oficerów rezerwowych artylerii. W rezerwie otrzymał przydział do 14 pułku artylerii polowej w Poznaniu^[7]. W 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Poznań–Miasto. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VII i był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”^[8].

Po zakończeniu służby wojskowej poświęcił się prowadzeniu rodzinnego majątku oraz opiece na chorymi siostrami. Na początku okupacji niemieckiej ostrzeżony o grożących mu represjach przeniósł się do Generalnego Gubernatorstwa, gdzie osiadł w Wierzchowiskach w powiecie Janów Lubelski.

Po zakończeniu II wojny światowej mimo utraty rodzinnego majątku pracował nadal w rolnictwie oraz społecznie m.in. jako członek Powiatowej Rady Narodowej w Poznaniu. Gdy odkryto, że brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, musiał zrezygnować z pracy społecznej, miał również zamkniętą drogę awansu zawodowego. Po przejściu na rentę zamieszkał z siostrą w Chomęcicach, gdzie gościny udzielił mu jeden z byłych towarzyszy broni. Własnej rodziny nie założył.

Zmarł 11 czerwca 1956 w wieku 76 lat. Został pochowany w rodzinnym grobowcu na cmentarzu parafialnym w Konarzewie^[9].

Był wujem kapitana Pawła Szyftera^[10].

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1920)^[3]
• Krzyż Niepodległości z Mieczami (20 lipca 1932)^[11]
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie: 1921)^[12]
• Złoty Krzyż Zasługi (22 grudnia 1928)^[13][14]

• Adam Wilczyński: Zarys historji wojennej 84-go pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.

• Bogdan Czerwiński, Pułkownik Andrzej Kopa – lokalny polityk i dowódca, strona Gminy Dopiewo.
• Biogram na stronie wiaralecha.pl. kibole.wiaralecha.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-06)].