ATMOS

ATMOS

ATMOS w służbie Sił Zbrojnych Filipin
Dane podstawowe
Państwo	Izrael
Producent	Soltam Systems/Elbit Systems
Rodzaj	samobieżna armatohaubica
Dane taktyczno-techniczne
Kaliber	155 mm
Długość lufy	39/45/52 kalibry
Donośność	ponad 40 km
Długość	8,8 m
Długość odrzutu	850 mm - 1100 mm
Szybkostrzelność	8 strz./min
Obsługa	2-6 osób
Prędkość marszowa	80 km/h

ATMOS, również ATMOS 2000 (ang. Autonomous Truck Mounted Howitzer System) – izraelska samobieżna armatohaubica kalibru 155 mm na podwoziu Tatry, zaprojektowana przez Soltam Systems, a następnie produkowana przez Elbit Systems. Produkt przedstawiony głównie na eksport, użytkowany w Azerbejdżanie, na Filipinach, w Rwandzie, Tajlandii, Ugandzie i Zambii. W 2017 roku przedsiębiorstwo Elbit Systems otrzymało kontrakt na przygotowanie i dostawę armatohaubic dla Sił Obronnych Izraela.

Na licencji pozyskanej od Elbit Systems Huta Stalowa Wola produkuje działa stanowiące uzbrojenie polskiej armatohaubicy AHS Kryl.

Projekt armatohaubicy był projektem własnym zakładów Soltam Systems. ATMOS miał stanowić alternatywę dla gąsienicowej artylerii samobieżnej. Konstrukcję stworzono z myślą o eksporcie^[1][2]. Według Soltam Systems taka konstrukcja jest bardziej ekonomiczna. Wykorzystanie podwozia kołowego ma wpływać na większą mobilność, niższe koszty eksploatacji i zdolność szybszego użytku na polu walki^[3].

Szczegóły na temat armatohaubicy kalibru 155 mm ujawniono w 2001 roku. Podano wówczas, że w produkcji całego zestawu bierze udział dziewięciu podwykonawców^[2].

Już w 2003 roku podano, że zakłady podpisały kontrakt o wartości 5 milionów dolarów na dostawę armatohaubic ATMOS^[1][2]. Według bazy danych SIPRI w tym roku Uganda nabyła trzy sztuki tej armatohaubicy^[4].

Konstrukcja została zaprezentowana także Siłom Obronnym Izraela. Przeprowadzały one próby polowe zestawu w latach 2004, 2006, 2007–2008^[1][2].

W 2010 roku przedsiębiorstwo Elbit Systems przejęło Soltam Systems i stało się oficjalnym producentem i sprzedawcą armatohaubicy ATMOS. W 2017 roku Ministerstwo Obrony Izraela poinformowało, że Elbit Systems wygrało kontrakt o wartości 800 milionów dolarów na przygotowanie i dostarczenie armii izraelskiej samobieżnych systemów artyleryjskich ATMOS^[5] .

W 2013 roku Huta Stalowa Wola poinformowała, że produkcja polskiej armatohaubicy Kryl będzie odbywać się przy wykorzystaniu izraelskiego systemu ogniowego ATMOS od Elbit Systems. Decyzja wynikała z braku własnych możliwości do produkcji części działa przez HSW^[6] .

W 2018 roku Elbit Systems zaprezentowało Siłom Zbrojnym Azerbejdżanu modyfikację umożliwiającą zastąpienie zestawu ogniowego kalibru 155 mm radzieckim działem M-46 kalibru 130 mm na ciężarówkach KamAZ^[7][8]. W 2020 roku Zambia jako pierwsze państwo zakupiła armatohaubicę ATMOS w tej wersji^[9] .

Armatohaubica ATMOS montowana jest na podwoziu ciężarówki Tatry T815 VVN o napędzie 6x6, a także 8x8^[1][10]. Ciężarówka Tatra o napędzie 6x6 wyposażona jest w silnik diesla o mocy 315 KM. Pozwala się on poruszać zestawowi z prędkością 80 km/h^[11]. Kabina pojazdu jest opancerzona i zapewnia ochronę załogi przed ogniem prowadzony z broni kalibru 7,62 x 39 mm, spełnia wymogi standardu STANAG 4569, a także może wytrzymać wybuch ładunku 6 kg TNT^[3][8]. Kabina może zostać wzmocniona dodatkową ochroną przeciw pociskom 7,62 × 51 mm NATO, a wytrzymałość na wybuch ładunku zostanie zwiększona do 8 kg TNT^[8].

W 2018 roku Elbit Systems zaproponował, że armatohaubica może być montowana na podwoziach ciężarówek KamAZ o napędzie 6x6 i 8x8, silnikiem KamAZ-740.622-280 o mocy 280 KM^[7][8].

Według zapewnień cały zestaw może być transportowany w samolocie transportowym C-130 Hercules^[1]. ATMOS może być obsługiwany przez 2–6 osób^[10].

Jednostkę ogniową zestawu stanowi armatohaubica kalibru 155 mm o długości 52 kalibrów. Lufa może występować również w wariantach o długości 39 lub 45 kalibrów^[11]. System jest także przystosowany do użytku radzieckiego działa M-46 kalibru 130 mm^[8]. Elbit Systems zapewnia także możliwość przystosowania zestawu dla dział kalibru 105 mm, 122 mm i 152 mm^[12].

ATMOS został wyposażony w zaawansowany system kontroli ognia i komputer balistyczny, które zbierają informacje o lokalizacji celów i umożliwiają natychmiastowy ostrzał celu po otrzymaniu informacji o nim w systemie. Systemy obrotu armatohaubicy i przeładowania są częściowo zmechanizowane i zautomatyzowane, ale w razie potrzeby armatohaubica może być obsługiwana w pełni manualnie^[2][11]. Odrzut działa może być regulowany w przedziale 850–1100 mm^[8][11].

ATMOS w konfiguracji z armatohaubicą kalibru 155 mm może strzelać pociskami Extended Range Full Bore Base Bleed na odległość ponad 40 km. Donośność przy użyciu amunicji odłamkowo-burzącej wynosi 30 km, a w przypadku użycia amunicji w standardzie M107(inne języki) donośność wynosi 22 km^[11].

Pierwszy strzał można oddać po 30 sekundach. Szybkostrzelność wynosi 8 strz./min. Ogień może być prowadzony w dzień i w nocy^[10].

Azerbejdżan

W 2008 roku Siły Zbrojne Azerbejdżanu zakupiły pięć armatohaubic ATMOS^[4].

Filipiny

W 2020 roku SIły Zbrojne Filipin zakupiły za 47 milionów dolarów 12 sztuk armatohaubic ATMOS^[4].

Rwanda

W 2011 roku Izrael sprzedał Rwandzie trzy sztuki armatohaubic ATMOS^[4].

Tajlandia

Tajlandia kupowała armatohaubice ATMOS czterokrotnie (2012 - osiem sztuk, 2015 - 15 sztuk, 2018 - sześć sztuk, 2019 - 18 sztuk)^[4].

Uganda

W 2003 roku Uganda zakupiła trzy sztuki armatohaubicy ATMOS za 5 milionów dolarów. W 2008 roku zakupiła kolejne trzy sztuki^[4].

Zambia

W 2020 roku Zambia zakupiła dla swojej armii sześć armatohaubic ATMOS w wersji ATMOS M-46 kal. 130 mm, co sprawia, że kraj ten jest pierwszym użytkownikiem tej modyfikacji^[4][9] .

• ATROM

• JuwalJ. Azulaj JuwalJ., מכה לתע"א: משרד הביטחון בחר בתותחים של אלביט מערכות, „Globes”, 4 kwietnia 2017 [dostęp 2022-04-21] .
• EyalE. Boguslavsky EyalE., Advanced Israeli weapon systems sighted at Zambian Army parade, „Israel Defense”, 28 czerwca 2021 [dostęp 2022-04-22] .
• KrzysztofK. Wilewski KrzysztofK., Huta zbuduje kołowego Kraba, „Polska Zbrojna”, 13 kwietnia 2013 [dostęp 2022-04-22] .