Czyreń ciemnordzawy

Czyreń ciemnordzawy

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	szczeciniakowce
Rodzina	szczeciniakowate
Rodzaj	Phellinidium
Gatunek	czyreń ciemnordzawy
Nazwa systematyczna
Phellinidium ferrugineofuscum (P. Karst.) Fiasson & Niemelä Karstenia 24(1): 26 (1984)

Czyreń ciemnordzawy (Phellinidium ferrugineofuscum (P. Karst.) Fiasson & Niemelä) – gatunek grzybów z rzędu szczeciniakowców (Hymenochaetaceae)^[1].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phellinidium, Hymenochaetaceae, Hymenochaetales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Takson ten w 1887 r. opisał Petter Adolf Karsten nadając mu nazwę Poria ferrugineofusca. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu J.-L.F. Fiasson i Tuomo Niemelä w 1984 r.^[1]

Synonimy:

• Fuscoporia ferrugineofusca (P. Karst.) Teng
• Fuscoporia marginella (Peck) Murrill 1907
• Phellinus ferrugineofuscus (P. Karst.) Bourdot & Galzin 1932
• Phellinus ferrugineofuscus var. narymicus Pilát 1936
• Polyporus ferrugineofuscus (P. Karst.) Romell 1898
• Polyporus marginellus Peck 1889
• Poria ferrugineofusca P. Karst. 1887
• Poria labyrinthica P. Karst. 1891
• Poria marginella (Peck) Sacc. 1891^[2].

W 1967 r. Stanisław Domański nadał mu polską nazwę czyreń ciemnordzawy^[3]. Po przeniesieniu do rodzaju Phellinidium nazwa ta stała się niespójna z nazwą naukową.

Owocniki

Jednoroczne, rzadko dwuletnie, siedzące, rozpostarte, o średnicy do 20 cm, twarde, zdrewniałe, trudne do oddzielenia od substratu. Brzeg żółtawobrązowy do białawego do 7 mm szerokości. Powierzchnia fioletowo-brązowa, brązowa lub cynamonowo-brązowa. Pory od okrągłych do kanciastych lub faliste, bardzo drobne, w liczbie 7–9 na mm. Kontekst jasno żółtawobrązowy, strefowany, twardy, o grubości do 6 mm. Warstwa rurek o grubości do 4 mm, fioletowo-brązowa, wewnątrz rurki jaśniejsze^[4].

Cechy mikroskopowe

W kontekście strzępki dwóch typów; niektóre brązowawe do szklistych, cienkościenne do grubościennych, z prostymi przegrodami, sporadycznie rozgałęzione, o średnicy 2,5–5 µm, inne ciemnobrązowe, grubościenne, rzadko rozgałęzione, rzadko septowane, ze szczecinkami, 3–3,5 µm średnicy. Strzępki tramy podobne, ciemne, grubościenne, zakończone zgiętymi szczecinkami wrastającymi do rurek. Podstawki wąsko maczugowate, 4-sterygmowe, 12-14 × 3,5-4 µm. Bazydiospory cylindryczne, zakrzywione, gładkie, szkliste, nieamyloidalne, 4–5,5 × 1–1,5 µm^[4].

Występuje w Ameryce Północnej (USA i Kanada), Europie i Azji. Najliczniejsze stanowiska podano na Półwyspie Skandynawskim, poza tym w Europie jest rzadki^[5]. W Polsce do 2003 r. jedyne stanowisko podał S. Domański w Puszczy Białowieskiej w 1965 r.^[3] Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia^[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Norwegii, Szwecji, Finlandii, Słowacji^[3].

Grzyb nadrzewny, saprotrof. Występuje w lasach iglastych na korze leżących na ziemi pni jodły, sosny i świerka^[3]. Powoduje białą zgniliznę drewna. Drewno, które zgniło przez P. ferrugineofuscus często ma małe podłużne wgłębienia, jest cętkowane z poprzecznie zorientowanymi białawymi smugami i może mieć porozrzucane czarniawe plamki^[4].