Cinerama

Nie mylić z: Cinéorama(inne języki).

Cinerama – sposób szerokoekranowego wyświetlania obrazu. Polega na użyciu trzech zsynchronizowanych projektorów, które wyświetlają obraz na ogromnym, zakrzywionym ekranie o szerokości kątowej 146°^[1].

Prekursorem tej techniki był niemy film Abla Gance’a Napoleon z 1927 roku. Film był wyświetlany synchronicznie z trzech taśm na płaskim ekranie panoramicznym^[2].

Technika była opracowywana (z przerwami) od około 1932^[3] (eksperymenty w 1937, pierwsza prezentacja dla wybranych osób w 1938, w tym roku założono także firmę Vitarama^[4]) przez Freda Wallera(inne języki)^[5][1]. Została wypromowana przez Hazarda E. Reevesa(inne języki)^[3].

Po raz pierwszy, pod nazwą Vitarama^[6], została pokazana na Wystawie Światowej w Nowym Jorku w 1939 roku^[3][7] (jako część prezentacji barwnego filmu Kodachrome(inne języki) firmy Eastman Kodak – Color hall^[4]). Używano wówczas jedenastu projektorów wąskotaśmowych (16 mm), rzutujących obraz na wewnętrzną powierzchnię półkuli^[2][4].

Podczas II wojny światowej, w latach 1940–1945, przerobiony system Vitaramy był używany w symulatorze treningowym strzelców działek przeciwlotniczych (Waller Gunnery Trainer(inne języki))^[4].

Po zakończeniu wojny, na zlecenie Eastman Kodak, zaprojektowano przenośny system wyświetlania slajdów na pięciopanelowym ekranie panoramicznym. Używany był on m.in. do prezentacji biznesowych i na konwentach. W latach 1948–1949 Departament Stanu Stanów Zjednoczonych wykorzystał ten system do celów propagandowych w Niemczech i Japonii^[4].

W 1946 zmieniono nazwę na Cinerama (założenie firmy Cinerama)^[4][6].

Cinerama, już tylko z trzema projektorami^[2], była zaprezentowana publicznie po raz pierwszy 30 września^[4] 1952 roku w Broadway Theatre w Nowym Jorku^[3]. Wyświetlono wówczas film This is Cinerama(inne języki)^[8][1]. O tym wydarzeniu na pierwszej stronie pisał nowojorski dziennik New York Times^{[czy to ważne?]}. W premierze uczestniczyli między innymi: gubernator Nowego Jorku Thomas Dewey, skrzypek Fritz Kreisler, polityk James Farley(inne języki), generalny menedżer Metropolitan Opera – Rudolf Bing, prezes NBC – David Sarnoff, prezes CBS – William S. Paley, broadwayowski kompozytor Richard Rodgers, hollywoodzki producent filmowy Louis B. Mayer^[7]. W następnym dniu krytyk filmowy Bosley Crowther w dzienniku New York Times zrecenzował tę premierę^{[czy to ważne?]}.

Kamera Cineramy składała się z trzech zespolonych kamer 35 mm^[2].

Dźwięk (siedmiokanałowy^[6], w jakości Hi-Fi) odtwarzano z osobnej taśmy magnetycznej^[2].

W 1962 powstały dwa ostatnie filmy fabularne zrealizowane w trójtaśmowej (35 mm) Cineramie – Jak zdobywano Dziki Zachód oraz Wspaniały świat braci Grimm. Niektóre sceny byłu już wówczas rejestrowane przy użyciu tańszej techniki, na szerokoformatowym, pojedynczym negatywie 65 mm, z obrazem rozdzielanym przy kopiowaniu na trzy projektory^[2].

Późniejsze filmy były w całości realizowane na taśmie 65 mm – m.in. 2001: Odyseja kosmiczna (1968)^[2].

Cineramę, ze względu na koszty i skomplikowanie, stopniowo wypierały tańsze i prostsze systemy, m.in. Cinemascope^[8][2].

Do 1961 otwarto 30 kin (w tym 11 w USA) Cineramy. Cinemascope, wprowadzony w 1953, do 1955 był w 31 500 kinach^[8].

Ostatnie nowe kino Cineramy wybudowano w 1970 w Waszyngtonie (zamknięte w 2001)^[7].

Ostatnia projekcja z trzech projektorów odbyła się w 1972 w Paryżu, po niej Cinerama wyszła z powszechnego użycia^[2].

• Kinopanorama