Caïman (1927)

Caïman (Q127)

Jednostka bliźniacza „Caïmana” – „Morse”
Klasa	okręt podwodny
Typ	Requin
Projekt	C4
Historia
Stocznia	Arsenal de Cherbourg
Położenie stępki	1924
Wodowanie	3 marca 1927
Marine nationale
Wejście do służby	grudzień 1927
Zatonął	27 listopada 1942
Los okrętu	zatopiony powtórnie 11 marca 1944
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	standardowa: 947 ton normalna: 1150 t 1441 t
Długość	78,25 m
Szerokość	6,84 m
Zanurzenie	5,1 m
Zanurzenie testowe	80 m
Rodzaj kadłuba	dwukadłubowy
Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 2900 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1800 KM 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	15 węzłów 9 w.
Zasięg	powierzchnia: 7700 Mm przy 9 w. zanurzenie: 70 Mm przy 5 w.
Uzbrojenie
16 torped, 1 działo kal. 100 mm, 2 km kal. 8 mm
Wyrzutnie torpedowe	10 × 550 mm
Załoga	51
Multimedia w Wikimedia Commons

Caïman (Q127) – francuski oceaniczny okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, siódma zamówiona jednostka typu Requin. Okręt został zwodowany 3 marca 1927 roku w stoczni Arsenal de Cherbourg, a do służby w Marine nationale wszedł w grudniu tego roku. Jednostka pełniła służbę na Morzu Śródziemnym, a od zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami znajdowała się pod kontrolą rządu Vichy. 27 listopada 1942 roku „Caïman” został samozatopiony w Tulonie. Podniesiony przez Włochów, został ponownie zatopiony przez alianckie samoloty 11 marca 1944 roku.

„Caïman” zamówiony został na podstawie programu rozbudowy floty francuskiej z 1923 roku^[1][2]. Projekt (o sygnaturze C4^[3]) był pierwszą od zakończenia wojny koncepcją francuskiego okrętu podwodnego, powstałą po analizie doświadczeń wojennych i eksploatacji ex-niemieckich jednostek otrzymanych w ramach reparacji wojennych^[1]. Okręt przeznaczony był do służby kolonialnej, działań na liniach komunikacyjnych potencjalnego przeciwnika i rozpoznania^[1][3]. Posiadał spory zasięg i dużą dopuszczalną głębokość zanurzenia; wadami była słaba manewrowość i zbyt mała prędkość osiągana na powierzchni^[1][4]. Konstruktorem okrętu był inż. Jean-Jacques Roquebert^[4].

„Caïman” zbudowany został w Arsenale w Cherbourgu^[1][2]. Stępkę okrętu położono w 1924 roku^[3][a], został zwodowany 3 marca 1927 roku^[1][4], a do służby w Marine nationale przyjęto go w grudniu 1927 roku^[3]. Jednostka otrzymała numer burtowy Q127.

„Caïman” był dużym, oceanicznym okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej^[1][4]. Długość całkowita wynosiła 78,5 metra, szerokość 6,84 metra i zanurzenie 5,1 metra^[1][2]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 947 ton (normalna 1150 ton), a w zanurzeniu 1441 ton^[1][3][b]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne (Schneider lub Sulzer(inne języki)) o łącznej mocy 2900 koni mechanicznych (KM)^[1][2]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 1800 KM^[1][2]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 15 węzłów na powierzchni i 9 węzłów w zanurzeniu^[1][2][c]. Zasięg wynosił 7700 Mm przy prędkości 9 węzłów (6400 Mm przy 12 węzłach lub 3000 Mm przy 15 węzłach) w położeniu nawodnym oraz 70 Mm przy prędkości 5 węzłów pod wodą^[1][4][d]. Zbiorniki paliwa mieściły 116 ton oleju napędowego (plus 51 ton w zbiornikach balastowych)^[1], a energia elektryczna magazynowana była w bateriach akumulatorów typu D liczących 248 ogniw^[7][8]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, zaś autonomiczność 30 dób^[1][3].

Okręt wyposażony był w 10 wyrzutni torped kalibru 550 mm: cztery wewnętrzne na dziobie, dwie na rufie oraz dwa podwójne obrotowe zewnętrzne aparaty torpedowe (zamontowane przed i za kioskiem), z łącznym zapasem 16 torped^[1][2][e]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło działo pokładowe kal. 100 mm L/50 M1925 oraz dwa karabiny maszynowe kal. 8 mm (2 x I)^[1][2].

Załoga okrętu składała się z 51 oficerów, podoficerów i marynarzy^[1][4][f].

W latach 1935–1937 okręt przeszedł gruntowny remont, połączony z wymianą siłowni^[1][2]. W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, będąc jednostką flagową 9. dywizjonu 6. eskadry 4. Flotylli stacjonującej w Bizercie^[9]. Dowódcą jednostki był w tym okresie kpt. mar. J.B.A. Golse^[9]. W czerwcu 1940 roku okręt nadal stacjonował w Bizercie^[10]. Jednostka uczestniczyła w tym miesiącu w patrolowaniu środkowej części Morza Śródziemnego^[11]. Po zawarciu zawieszenia broni między Francją a Niemcami „Caïman” znalazł się w składzie marynarki rządu Vichy. W momencie ataku wojsk alianckich na znajdującą się pod kontrolą Vichy Syrię w czerwcu 1941 roku jednostka znajdowała się w Bejrucie^[12]. 8 czerwca „Caïman” wykonał nieskuteczny atak torpedowy na brytyjski krążownik lekki HMS „Ajax” po czym przetrwał dwugodzinny kontratak bombami głębinowymi ze strony okrętów eskorty^[12][13]. Dzień później okręt - również bezskutecznie - zaatakował kolejny brytyjski krążownik HMS „Phoebe”^[14]. W momencie kapitulacji francuskich oddziałów jednostka opuściła Bejrut i udała się do Bizerty^[15]. 8 listopada 1942 roku, podczas lądowania Aliantów w Afryce Północnej, „Caïman” (wraz z bliźniaczym „Marsouinem”) stacjonował w Algierze^[16]. Wysłany przeciw siłom inwazyjnym, został poważnie uszkodzony przez brytyjskie okręty i samoloty, lecz zdołał przedrzeć się do Tulonu^[16]. 27 listopada, podczas ataku Niemców na Tulon, „Caïman” został samozatopiony^[2][4]. Okręt został później podniesiony przez Włochów, lecz 11 marca 1944 roku został ponownie zatopiony przez amerykańskie samoloty^[3][4].

• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Ivan Gogin: REQUIN submarines (1926-1928). Navypedia. [dostęp 2017-03-22]. (ang.).
• Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-22]. (ang.).
• Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-22]. (ang.).
• Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 2 of 4) Saturday 8th – Friday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2017-04-04]. (ang.).
• Don Kindell: NAVAL EVENTS, June 1941 (Part 1 of 2) Sunday 1st – Saturday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-22]. (ang.).
• Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2. Brak numerów stron w książce
• Geoffrey B. Mason: HMS AJAX - Leander-class Light Cruiser. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-22]. (ang.).
• Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: Sampson Low, Marston & Co., 1934. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-372-1. Brak numerów stron w książce
• Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.). Brak numerów stron w książce