Çerçiz Topulli

Çerçiz Topulli

Data i miejsce urodzenia	1880 Gjirokastra
Data i miejsce śmierci	15 lipca 1915 Fushën e Shtoit
Przebieg służby
Lata służby	1907–1915
Główne wojny i bitwy	bitwa pod Mashkullorą
Odznaczenia

Çerçiz Topulli (ur. 1880 w Gjirokastrze, zm. 15 lipca 1915 w Fushën e Shtoit^[1]) – albański działacz niepodległościowy, brat Bajo Topullego.

Był jednym z trzynaściorga dzieci Agusha i Haso. Uczył się w tureckiej szkole w Janinie. Działalność w albańskim ruchu niepodległościowym rozpoczął od tajnego stowarzyszenia Për lirinë e Shqipërisë (O wolność Albanii), działającego w Gjirokastrze. Po dłuższym pobycie w Sofii w 1907 powrócił do kraju i utworzył własny oddział zbrojny, działający w rejonie Gjirokastra - Korcza^[1]. W 1907 czasopismo Shpresa e Shqipërisë (Nadzieja Albanii) opublikowało manifest podpisany przez Topulliego, w którym domagał się oddzielenia ziem albańskich od Imperium Osmańskiego w drodze ogólnonarodowego powstania i utworzenia niepodległego państwa.

Wiosną 1908 jego oddział dokonał udanego zamachu na dowódcę osmańskiej żandarmerii w Gjirokastrze, był także dowódcą oddziałów albańskich w bitwie z osmańskim korpusem ekspedycyjnym pod Mashkullore (18 marca 1908)^[1]. Po wybuchu rewolucji młodoosmańskiej Topulli zaprzestał działań zbrojnych i poświęcił się tworzeniu szkół z językiem albańskim i klubów patriotycznych.

Po uchwaleniu deklaracji niepodległości w listopadzie 1912, Topulli wraz z wiernymi mu ludźmi tworzył oddział ochrony rządu Ismaila Qemala^[1]. W latach 1913–1914 walczył przeciwko oddziałom greckim, dążącym do opanowania południowej części Albanii.

Wybuch I wojny światowej zastał go w Szkodrze, gdzie próbował tworzyć oddziały albańskie. Po zajęciu miasta przez armię czarnogórską, 28 czerwca 1915 Topulli został aresztowany, ale wkrótce go uwolniono^[1]. Ponownie aresztowany 7 lipca 1915 stanął przed sądem oskarżony o podżeganie do buntu. Sąd wojskowy skazał go wraz z jego bliskim współpracownikiem Mustafą Qulli na karę śmierci. Rozkaz króla Mikołaja I z żądaniem jego uwolnienia dotarł już po rozstrzelaniu Topulliego.

18 marca 1934 w Gjirokastrze odsłonięto pomnik Topullego, dłuta Odhise Paskaliego. W 1936 szczątki Topullego odnalazł w pobliżu Szkodry Javer Hurshiti. Zostały przewiezione do Gjirokastry, gdzie odbył się uroczysty pogrzeb. Imię Topulliego noszą ulice w Tiranie, Elbasanie i w Szkodrze oraz plac w Gjirokastrze.

• Wolność albo śmierć

• Rocznica bitwy pod Mashkullore
• Çerçiz Topulli, Kotherja: Fotot e rralla në 99-vjetorin e vrasjes. zeriikosoves.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-03)].
• Lefter Dilo: Çerçiz Topulli me shokë. Tirana: 1961, s. 56. (alb.).
• Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albania. I.B. Tauris: 2012, s. 447-448. ISBN 978-1-78076-431-3.