Łasicolot malajski
| Galeopterus variegatus | |||||
| (Audebert, 1799) | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
łasicolot malajski | ||||
| |||||
| Podgatunki | |||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[27] | |||||
 | |||||
| Zasięg występowania | |||||
| |||||
Łasicolot malajski[28], lotokot malajski[29] (Galeopterus variegatus) – gatunek ssaka z rodziny lotokotowatych (Cynocephalidae).
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1799 roku francuski artysta i przyrodnik Jean-Baptiste Audebert nadając mu nazwę Galeopitecus variegatus[3]. Audebert nie wskazał miejsca typowego[3]; w 1908 roku brytyjski zoolog Oldfield Thomas jako miejsce typowe wskazał „Półwysep Malajski i wyspy”[30][31]. Jedyny przedstawiciel rodzaju łasicolot[28] (Galeopterus)[32] który zdefiniował w 1908 roku Thomas[1].
Historycznie, na podstawie zmienności biogeograficznej i morfologicznej, opisano do 20 podgatunków, które zostały połączone w cztery podgatunki na podstawie cech czaszkowo-zębowych[33]. Badania oparte o szacunki rozbieżności molekularnej wskazują, że mogą to być odrębne gatunki i że istnieją dodatkowe nierozpoznane taksony; taksonomia G. variegatus wymaga ponownej oceny[33].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają cztery podgatunki[33]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:
| Podgatunek | Oryginalna nazwa | Autor i rok opisu | Miejsce typowe | Holotyp |
|---|---|---|---|---|
| G. v. borneanus | Galeopterus borneanus | Lyon, 1911 | Górny bieg rzeki Sungai Cantung (w oryg. „Tjantung”), 8 mi (13 km) od zatoki Klumpang, Borneo Południowe, południowo-wschodnie Borneo, Indonezja[34]. | Skóra, czaszka i szkielet pozaczaszkowy dorosłej samicy (sygnatura USNM 151888) ze zbiorów Narodowego Muzeum Historii Naturalnej[35]; okaz zebrany 30 stycznia 1908 roku przez Williama Abbotta[20][34]. |
| G. v. peninsulae | Galeopterus peninsulae | O. Thomas, 1908 | Przełęcz Semanko, na wysokości 2500 ft (762 m)–4500 ft (1372 m), granica między Salangor a Pahong, Melezja[16][36]. | Dorosła samica (sygnatura BMNH 1908.7.20.10) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie[36]; okaz zebrany 23 lutego 1908 roku przez Herberta Robinsona[16]. |
| G. v. temminckii | Galeopithecus temminckii | Waterhouse, 1838 | Sumatra[37]. | Syntypy (sygnatura BMNH 1907.1.1.220[38] i BMNH 1946.332[39]) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie. |
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Galeopterus: gr. γαλεη galeē lub γαλη galē „łasica”[40]; πτερον pteron „skrzydło”[41].
- variegatus: łac. variegatus „wielobarwny”, od variare „urozmaicić barwami”, od varius „różnorodny, rozmaity”[42].
- borneanus: Borneo, od mal. sułtanat Barunai lub Brunei, od sanskryckiego Váruna „woda, deszcz”[43].
- peninsulae: łac. paeninsulae lub peninsulae „półwyspowy”, od paeninsula lub peninsula „półwysep”, od paene „prawie, blisko”; insula „wyspa”[44].
- temminckii: Coenraad Jacob Temminck (1778–1858), holenderski zoolog[45].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Łasicolot malajski występuje w zależności od podgatunku[33]:
- G. variegatus variegatus – zachodnia Jawa i pobliska Madura.
- G. variegatus borneanus – Borneo i pobliskie Balambangan, Banggi i Laut.
- G. variegatus peninsulae – kontynentalna południowo-wschodnia Azja (wschodni Laos, Wietnam, południowo-wschodnia Kambodża, skrajnie południowo-wschodnia Mjanma i południowa Tajlandia) oraz półwyspowa Tajlandia i Malezja (włącznie z Butang, Tarutao, Langkawi, Penang, Pangkor, Singapur, Perhentians, Tioman i Aur).
- G. variegatus temminckii – Sumatra i pobliskie Nias, Wyspy Batu, Siberut i Rupat, także Bangka.
Populacji z bardziej odległych wysp (Belitung, Karimata, Wyspy Anambas i Wyspy Natuna oraz Archipelag Riau i Wyspy Lingga) nie można przypisać do konkretnego podgatunku[33].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 340–420 mm, długość ogona 170–280 mm, długość ucha 23–26 mm, długość tylnej stopy 72–80 mm; masa ciała 1,2–1,7 kg (samice są większe od samców)[46][47]. Wzdłuż boków ciała, pomiędzy kończynami mają obszerny fałd skórny stanowiący powierzchnię nośną, którą wykorzystują przy przeskakiwaniu lotem szybowcowym z drzewa na drzewo.
Tryb życia
[edytuj | edytuj kod]Lotokoty są roślinożerne. Zjadają owoce i kwiaty. Prowadzą nadrzewny i nocny tryb życia. Samica po dwumiesięcznej ciąży rodzi jedno młode.
Status zagrożenia
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)[27].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Galeopithecus variegatus Audebert, 1799.
- ↑ a b Nomen nudum.
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Galeopterus lautensis Lyon, 1911.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Thomas 1908 ↓, s. 252.
- ↑ Audebert 1799 ↓, s. ryc. i i s. 35–36.
- ↑ a b c Audebert 1799 ↓, s. ryc. ii i s. 37–38.
- ↑ A.G. Desmarest: Galeopitheque. W: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc. Wyd. 2. Cz. 12. Paris: Chez Deterville, 1817, s. 376. (fr.).
- ↑ A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Cz. 1. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1822, s. 108, seria: Encyclopédie méthodique. (fr.).
- ↑ C.J. Temminck. Blik op de dierlijke bewoners van de Sunda-Eilanden en van de overige Nederlansche bezittingen in Indië. „Bijdragen tot de Natuurkundige Wetenschappen”. 3 (1), s. 66 (przypis), 1828. (niderl.).
- ↑ C.J. Temminck: Coup-d’oeil sur la faune des iles de la Sonde et de l’empire du Japon: discours préliminaire, destiné à servir d’introduction à la Faune du Japon. P.F. Siebold: Lugduni Batavorum, 1836, s. ix. (fr.).
- ↑ G.R. Waterhouse. On the Flying Lemurs (Galeopithecus). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 6, s. 119, 1838. (ang.).
- ↑ J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 1: Die Affen und Fledenthiere. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1840, s. 326. (niem.).
- ↑ Miller 1903 ↓, s. 46.
- ↑ Miller 1903 ↓, s. 47.
- ↑ Miller 1903 ↓, s. 49.
- ↑ Miller 1903 ↓, s. 50.
- ↑ Miller 1903 ↓, s. 51.
- ↑ Miller 1903 ↓, s. 53.
- ↑ a b c O. Thomas. On Mammals from the Malay Peninsula and Islands. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 2, s. 303, 1908. (ang.).
- ↑ O. Thomas. On the Mammals Collected by Mr. H.C. Robinson on Tioman and Aor Islands, S. China Sea. „Journal of the Federated Malay States Museum”. 2, s. 102, 1909. (ang.).
- ↑ M.W. Lyon. On a Collection of Mammals from the Batu Islands, West Sumatra. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 1, s. 139, 1908. (ang.).
- ↑ M.W. Lyon. Additional Notes on Mammals of the Rhio-Linga Archipelago, with Descriptions of New Species and a Revised List. „Proceedings of the United States National Museum”. 36 (1684), s. 486, 1909. (ang.).
- ↑ a b Lyon 1911 ↓, s. 124.
- ↑ Lyon 1911 ↓, s. 125.
- ↑ Lyon 1911 ↓, s. 124.
- ↑ N.C.G.F. Gyldenstolpe. On a Collection of Mammals Made in Eastern and Central Borneo by Mr. Carl Lumholtz. „Kungliga Svenska vetenskapsakademiens handlingar”. 60 (6), s. 17, 1920. (ang.).
- ↑ Á. Cabrera. Una nueva forma de caguan de la isla de Borneo. „Boletin de la Real Sociedad Espanola de Historia Natural”. 24, 1924. (hiszp.).
- ↑ a b F.N. Chasen & C.B. Kloss. Two new races of Galeopterus. „Bulletin of the Raffles Museum”. 2, s. 11, 1929. (ang.).
- ↑ Chasen 1940 ↓, s. 21.
- ↑ a b B. Boeadi & R. Steinmetz 2008, Galeopterus variegatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-1 [dostęp 2021-07-17] (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 28. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 90. ISBN 83-01-14344-4.
- ↑ Thomas 1908 ↓, s. [24295975 254].
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Galeopterus variegatus (Audebert, 1799). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-01]. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Galeopterus variegates. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-17].
- ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 132. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b R.D. Fisher & C.A. Ludwig. Catalog of Type Specimens of Recent Mammals: Orders Didelphimorphia through Chiroptera (excluding Rodentia) in the National Museum of Natural History, Smithsonian Institution. „Smithsonian Contributions to Zoology”. 664, s. 12, 2015. (ang.).
- ↑ USNM 151888. [w:] Collections [on-line]. National Museum of Natural History. [dostęp 2023-09-01]. (ang.).
- ↑ a b 1908.7.20.10. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-09-01]. (ang.).
- ↑ Chasen 1940 ↓, s. 20.
- ↑ 1907.1.1.220. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-09-01]. (ang.).
- ↑ 1946.332. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-09-01]. (ang.).
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 94.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 187.
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, variegatus [dostęp 2023-09-01].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, borneanus [dostęp 2023-09-01].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, peninsulae [dostęp 2023-09-01].
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 407. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ J. Janecka & M. Janecka: Family Cynocephalidae (Colugos). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 285. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 85. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- J.-B. Audebert: Histoire naturelle des singes et des makis. Paris: Chez Desray, 1799, s. 1–44. (fr.).
- G.S. Miller. Seventy New Malayan Mammals. „Smithsonian miscellaneous collections”. 45 (1420), s. 1–74, 1903. (ang.).
- O. Thomas. The nomenclature of the flying lemurs. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 1 (3), s. 252–255, 1908. (ang.).
- M.W. Lyon. Mammals collected by Dr. W.L. Abbott on Borneo and some of the small adjacent islands. „Proceedings of the United States National Museum”. 40 (1809), s. 53–146, 1911. (ang.).
- F.N. Chasen. A handlist of Malaysian mammals. „Bulletin of the Raffles Museum”. 15, s. 1–209, 1940. (ang.).
- Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062 (ang.).
- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).