Zostera morska

Zostera morska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	zosterowate
Rodzaj	zostera
Gatunek	zostera morska
	Nazwa systematyczna
	Zostera marina L.; Sp. pl. 2:968. 1753
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zostera morska, tasiemnica morska^[5] (Zostera marina L.) – gatunek rośliny z rodziny zosterowatych (Zosteraceae). Występuje dziko na morskich wybrzeżach Afryki, Ameryki Północnej, Azji i Europy^[6]. W Polsce rośnie na wybrzeżu^[7].

Morfologia

Łodyga: Płożąca się.
Liście: Rozmieszczone w dwóch szeregach, wstęgowate, zaokrąglone na szczycie, do 1 m długości i 3-8 mm szerokości.
Kwiaty: Obupłciowe, zebrane w spłaszczone, jednostronne kłosy. Kłos w czasie kwitnienia zamknięty pochwą liściową najwyższego liścia. Pyłek nitkowaty^[8].

Pokrój
Pokrój
Liście
Kłącze

Biologia i ekologia

Bylina, hydrofit. Rośnie w wodzie morskiej. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Gatunek charakterystyczny klasy Zosteretea marinae^[9]. Liczba chromosomów 2n = 12^[10].

Ewolucja

Gatunek powstał na wybrzeżach Wysp Japońskich, gdzie jest centrum różnorodności rodzaju. Stamtąd za pośrednictwem prądu północnopacyficznego rozprzestrzenił się na zachodnie wybrzeża Ameryki Północnej. Prawdopodobnie kolonizacja tego wybrzeża miała miejsce kilkukrotnie, a dzisiejsze populacje na południu i północy różnią się genetycznie. Następnie przedostał się przez Ocean Arktyczny do północnego Atlantyku, co szacuje się na ok. 243 tysięcy lat temu. Zasiedlenie Morza Śródziemnego szacuje się na 44 tysięcy lat temu, a bardziej północnych regionów atlantyckich na czas od ustępowania zlodowacenia Wisły, tj. od ok. 19 tysięcy lat. Populacje atlantyckie są znacznie bardziej jednorodne genetycznie niż pacyficzne i mają mniej powiązań ekologicznych z innymi organizmami^[11].

Zagrożenia i ochrona

Roślina objęta ochroną gatunkową w Polsce na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin^[12]. Umieszczona jest na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)^[13] w grupie gatunków wymierających (kategoria zagrożenia: E). W wydaniu z 2016 roku otrzymała kategorię VU (narażony)^[14].

Zastosowanie

Wysuszone liście są w tapicerstwie używane do wyścielania mebli^[15].
Liście są używane jako pasza dla koni^[15].
Z liści wyrabia się klej roślinny^[15].

Udział w kulturze

N. H. Moldenke, A. L. Moldenke (znawcy roślin biblijnych) są zdania, że zostera morska pasuje do opisu rośliny z Księgi Jonasza (2,6). W hebrajskim tekście opisana jest ona słowem sûp, w Biblii Tysiąclecia przetłumaczono to jako sitowie^[16].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-06-26] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2015-02-03].
↑ Zostera marina, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Teofil Wojterski: Zielonym szlakiem polskiego wybrzeża. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1957, s. 20-22.
↑ Zostera marina. [w:] Germplasm Resources Information Network – (GRIN) [on-line]. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. National Germplasm Resources Laboratory. Beltsville, Maryland. [dostęp 2008-04-01]. (ang.).
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
↑ WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .
↑ Zostera marina na Flora of China [dostęp 2014-01-02].
↑ LeiL. Yu LeiL. i inni, Ocean current patterns drive the worldwide colonization of eelgrass (Zostera marina), „Nature Plants”, 2023, DOI: 10.1038/s41477-023-01464-3, ISSN 2055-0278 [dostęp 2023-07-21] (ang.).
↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ ^a ^b ^c Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
↑ Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-06-26] (ang.).

[TPL-3] The Plant List. [dostęp 2015-02-03].

[iucn-4] Zostera marina, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[5] Teofil Wojterski: Zielonym szlakiem polskiego wybrzeża. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1957, s. 20-22.

[6] Zostera marina. [w:] Germplasm Resources Information Network – (GRIN) [on-line]. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. National Germplasm Resources Laboratory. Beltsville, Maryland. [dostęp 2008-04-01]. (ang.).

[7] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[8] Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.

[9] WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .

[10] Zostera marina na Flora of China [dostęp 2014-01-02].

[11] LeiL. Yu LeiL. i inni, Ocean current patterns drive the worldwide colonization of eelgrass (Zostera marina), „Nature Plants”, 2023, DOI: 10.1038/s41477-023-01464-3, ISSN 2055-0278 [dostęp 2023-07-21] (ang.).

[rozp2014-12] Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin

[13] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[14] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[podbielkowski-15] Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[rb-16] Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]