Tonsil

Tonsil

Państwo	Polska
Siedziba	ul. Daszyńskiego 2/3 62-300 Września
Data założenia	marzec 1945
Forma prawna	spółka akcyjna
Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|}
Strona internetowa

Tonsil – zakłady wytwórcze głośników we Wrześni, założone w marcu 1945 roku przez dyrekcję Polskiego Radia w Poznaniu.

W marcu 1945 roku dyrekcja Polskiego Radia w Poznaniu zorganizowała na bazie małego warsztatu radiotechnicznego przedsiębiorstwo Polskie Radio – Fabryka głośników we Wrześni, gdzie mieściła się w starych, drewnianych budynkach. Na samym początku produkowano osiem typów głośników radiowęzłowych wykorzystując poniemieckie zapasy materiałów.

W 1946 roku fabryka przeszła do Zjednoczenia Przemysłu Radiotechnicznego i zmieniła nazwę na Państwową Fabrykę Głośników, a w 1950 roku na Zakłady Wytwórcze Głośników. W tym samym okresie rozpoczęto rozwijać produkcję, w 1947 roku wyprodukowano pierwszy firmowy mikrofon, a w 1949 roku uruchomiono produkcję transformatorów głośnikowych. Wprowadzono też do produkcji silniki małej mocy i elektromaszynowe elementy automatyki.

W 1960 roku przedsiębiorstwo otrzymało nową nazwę – Tonsil. W 1972 roku produkcję silników przekazano do nowo powstałego przedsiębiorstwa Mikroma. W latach 1973-1974 dokonano gruntownej modernizacji technologii produkcji przetworników akustycznych poprzez zakup licencji:

• od japońskiej firmy Peerles-MB na 11 typów mikrofonów i 2 typy słuchawek szerokopasmowych
• od japońskiej firmy Pioneer Corporation na 18 typów głośników

Pozwoliło to na znaczący wzrost produkcji i podjęcie eksportu, za pomocą którego spłacono koszty licencji. Zbudowano również pomiarową komorę bezechową – do tego czasu pomiary sporadycznie przeprowadzano na dachu jednego z budynków.

W 1977 roku rozpoczęto produkcję mikrofonów elektretowych do radiomagnetofonów klasy popularnej.

Od 1961 roku Tonsil należał do Zjednoczenia Przemysłu Elektronicznego UNITRA. Przez cały okres PRL-u był na polskim rynku monopolistą w dziedzinie przetworników elektroakustycznych. Na skutek otwarcia w 1989 roku rynku Tonsil praktycznie stracił pozycję monopolisty. 8 października 1990 roku przekształcił się z przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną, a od kwietnia 1991 roku Tonsil S.A. jako jedna z pierwszych pięciu polskich spółek, została notowana na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie.

7 kwietnia 2004 roku decyzją sądu ogłoszono upadłość firmy. Wcześniej jednak wyodrębniono kilka samodzielnych podmiotów gospodarczych. Wśród nich znalazły się m.in. powstała 1 listopada 2002 roku spółka z o.o. Tonsil Urządzenia Elektroakustyczne, która przejęła produkcję profesjonalnego nagłośnienia (wkrótce zmieniła nazwę na ProTonsil), Tonsil Polska – która produkowała głośniki i zestawy głośnikowe. Zakład produkcyjny nadal mieścił się we Wrześni.

W dniu 19 maja 2009 roku Nadzwyczajne Walne zgromadzenie podjęło uchwałę w sprawie rozwiązania spółki ProTonsil i otwarciu likwidacji. Spółka miała już wcześniej problemy finansowe, które pogłębiły odzyskanie terenu fabryki przez Romana Mycielskiego będącego spadkobiercą przedwojennych właścicieli, a także zamknięcie przez Państwową Inspekcję Pracy linii, która produkowała obudowy do głośników u jednego z kooperantów. Wcześniej miał tam miejsce wypadek przy pracy, w wyniku którego jeden z pracowników doznał urazu ręki. Wojciech Szidlewski, tymczasowy nadzorca sądowy w postępowaniu upadłościowym wobec spółki Pro Tonsil, w piśmie wystosowanym do wierzycieli wrzesińskiej spółki stwierdził, że kłopoty Pro Tonsilu biorą się m.in. z braku wsparcia finansowego przez głównego udziałowca, Towarzystwo Finansowe Silesia.

Jeden z wydzielonych podmiotów gospodarczych – spółka Tonsil-Meble oprócz obudów do zestawów głośnikowych rozpoczęła produkcję mebli. W 2009 roku spółka zapowiedziała podjęcie produkcji głośników i zestawów głośnikowych^[1].

Akcje Tonsil S.A. były obecne na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie od pierwszego notowania (od 16 kwietnia 1991). W dniu ogłoszenia upadłości (7 kwietnia 2004) struktura akcjonariatu przedstawiała się następująco:

• Tohoku Pioneer Corp. – 40,25%
• Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. – 12,77%
• Skarb Państwa – 8,63%
• Pozostali – 38,35%

O ile Pioneer usprawnił w Tonsilu proces produkcji, poprawił jakość produkowanych tam elementów głośnikowych i ogólnie poprawił jakość działania firmy, brak restrukturyzacji, czyli m.in. przekształcenia Tonsilu w pełni prywatną spółkę, co za tym idzie, redukcji zatrudnienia i zwiększenia konkurencyjności wyrobów na rynku przyczynił się do upadku rynkowego Tonsilu. Krytyczny okazał się rok 2003, doszło wtedy do konfliktu związków zawodowych z zarządem spółki^[2] i Agencją Rozwoju Przemysłu^[3].

• Podstawowym profilem produkcji przedsiębiorstwa były przetworniki elektroakustyczne. Przez cały okres PRL-u Tonsil był w tej dziedzinie monopolistą. W latach 50. i 60. produkowano^[4]:
  • głośniki, m.in.:
    • GD 16,5/2 – bardzo popularny, do odbiorników radiowych Pioner i pochodnych;
    • GD 18-13/2 – bardzo popularny, spotykany w wielu radioodbiornikach, magnetofonach i gramofonach;
    • GDW 12,5/1,5 F – wysokotonowy;
    • GD 31-21/5 – niskotonowy;
    • GD 29/10 – do zestawów większej mocy;
    • głośniki tubowe, o mocy do 25W;
  • mikrofony, m.in.:
    • dwa typy mikrofonów krystalicznych (MK I i MK II) do sprzętu powszechnego użytku;
    • kilka typów mikrofonów dynamicznych do celów profesjonalnych;
    • dynamiczny mikrofon miniaturowy do aparatów słuchowych;
  • miniaturowe słuchawki do aparatów słuchowych
• Po zakupieniu licencji w latach 70. znacząco zwiększono asortyment głośników i mikrofonów, podjęto też produkcję dynamicznych słuchawek szerokopasmowych. W 1985 roku wyprodukowano około 5,9 miliona głośników.
• Również w dziedzinie zestawów głośnikowych w latach PRL Tonsil był praktycznie monopolistą (niewielkie liczby zestawów budowały jako wyposażenie własnych wyrobów inne przedsiębiorstwa zjednoczenia UNITRA). Początkowo były to zestawy radiowęzłowe, popularne, kinowe i do nagłaśniania przestrzeni otwartych. W połowie lat 70. w oparciu o licencyjne głośniki uruchomiono również produkcję zestawów HiFi.
• Do roku 1973 ważnym elementem profilu produkcyjnego były elektromechaniczne elementy automatyki, silniki do urządzeń elektroakustycznych, silniki powszechnego użytku.
• Dla przemysłu telekomunikacyjnego produkowano mikrofonowe i słuchawkowe wkładki teletechniczne.
• Tonsil produkował również kilka modeli megafonów przenośnych i montowanych na samochodach.
• Mało znanym produktem fabryki jest wyprodukowany w małej liczbie na początku lat 60. jeden z pierwszych polskich magnetofonów szpulowych „Wilga 19”.
• Najbardziej popularne^{[według kogo?]} zestawy głośnikowe to Altus, Maestro, Siesta, Zeus.

• Mieczysław Hutnik, Tadeusz Pachniewicz, Zarys historii polskiego przemysłu elektronicznego do 1985r, SEP, Zeszyt Historyczny nr 2, Warszawa 1994.
• Stowarzyszenie Elektryków Polskich, Historia Elektryki Polskiej, Tom III Elektronika i Telekomunikacja, Wyd. N-T, Warszawa 1974.

• p
• d
• e

Zjednoczenie Przemysłu Elektronicznego i Teletechnicznego UNITRA

Biazet CEMAT CEMI Cemont CERAD CERPO COBRESPU Diora Dolam Elmasz Elpod Elpol Eltra Elwa Fonica Lamina Unitra-Lipsk Unitra-Lubartów Magmor Miflex Mikrostyk/Porad OBREP OBRPO OBRTT Omig Pewa Polam Polkolor Polfer Profel Radmor Radwar Rawar Unitra-Rzeszów Serwis Telekom Telam Telpod Tonsil Toral Unima Unimor Unipro Unitech Unitronex Unizet Warel WZT Zapel Zatra Zelos ZRK Zumet