Siarczany: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Wycofano edycje użytkownika 95.41.200.170 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to EmptyBot. Znacznik: Wycofanie zmian |
Michał Ski (dyskusja | edycje) drobne techniczne |
||
(Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
Linia 9: | Linia 9: | ||
|nazwa systematyczna = |
|nazwa systematyczna = |
||
|inne nazwy = koperwasy (dawn.), witriole (dawn.) |
|inne nazwy = koperwasy (dawn.), witriole (dawn.) |
||
|wzór wyświetlany = {{ |
|wzór wyświetlany = {{chem2|SO4(2−)}} |
||
|masa molowa = 96,06 |
|masa molowa = 96,06 |
||
|SMILES = [O-]S(=O)(=O)[O-] |
|SMILES = [O-]S(=O)(=O)[O-] |
||
Linia 22: | Linia 22: | ||
== Właściwości chemiczne == |
== Właściwości chemiczne == |
||
Jon siarczanowy to dwuujemny [[anion]] o [[Symbolika chemiczna|wzorze empirycznym]] {{ |
Jon siarczanowy to dwuujemny [[anion]] o [[Symbolika chemiczna|wzorze empirycznym]] {{chem2|SO4(2-)}} i masie cząsteczkowej 96,06 [[Jednostka masy atomowej|u]]. Składa się z jednego centralnego [[atom]]u siarki otoczonego przez cztery atomy tlenu, ma kształt [[Czworościan foremny|czworościanu foremnego]] (tetraedru). Jon siarczanowy jest [[reszta kwasowa|resztą kwasową]] kwasu siarkowego. |
||
Wiele siarczanów jest dobrze rozpuszczalnych w wodzie. Do wyjątków należą np. [[siarczan wapnia]], [[siarczan strontu|strontu]], [[siarczan baru|baru]], [[siarczan ołowiu(II)|ołowiu(II)]], [[Siarczan srebra(I)|srebra]] i [[siarczan rtęci|rtęci(I)]]. |
Wiele siarczanów jest dobrze rozpuszczalnych w wodzie. Do wyjątków należą np. [[siarczan wapnia]], [[siarczan strontu|strontu]], [[siarczan baru|baru]], [[siarczan ołowiu(II)|ołowiu(II)]], [[Siarczan srebra(I)|srebra(I)]] i [[siarczan rtęci|rtęci(I)]]. |
||
Pokrewne związki, [[wodorosiarczany]], zawierają anion {{ |
Pokrewne związki, [[wodorosiarczany]], zawierają anion {{chem2|HSO|4|-}}. |
||
== Analiza jakościowa == |
== Analiza jakościowa == |
||
Linia 40: | Linia 40: | ||
== Siarczany w [[mineralogia|mineralogii]] == |
== Siarczany w [[mineralogia|mineralogii]] == |
||
[[Minerał]]y tworzące gromadę siarczanów powstają w niskich temperaturach w środowiskach utleniających. Przeważnie są produktami [[procesy hipergeniczne|procesów hipergenicznych]], zwłaszcza [[Parowanie|ewaporacji]] wód morskich i jeziornych. Wiele siarczanów [[metale ciężkie|metali ciężkich]] tworzy się w strefie utleniania [[kruszce|kruszców]]. Niektóre z nich jako produkty działalności hydrotermalnej powstają w niskich temperaturach. Przeważnie są bezbarwne, lecz niektóre z nich, zwłaszcza siarczany [[metale ciężkie|metali ciężkich]], odznaczają się żywym zabarwieniem. Przeważnie są przezroczyste. Cechuje je niewielka twardość, która w nielicznych tylko przypadkach osiąga 3,5 w [[Skala twardości Mohsa|skali Mohsa]]. Wiele z nich cechuje się dobrą [[rozpuszczalność|rozpuszczalnością]] w wodzie, dotyczy to szczególnie siarczanów [[metale|metali]] jedno- i dwuwartościowych o małych promieniach jonowych np. [[sód|{{ |
[[Minerał]]y tworzące gromadę siarczanów powstają w niskich temperaturach w środowiskach utleniających. Przeważnie są produktami [[procesy hipergeniczne|procesów hipergenicznych]], zwłaszcza [[Parowanie|ewaporacji]] wód morskich i jeziornych. Wiele siarczanów [[metale ciężkie|metali ciężkich]] tworzy się w strefie utleniania [[kruszce|kruszców]]. Niektóre z nich jako produkty działalności hydrotermalnej powstają w niskich temperaturach. Przeważnie są bezbarwne, lecz niektóre z nich, zwłaszcza siarczany [[metale ciężkie|metali ciężkich]], odznaczają się żywym zabarwieniem. Przeważnie są przezroczyste. Cechuje je niewielka twardość, która w nielicznych tylko przypadkach osiąga 3,5 w [[Skala twardości Mohsa|skali Mohsa]]. Wiele z nich cechuje się dobrą [[rozpuszczalność|rozpuszczalnością]] w wodzie, dotyczy to szczególnie siarczanów [[metale|metali]] jedno- i dwuwartościowych o małych promieniach jonowych np. [[sód|{{chem2|Na+}}]] i [[magnez|{{chem2|Mg(2+)}}]]. |
||
Przy ich rozpoznawaniu najczęściej używa się [[metody termiczne|metod termicznych]] (DTA, TG, DTG), przydatne są także [[Rentgenografia strukturalna|metody rentgenostrukturalne]] oraz [[Spektroskopia IR|spektroskopia w podczerwieni]]. |
Przy ich rozpoznawaniu najczęściej używa się [[metody termiczne|metod termicznych]] (DTA, TG, DTG), przydatne są także [[Rentgenografia strukturalna|metody rentgenostrukturalne]] oraz [[Spektroskopia IR|spektroskopia w podczerwieni]]. |
||
=== Klasyfikacja === |
=== Klasyfikacja === |
||
Ze względu na skład chemiczny wyróżnia się pięć klas siarczanów: |
Ze względu na skład chemiczny wyróżnia się pięć klas siarczanów: |
||
* Klasa 1. Kwaśne siarczany: np. [[matteucyt]] {{ |
* Klasa 1. Kwaśne siarczany: np. [[matteucyt]] {{chem2|NaHSO4*H2O}}, [[mercallit]] {{chem2|KHSO4}} |
||
* Klasa 2. Siarczany bezwodne: np. [[anhydryt]] {{ |
* Klasa 2. Siarczany bezwodne: np. [[anhydryt]] {{chem2|CaSO4}}, [[celestyn (minerał)|celestyn]] {{chem2|SrSO4}}, [[baryt]] {{chem2|BaSO4}} |
||
* Klasa 3. Siarczany bezwodne zawierające inny anion: np. [[brochantyt]] {{ |
* Klasa 3. Siarczany bezwodne zawierające inny anion: np. [[brochantyt]] {{chem2|Cu4[(OH)4SO4]}}, [[jarosyt]] {{chem2|KFe3[(OH)6(SO4)2]}} |
||
* Klasa 4. Siarczany uwodnione: np. [[kizeryt]] {{ |
* Klasa 4. Siarczany uwodnione: np. [[kizeryt]] {{chem2|MgSO4*H2O}}, [[gips]] {{chem2|CaSO4*2H2O}}, [[chalkantyt]] {{chem2|CuSO4*5H2O}}, [[melanteryt]] {{chem2|FeSO4*7H2O}} |
||
* Klasa 5. Siarczany uwodnione zawierające inny anion: np. [[copiapit]] (Fe<sup>II</sup>,Mg)Fe{{su|b=4|p=III}}{{ |
* Klasa 5. Siarczany uwodnione zawierające inny anion: np. [[copiapit]] (Fe<sup>II</sup>,Mg)Fe{{su|b=4|p=III}}{{chem2|[OH(SO4)3]2*20H2O}} |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
Aktualna wersja na dzień 11:20, 26 cze 2024
| |||||||||
| |||||||||
Ogólne informacje | |||||||||
Wzór sumaryczny |
SO2− | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Masa molowa |
96,06 g/mol | ||||||||
Identyfikacja | |||||||||
Numer CAS | |||||||||
PubChem | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Podobne związki | |||||||||
Podobne związki |
Siarczany (nazwa systematyczna: tetraoksydosiarczany(2−); w systemie Stocka: siarczany(VI); daw. witriole[1] lub koperwasy[2]) – sole lub estry kwasu siarkowego.
Właściwości chemiczne
[edytuj | edytuj kod]Jon siarczanowy to dwuujemny anion o wzorze empirycznym SO2−
4 i masie cząsteczkowej 96,06 u. Składa się z jednego centralnego atomu siarki otoczonego przez cztery atomy tlenu, ma kształt czworościanu foremnego (tetraedru). Jon siarczanowy jest resztą kwasową kwasu siarkowego.
Wiele siarczanów jest dobrze rozpuszczalnych w wodzie. Do wyjątków należą np. siarczan wapnia, strontu, baru, ołowiu(II), srebra(I) i rtęci(I).
Pokrewne związki, wodorosiarczany, zawierają anion HSO.
Analiza jakościowa
[edytuj | edytuj kod]Jony siarczanowe można wykryć w roztworach za pomocą strącania trudno rozpuszczalnych BaSO4 lub PbSO4. W związkach nierozpuszczalnych jon siarczanowy można wykryć za pomocą reakcji heparowej (daje pozytywny wynik dla wszystkich związków siarki)[3].
Zastosowania
[edytuj | edytuj kod]Siarczany mają szerokie zastosowania:
- siarczan wapnia (gips) jest powszechnie stosowanym materiałem budowlanym
- siarczan magnezu ma właściwości higroskopijne i jest wykorzystywany jako przemysłowy środek suszący
- siarczan miedzi stosuje się w galwanotechnice
- siarczan dimetylu – ester kwasu siarkowego i metanolu, silny czynnik metylujący, wykorzystywany w preparatyce organicznej
Siarczany w mineralogii
[edytuj | edytuj kod]Minerały tworzące gromadę siarczanów powstają w niskich temperaturach w środowiskach utleniających. Przeważnie są produktami procesów hipergenicznych, zwłaszcza ewaporacji wód morskich i jeziornych. Wiele siarczanów metali ciężkich tworzy się w strefie utleniania kruszców. Niektóre z nich jako produkty działalności hydrotermalnej powstają w niskich temperaturach. Przeważnie są bezbarwne, lecz niektóre z nich, zwłaszcza siarczany metali ciężkich, odznaczają się żywym zabarwieniem. Przeważnie są przezroczyste. Cechuje je niewielka twardość, która w nielicznych tylko przypadkach osiąga 3,5 w skali Mohsa. Wiele z nich cechuje się dobrą rozpuszczalnością w wodzie, dotyczy to szczególnie siarczanów metali jedno- i dwuwartościowych o małych promieniach jonowych np. Na+
i Mg2+
.
Przy ich rozpoznawaniu najczęściej używa się metod termicznych (DTA, TG, DTG), przydatne są także metody rentgenostrukturalne oraz spektroskopia w podczerwieni.
Klasyfikacja
[edytuj | edytuj kod]Ze względu na skład chemiczny wyróżnia się pięć klas siarczanów:
- Klasa 1. Kwaśne siarczany: np. matteucyt NaHSO
4·H
2O, mercallit KHSO
4 - Klasa 2. Siarczany bezwodne: np. anhydryt CaSO
4, celestyn SrSO
4, baryt BaSO
4 - Klasa 3. Siarczany bezwodne zawierające inny anion: np. brochantyt Cu
4[(OH)
4SO
4], jarosyt KFe
3[(OH)
6(SO
4)
2] - Klasa 4. Siarczany uwodnione: np. kizeryt MgSO
4·H
2O, gips CaSO
4·2H
2O, chalkantyt CuSO
4·5H
2O, melanteryt FeSO
4·7H
2O - Klasa 5. Siarczany uwodnione zawierające inny anion: np. copiapit (FeII,Mg)FeIII4[OH(SO
4)
3]
2·20H
2O
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Witold Doroszewski (red.): witriol. Słownik języka polskiego PWN, 1958–1969. [dostęp 2013-07-26].
- ↑ Witold Doroszewski (red.): koperwas. Słownik języka polskiego PWN, 1958–1969. [dostęp 2013-07-26].
- ↑ J. Minczewski, Z. Marczenko: Chemia Analityczna. Część 1: Podstawy teoretyczne i analiza jakościowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 325, 341-342. ISBN 83-01-13499-2.