[go: up one dir, main page]
Przejdź do zawartości

Petaurinae

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Petaurinae
Bonaparte, 1832[1]
Ilustracja
Lotopałanka hebanowa (P. gracilis)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

ssaki niższe

Rząd

dwuprzodozębowce

Podrząd

kangurokształtne

Nadrodzina

lotopałankowce

Rodzina

lotopałankowate

Podrodzina

Petaurinae

Typ nomenklatoryczny

Podrodzina: Petaurus G.K. Shaw, 1791
Rodzaj: Petaurus australis G.K. Shaw, 1791

Rodzaje i gatunki

Petaurus G.K. Shaw, 1791[14] – lotopałanka[15]
9 gatunków – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Petaurinae – monotypowa podrodzina ssaków z rodziny lotopałankowatych (Petauridae).

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Podrodzina obejmuje gatunki występujące na Nowej Gwinei i w Australii[16][17][18].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 14–31 cm, długość ogona 14–47 cm; masa ciała 60–725 g[17][19].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1791 roku brytyjski zoolog i botanik George Shaw w książce swojego autorstwa poświęconej opisowi zwierząt wraz z ich ilustracjami[14]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) lotopałanka żółtobrzucha (P. australis).

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Petaurus: gr. πεταυρον petauron ‘trampolina, skakać’, od πεταυριστης petauristēs ‘akrobata, balansista’[20][21] .
  • Ptilotus: gr. πτιλωτος ptilōtos ‘skrzydlaty’[22][23] . Gatunek typowy: Fischer wymienił dwa gatunki – Petaurus australis G.K. Shaw, 1791 i Sciurus Petaurus norfolcensis Kerr, 1792 – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)[24] Petaurus australis G.K. Shaw, 1791.
  • Belidea i Belideus (Belidens): gr. βελος belos, βελεος beleos ‘strzała, oszczep’[25][26]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Didelphys sciurea G.K. Shaw, 1794 (= Sciurus (Petaurus) norfolcensis Kerr, 1792).
  • Xenochirus: gr. ξενος xenos ‘dziwny, niezwykły”’; χειρ kheir, χειρος kheiros ‘dłoń’[27]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Didelphys sciurea G.K. Shaw, 1794 (= Sciurus (Petaurus) norfolcensis Kerr, 1792).
  • Petaurella: rodzaj Petaurus Shaw, 1791; łac. przyrostek zdrabniający -ella[28]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Petaurus (Belideus) breviceps Waterhouse, 1838.
  • Petaurula: rodzaj Petaurus Shaw, 1791; łac. przyrostek zdrabniający -ula[29]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Petaurus breviceps var. papuanus O. Thomas, 1888.

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do podrodziny należy jeden rodzaj lotopałanka[15] (Petaurus) z następującymi gatunkami[30][16][31]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[15] Podgatunki[17][16][19] Rozmieszczenie geograficzne[17][16][19] Podstawowe wymiary[17][19][c] Status
IUCN[32]
Petaurus australis G.K. Shaw, 1791 lotopałanka żółtobrzucha gatunek monotypowy endemit Australii (północno-wschodni Queensland, nieregularnie na południe wzdłuż wybrzeża przez Nową Południową Walię do granicy Wiktorii z Australią Południową) DC: 24–31 cm
DO: 38–47 cm
MC: 435–725 g 		 NT 
Petaurus abidi A.C. Ziegler, 1981 lotopałanka północna gatunek monotypowy endemit Papui-Nowej Gwinei (góry Torricelli, na górze Somoro i jej okolicach); zakres wysokości: 300–1200 m n.p.m. DC: 25–28 cm
DO: 35–38 cm
MC: 228–332 g 		 CR 
Petaurus biacensis Ulmer, 1940 lotopałanka wyspowa gatunek monotypowy endemit Indonezji (północno-zachodnia Nowa Gwinea (wyspy Zatoka Cenderawasih (Supiori, Biak i Owi)) DC: 14–15 cm
DO: 14–18 cm
MC: 88–100 g 		 LC 
Petaurus breviceps Waterhouse, 1838 lotopałanka karłowata gatunek monotypowy endemit Australii (na wschód od Wielkich Gór Wododziałowych od południowo-wschodniego Queenslandu (północne Brisbane) do wschodniej Wiktorii) DC: 15,5–17,5 cm
DO: 14,2–22 cm
MC: 95–155 g 		 LC 
Petaurus ariel (Gould, 1842) gatunek monotypowy endemit Australii (Australia Zachodnia (wybrzeże Kimberley) na wschód do zachodniego Queenslandu (Lawn Hill), wraz z niektórymi wyspami) DC: 14–21 cm
DO: 16,1–23 cm
MC: 78–159 g 		 NE 
Petaurus notatus W. Peters, 1859 gatunek monotypowy endemit Australii (północne Queensland na południe do Australii Południowej; prawdopodobnie introdukowany na Tasmanię DC: 17,5–23 cm
DO: 17,5–23 cm
MC: 75–147 g 		 NE 
Petaurus papuanus O. Thomas, 1888 gatunek monotypowy Indonezja i Papua-Nowa Gwinea (północne i środkowe Moluki, Nowa Gwinea i Archipelag Bismarcka); zakres wysokości: 0–3000 m n.p.m. DC: 17,5–23 cm
DO: 17,5–23 cm
MC: 75–147 g 		 NE 
Petaurus norfolcensis Kerr, 1792 lotopałanka pośrednia gatunek monotypowy endemit Australii (północny Queensland do środkowej Wiktorii, wraz z wyspą Ricketts i Wielką Wyspą Piaszczystą; kilka zapisów z południowo-wschodniej Australii Południowej (Western Flat i Bordertown); zakres wysokości: poniżej 300 m n.p.m. DC: 18–24 cm
DO: 22–30 cm
MC: 173–300 g 		 LC 
Petaurus gracilis (De Vis, 1883) lotopałanka hebanowa gatunek monotypowy endemit Australii (przybrzeżny północno-wschodni Queensland od rzeki Hull w pobliżu Tully na południe do rzeki Ollera Creek) DC: 22–27 cm
DO: 30–39 cm
MC: 310–500 g 		 EN 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  NT  – gatunek bliski zagrożenia,  EN  – gatunek zagrożony,  CR  – gatunek krytycznie zagrożony, ;  NE  – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Wariant pisowni Belidea Waterhouse, 1838.
  2. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Belideus Waterhouse, 1839.
  3. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Ch.-L. Bonaparte: Saggio d’una distribuzione metodica degli animali vertebrati a sangue freddo. Rome: Antonio Boulzaler, 1832, s. 69. (wł.).
  2. ↑ R.-P. Lesson: Nouveau Tableau du Règne Animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 189. (fr.).
  3. ↑ P. Gervais: Histoire naturelle des mammifères: avec l’indication de leurs moeurs et de leurs rapports avec les arts, le commerce et l’agriculture. Cz. 2: Carnivores, proboscidiens, jumentés, bisulques, édentés, marsupiaux, monotrèmes, phoques, sirénides et cétacés. Paris: L. Curmer, 1855, s. 276. (fr.).
  4. ↑ T.N. Gill. Arrangement of the Families of Mammals; with Analytical Tables. „Smithsonian Miscellaneous collections”. 11, s. 25, 1872. (ang.). 
  5. ↑ J.A.W. Kirsch. Prodromus of the comparative serology of Marsupialia. „Nature”. 217 (5127), s. 420, 1968. DOI: 10.1038/217418a0. (ang.). 
  6. ↑ K.P. Aplin & M. Archer: Recent advances in marsupialsystematics with a new syncretic classification. W: M. Archer (red.): Possums and Opossums: Studies in Evolution. Chipping Norton: Surrey Beatty & Sons, 1987, s. lv. ISBN 978-0-949324-05-4. (ang.).
  7. ↑ F.S. Szalay: Evolutionary history of the marsupials and an analysis of osteological characters. Cambridge: Cambridge University Press, 1994, s. 43. DOI: 10.1017/CBO9780511565571. ISBN 978-0-511-56557-1. (ang.).
  8. ↑ J.G. Fischer von Waldheim: Zoognosia tabulis synopticis illustrata, in usum praelectionum Academiae imperialis medico-chirugicae mosquensis edita. Cz. 3. Mosquae: Nicolai S. Vsevolozsky, 1814, s. 512. (łac.).
  9. ↑ G.R. Waterhouse. Some skulls of the flying opossums (Petaurista). „The Athenaeum”. 580, s. 880, 1838. (ang.). 
  10. ↑ G.R. Waterhouse. On the Dentition of the Flying Opossums. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 6, s. 149, 1839. (ang.). 
  11. ↑ A.F.A. Wiegmann. Amphibia, aves, mammalia bearbeitet com Herausgeber. „Archiv für Naturgeschichte”. 5 (2), s. 418, 1839. (niem.). 
  12. ↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 85. (niem.).
  13. ↑ a b P. Matschie. Die Verbreitung der Beuteltiere auf NeuGuinea mit einigen Bemerkungen über ihre Einteilung in Untergattungen. „Mitteilungen aus dem Zoologischen Museum in Berlin”. 8, s. 261, 1915–1917. (niem.). 
  14. ↑ a b G. Shaw: The naturalist’s miscellany, or Coloured figures of natural objects. Cz. 2. London: Nodder & Co., 1790, s. ryc. 60. (ang.).
  15. ↑ a b c Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 13–14. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  16. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 88. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  17. ↑ a b c d e S. Jackson: Family Petauridae (Striped Possums, Leadbeater’s Possum and Lesser Gliders). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 561–565. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  18. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Family Petauridae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].
  19. ↑ a b c d Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 59–60. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  20. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 526.
  21. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 190.
  22. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 597.
  23. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 212.
  24. ↑ O. Thomas: Catalogue of the Marsupialia and Monotremata in the collection of the British Museum (Natural History). London: Printed by order of the Trustees, 1888, s. 150. (ang.).
  25. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 135.
  26. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 35.
  27. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 710.
  28. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 90.
  29. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 275.
  30. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  31. ↑ T. Cremona, A.M. Baker, S.J.B. Cooper, R. Montague-Drake, A.M. Stobo-Wilson & S.M. Carthew. Integrative taxonomic investigation of Petaurus breviceps (Marsupialia: Petauridae) reveals three distinct species. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 191 (2), s. 503–527, 2021. DOI: 10.1093/zoolinnean/zlaa060. (ang.). 
  32. ↑ Taxonomy: Petaurus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Petaurinae&oldid=74754199”