Leukippos

Leukippos z Miletu (stgr. Λεύκιππος Leukippos^[a]) – filozof grecki z V w. p.n.e., uznawany za twórcę atomizmu^[1] – teorii budowy materii, głoszącej, że jest ona zbudowana z małych, niepodzielnych, niezmiennych i nieprzenikliwych cząstek (atomów), otoczonych próżnią i różniących się między sobą kształtem, położeniem i porządkiem.

W jego teorii atomy obdarzone są odwiecznym ruchem, popychając się i łącząc w znane nam rzeczy. Zmiany w przyrodzie tłumaczył łączeniem się i rozłączaniem atomów, a różnorodność substancji – różnorodnością formy i połączeń atomów^[2]. Jedyny znany nam dosłowny fragment pism Leukipposa (pozostałe zaginęły) pozwala uważać go za pierwszego deterministę na gruncie postawionej tezy: „Nic nie dzieje się bez przyczyny, lecz wszystko z jakiejś racji i konieczności” (Οὐδὲν χρῆμα μάτην γίγνεται, ἀλλὰ πάντα ἐκ λόγου τε καὶ ὑπ' ἀνάγκης)^[3]. Prawdopodobnie jego ideą był „wielki ład świata”, włączony później do kanonu pism Demokryta.

Myśl Leukipposa kontynuował jego uczeń Demokryt z Abdery. Poglądy obydwu były na tyle zbieżne, że wobec niedostatku źródeł trudno ocenić dokładnie wkład Leukipposa w rozwój filozofii atomistycznej.

• SylviaS. Berryman SylviaS., Leucippus, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 2 grudnia 2016, ISSN 1095-5054 [dostęp 2017-12-31]  (ang.).
• John J. O’Connor; Edmund F. Robertson: Leukippos w MacTutor History of Mathematics archive (ang.)