Jaszczurnikowate

Jaszczurnikowate
	Synodontidae
	; Przedstawiciel rodziny – Synodus synodus
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	skrzelokształtne
Rodzina	jaszczurnikowate
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jaszczurnikowate^[2] (Synodontidae) – rodzina drapieżnych ryb skrzelokształtnych (Aulopiformes). Z powodu podobieństwa kształtu głowy i pyska do jaszczurek określane są też nazwą ryby-jaszczurki^[3]. Niektóre gatunki są poławiane gospodarczo.

Występowanie i biotop

Ocean Atlantycki, Ocean Spokojny i Ocean Indyjski. Zasiedlają przybrzeżne wody morskie nad piaszczystym dnem, przedstawiciele rodzaju Saurida wpływają do wód słonawych.

Cechy morfologiczne

Jaszczurnikowate przypominają jaszczurki kształtem głowy i pyska, rozmiarami oraz zachowaniem^[3]. Ich ciało jest wydłużone, cylindryczne, rzadko przekracza długość 30 cm. Największe osobniki z rodzaju Harpadon dorastają do około 70 cm. Lekko spłaszczona głowa pokryta jest łuskami. Duży, szeroki, bardzo głęboko wcięty otwór gębowy z licznymi, ostrymi, drobnymi zębami, również na języku. 8–26 promieni branchiostegalnych (podskrzelowych)^[4]. W płetwach brak promieni twardych. Płetwy brzuszne duże, położone przed nasadą płetwy grzbietowej^[2]. Mała płetwa tłuszczowa położona jest nad odbytową, przy nasadzie ogona. Płetwa ogonowa widełkowato wcięta. Liczba kręgów: 39–67^[4]. Ubarwienie piaskowe z deseniem plamek, pręg lub zygzaków w kontrastowych kolorach. Larwy są smukłe i przezroczyste. Do osobników dorosłych upodabniają się przy długości około 5 cm^[3].

Tryb życia

Jaszczurnikowate są żarłocznymi drapieżnikami, żywiącymi się rybami i skorupiakami. Polują z ukrycia, zwykle zamaskowane na dnie, często przysypane piaskiem. Atak jest błyskawiczny^[3].

Klasyfikacja

Rodzaje zaliczane do tej rodziny są zgrupowane w podrodzinach^[5]:

Harpadontinae (harpadonowate^[6]): Harpadon — Saurida
Synodontinae: Synodus — Trachinocephalus

Rodzajem typowym rodziny jest Synodus.

Znaczenie gospodarcze

Nieliczne gatunki jaszczurnikowatych są lokalnie poławiane na niewielką skalę. Ich mięso jest uważane za smaczne^[2].

Zobacz też

ryby – wykaz rodzin

Przypisy

↑ Synodontidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982, s. 55. ISBN 83-215-2103-7.
↑ ^a ^b ^c ^d Włodzimierz Załachowski: Ryby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-12286-2.
↑ ^a ^b Joseph S. Nelson: Fishes of the World. John Wiley & Sons, 2006. ISBN 0-471-25031-7.
↑ W. N. Eschmeyer: Catalog of Fishes electronic version (5 Feb 2014). California Academy of Sciences. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
↑ Nazwa „harpodonowate” (od Harpodon, syn. Harpadon) pojawiła się w: Eugeniusz Grabda, Tomasz Heese: Polskie nazewnictwo popularne krągłouste i ryby - Cyclostomata et Pisces. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1991.. W późniejszej literaturze stosowano już nazwę „harpadonowate”, np. w: Ryby : encyklopedia zwierząt. Henryk Garbarczyk, Małgorzata Garbarczyk i Leszek Myszkowski (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN : Dorota Szatańska, 2007. ISBN 978-83-01-15140-9.

[itis-1] Synodontidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Rutk-2] Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982, s. 55. ISBN 83-215-2103-7.

[Zalachowski-3] Włodzimierz Załachowski: Ryby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-12286-2.

[Nelson2006-4] Joseph S. Nelson: Fishes of the World. John Wiley & Sons, 2006. ISBN 0-471-25031-7.

[Eschmeyer-5] W. N. Eschmeyer: Catalog of Fishes electronic version (5 Feb 2014). California Academy of Sciences. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).

[Grabda-6] Nazwa „harpodonowate” (od Harpodon, syn. Harpadon) pojawiła się w: Eugeniusz Grabda, Tomasz Heese: Polskie nazewnictwo popularne krągłouste i ryby - Cyclostomata et Pisces. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1991.. W późniejszej literaturze stosowano już nazwę „harpadonowate”, np. w: Ryby : encyklopedia zwierząt. Henryk Garbarczyk, Małgorzata Garbarczyk i Leszek Myszkowski (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN : Dorota Szatańska, 2007. ISBN 978-83-01-15140-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]