Jan Hupka

Ten artykuł dotyczy właściciela wsi. Zobacz też: Jan Hupka - chemik.

Ten artykuł od 2008-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Jan Antoni Ernest Hupka (ur. 22 stycznia 1866 w Niwiskach, zm. 27 marca 1952 w Kolbuszowej Dolnej) - polski doktor prawa, poseł, starosta, ostatni właściciel Niwisk, syn Kazimierza i Marii Zubrzyckiej.

Ukończył Gimnazjum św. Jacka w Krakowie, następnie Wydział Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1889 roku uzyskał na UJ stopień doktora praw i ożenił się z Anną Dzwonkowską (małżeństwo było bezdzietne). Rok później (19 sierpnia 1890 roku) przejął po ojcu dobra Niwiska i wybrany został (25 IX) do Rady Powiatowej w Kolbuszowej oraz (29 grudnia) do Wydziału Powiatowego i Rady Szkolnej Okręgowej. W latach 1898 - 1914 Hupka był posłem na Sejm Krajowy z obwodu Tarnowskiego, członkiem Państwowej Rady Rolnej w Wiedniu oraz Wydziału Krajowego (1908 - 1914). W listopadzie 1913 roku Rada Powiatowa w Kolbuszowej powierzyła mu obowiązki prezesa Wydziału Powiatowego (czyli marszałka powiatu); wybór ten w lutym 1914 roku zatwierdził cesarz Franciszek Józef.

Mimo obowiązków związanych z prowadzeniem własnego majątku i piastowaniem wielu godności, Hupka zawsze zajmował się publicystyką. W latach 1907 - 1913 wydawał w Krakowie Tygodnik „Rola”, organ Polskiego Związku Rolników. Ponadto jest autorem następujących pozycji:

• Gospodarka na gruntach wspólnie używanych w Galicyi, Kraków 1897, 63 s.
• Zawodowe stowarzyszenia rolnicze, Kraków 1902, 54 s.
• Z zimowej wycieczki, Kraków 1906, 150 s.
• Z wędrówki po Indyach, Kraków 1913, 287 s.
• Odbudowanie Państwa Polskiego a Polacy, Piotrków 1917, 16 s.
• Krzywda rolników małopolskich, Kraków 1925, 36 s.
• Przez Palestynę i Syrję praz uwagi o kolonizacji żydowskiej w Palestynie, Kraków 1928, 119 s.
• Z czasów wielkiej wojny. Pamiętnik nie kombatanta, wyd. 1 Niwiska 1936, 464 s., wyd. 2 popr. i uzup. Lwów 1937, 491 s.

W sierpniu 1914 roku Hupka utworzył w Kolbuszowej Powiatowy Komitet Narodowy (kierował nim do roku 1917), mający prowadzić werbunek do Legionów. Po zakończeniu działań wojennych, w listopadzie 1918 roku Hupka wszedł jako członek Wydziału Powiatowego do Rady Przybocznej przy Komisarzu Polskiej Komisji Likwidacyjnej (PKL) w Kolbuszowej, przyczyniając się tu m.in. do rozwiązania przez PKL komitetu utworzonego przez lewicujących ludowców pod kierownictwem dr Kazimierza Czarnego (naczelnika sądu), który odmówił posłuszeństwa dotychczasowej władzy i sam zamierzał ją objąć w powiecie. Hupka godność marszałka powiatu pełnił formalnie do końca 1933 roku, kiedy nowa ustawa o samorządzie terytorialnym obowiązek przewodniczenia Wydziałem Powiatowym powierzyła każdorazowemu staroście; pozbawiony wszelkich obowiązków, poświęcił się wyłącznie administracji swego majątku w Niwiskach.

Gdy w kwietniu 1941 roku Niemcy wysiedlili wieś Niwiska, we dworze Hupki urządzili posterunek żandarmerii polowej SS. On sam zamieszkał u znajomych w Wolicy, w powiecie dębickim. Po zakończeniu wojny cały majątek na podstawie dekretu o reformie rolnej został rozparcelowany i upaństwowiony. Częściowo sparaliżowany i ociemniały Hupka zamieszkał ostatecznie w Kolbuszowej Dolnej, gdzie zmarł 27 marca 1952 roku. Pochowany został w rodzinnym grobowcu na cmentarzu w Niwiskach.

• Stanisław Grodziski - "Sejm Krajowy Galicyjski 1861-1914", Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1993, ISBN 83-7059-052-7
• Antoni Więch - "Historia parafii Niwiska w latach 1918-1945", Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna, Kolbuszowa 2015, ISBN 97883609446600