[go: up one dir, main page]
Przejdź do zawartości

głowa

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego

głowa (język polski)

[edytuj]
głowa (1.1) psa
głowa (1.1)
głowa (1.4) kapusty
głowa (1.6) łóżka
głowa (1.7) cukru
głowa (1.8) pasa kontuszowego
wymowa:
​?/i, IPA: [ˈɡwɔva], AS: [gu̯ova]
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) anat. część ciała zwierząt i człowieka, znajdująca się u góry lub z przodu ciała, zawierająca mózg; zob. też głowa w Wikipedii
(1.2) przen. osoba przewodnicząca czemuś
(1.3) przen. umysł (w związkach frazeologicznych)
(1.4) bot. pęd niektórych roślin, zwłaszcza kapusty
(1.5) przen. jedna osoba lub zwierzę jako jednostka
(1.6) ta strona łóżka, na której są poduszki
(1.7) zob. głowa cukru
(1.8) włók. odzież. każdy z dwóch ozdobnych zakończeń pasa kontuszowego[1]
odmiana:
(1.1-8)
 
przypadekliczba pojedynczaliczba mnoga
mianownikgłowagłowy
dopełniaczgłowygłów
celownikgłowiegłowom
biernikgłowęgłowy
narzędnikgłowągłowami
miejscownikgłowiegłowach
wołaczgłowogłowy
przykłady:
(1.1) Pies Karola śmiesznie rusza głową.
(1.2) Od kiedy zostałem głową tego przedsięwzięcia, sprawy zaczęły iść lepiej.
(1.2) Ostatnią głową Państwa Kościelnego był papież Pius IX.
(1.4) Ile kosztują dwie głowy kapusty?
(1.5) Po przeliczeniu wychodzi po trzy pomarańcze na głowę.
składnia:
(1.2) głowa + D.
(1.4) głowa + D.
kolokacje:
(1.1) kiwać / kiwnąć / skinąć głową • kręcić głową • opuścić / spuścić / zwiesić głowę • nosić coś na głowie • suszyć głowę
(1.6) spać / sypiać w głowie
synonimy:
(1.1) łeb, łepetyna, czerep, bańka, dynia, makówka, ceber, palnik; reg. sagan; gw. (Górny Śląsk) gowa
(1.2) przywódca
(1.4) główka
(1.5) osoba
antonimy:
(1.6) nogi
hiperonimy:
hiponimy:
(1.2) lider, monarcha, przewodniczący, wódz
holonimy:
meronimy:
(1.1) czaszka, czoło, broda, mózg, oko, ucho, czupryna, usta
wyrazy pokrewne:
rzecz. głowica ż, głownia ż, głowacz m, głowizna ż, pogłówne n, pogłowne n, pogłowie n, wezgłowie n, głowienie n, główkowanie n, ogławianie n, ogłowienie n, pogłówkowanie n
zdrobn. główka ż, główeczka ż
czas. głowić się ndk., główkować ndk., ogławiać ndk., ogłowić dk., pogłówkować dk.
przym. głowowy, głowiasty, główny, główkowy, głowicowy, główkowaty
przysł. głównie
związki frazeologiczne:
adwokat niech ma głowę, a koń niech ma nogi / adwokat niech głowę, a koń niech ma nogi • barania głowa • bić głową w mur / tłuc głową o mur / walić głową w mur • bić na głowę • być oczkiem w głowie • chodzić po głowie • chodzić / jeździć po głowie • chodzić z głową w chmurach / chodzić z głową w obłokach • chodzić po głowie • chować głowę w piasek • ciosać kołki na głowie • co dwie głowy, to nie jedna • co głowa to rozum • co raz wejdzie do głowy – już z niej nie wyleci • dach nad głową • dać głowę / dawać głowę • dać sobie głowę uciąć • gadająca głowa • głowa do góry • głowa do góry • głowa jak u śledzia, nogi jak u niedźwiedzia • głowa mała • głowa państwa • głowa pęka / puchnie • głowa pusta jak kapusta • głowa wielka, a rozumu mało • głową muru nie przebijesz • gorąca głowa • im kto mniej wart, tym wyżej głowę nosi • jaka głowa, taka mowa • jeżelim trochę podpił, kara już gotowa, bo za mocno boli i ciąży mi głowa (sic!) • kapuściana głowa • kłaść łopatą do głowy / wkładać łopatą do głowy / wbić do głowy / wbijać do głowy • kłaść zdrową głowę pod Ewangelię • korona z głowy nie spadnie • koronowana głowa • krew uderza do głowy • kto nie ma w głowie, ten ma w nogach • lecą głowy • lepiej się ukłonić głowie niż ogonowi • lepiej że na głowie, niż w głowie łyso • łagodnymi słowy do twardej głowy • łagodnymi słowy wybijesz kłopot z głowy • łamać sobie głowę • łowca głów • marzenie ściętej głowy • mądrej głowie dość dwie słowie • mądrej głowy włos się nie trzyma • mieć dach nad głową • mieć głowę do czegoś • mieć głowę na karku • mieć głowę nie od parady • mieć na głowie • mieć nie po kolei w głowie • mieć olej w głowie • mieć pstro w głowie • mieć siano w głowie • mieć słabą głowę • mieć w głowie jak w Pacanowie • mieć z głowy • mieć zielono w głowie • muru głową nie przebije, a morza nikt nie wypije • na głupiej głowie i włos się nie utrzyma • nadstawić głowy / nadstawić głowę • nie każda głowa siwa mądra bywa • nie mieć głowy • nie mieścić się w głowie • nie po to głowa, by na niej czapkę nosić • nie wie głowa co język bełkocze • niech cię głowa o to nie boli • oczko w głowie • od czubka głowy do pięt / od stóp do głów • od piwa głowa się kiwa • od przybytku głowa nie boli • po winie rozum w głowie ginie • podnosić głowę • poeta tylko głowa nie ta • posypać sobie głowę popiołem • poznać po mowie, co kto ma w głowie • pójść po rozum do głowy • przelatywać przez głowę • przewróciło się w głowie / przewraca się w głowie • przyjść do głowy / przychodzić do głowy • przyprawiać o ból głowy • pukać się w głowę • pusta głowa • robić bez głowy • ruszyć głową / ruszać głową • ryba psuje się od głowy • skrobać się w głową • skrócić o głowę • spokojna głowa! • stanąć na głowie / stawać na głowie • stracić głowę / tracić głowę • strzec jak oka w głowie / pilnować jak oka w głowie • strzeliło do głowy • szumieć w głowie • śmiałby się człowiek dookoła głowy żeby nie uszy • świtać w głowie • truć głowę • upaść na głowę • urwanie głowy • wbić sobie do głowy • wejść do głowy / wchodzić do głowy • wejść na głowę / wchodzić na głowę • widać po słowie co u kogo w głowie • woda sodowa uderza do głowy • wpaść do głowy / wpadać do głowy • wybić z głowy • wylać kubeł pomyj na głowę / wylać wiadro pomyj na głowę • wylatywać z głowy • z mokrą głową • z podniesioną głową • zachodzić w głowę • zaprzątać sobie głowę • zawrócić w głowie / zawracać głowę • zmyć głowę • zwalić się na głowę • mieszać w głowie / zamieszać w głowie
etymologia:
(1.1) prasł. *golva[2]
(1.1) por. chorw. glava[3], ros. голова[3]
uwagi:
(1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Części ciała
zob. też głowa w Wikicytatach
tłumaczenia:
źródła:
  1. ↑ Hasło „głowa” w: Irena Turnau, Słownik ubiorów. Tkaniny, wyroby pozatkackie, skóry, broń i klejnoty oraz barwy znane w Polsce od średniowiecza do początku XIX w., Wydawnictwo Naukowe Semper, Wrocław 1999, ISBN 83–86951–53–2, s. 95.
  2. ↑ Agnieszka Krygier-Łączkowska, Europejczycy, Słowianie, Polacy. Na czym polega pokrewieństwo językowe? (Propozycja rozdziału podręcznika do nauczania treści historycznojęzykowych na studiach I stopnia), „Kwartalnik Językoznawczy” 2011/1 (5), s. 98.
  3. ↑ 3,0 3,1 Nicole Nau, Odkrywamy różnorodność językową, tłum. Radosław Wójtowicz, w: Języki w niebezpieczeństwie. Księga wiedzy, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Neofilologiczny, Poznań 2016, s. 35.

głowa (język dolnołużycki)

[edytuj]
wymowa:
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) głowa (część ciała)
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
(1.1) zobacz też: Indeks:Dolnołużycki - Części ciała
źródła:

głowa (język kaszubski)

[edytuj]
wymowa:
IPA: /ˈɡwɔ.vɑ̈/
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) anat. głowa[1]
odmiana:
(1.1) lp głowa, lm głowë
przykłady:
składnia:
kolokacje:
(1.1) miec głowã jak bania → mieć głowę jak dynia
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
źródła:
  1. ↑ https://iecor.clld.org/languages/kashubian
Źródło: „https://pl.wiktionary.org/w/index.php?title=głowa&oldid=8494360”