ਅਸੁਰ

ਅਸੁਰ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: असुर) ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਦੇਵਾਂ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ਕਤੀ-ਭਾਲਣ ਕਬੀਲਿਆਂ ਵਜੋਂ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬੋਧੀ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ "ਟਾਈਟਨ", "ਡੈਮੀਗੋਡ", ਜਾਂ "ਐਂਟੀਗੋਡ" ਵਜੋਂ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।^[1]

ਹਿੰਦੂ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਸੁਰਾਂ ਦੀ ਦੇਵਾਂ ਨਾਲ ਲਗਾਤਾਰ ਲੜਾਈ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।^[2] ਅਸੁਰਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਚੰਗੇ ਜਾਂ ਮਾੜੇ ਗੁਣਾਂ ਵਾਲੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਅਲੌਕਿਕ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੁੱਢਲੇ ਵੈਦਿਕ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ, ਚੰਗੇ ਅਸੁਰਾਂ ਨੂੰ ਆਦਿਤਿਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਰੁਣ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੁਸ਼ਟ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦਾਨਵ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ^[3] ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵ੍ਰਿਤਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ: 4 ਵੈਦਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਲੜੀ ਅਗਨੀ ਅਨੁਸਾਰ,

ਇੰਦਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਅਸੁਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਖੇਤਰਾਂ, ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਯੋਗਤਾਵਾਂ ਦੇ "ਮਾਲਕ" ਹੋਣ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ। ਬਾਅਦ ਦੇ ਵੈਦਿਕ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਵੈਦਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ, ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਵਤੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੁਸ਼ਟ ਅਸੁਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇਵਵਾਂ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ "ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਦੁਸ਼ਮਣ" ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਅਸੁਰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੇਵਤੇ, ਯਕਸ਼ (ਕੁਦਰਤ ਆਤਮਾਵਾਂ), ਰਾਕਸ਼ਸ (ਭਿਆਨਕ ਮਨੁੱਖ-ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਜੀਵ ਜਾਂ ਭੂਤ), ਭੂਤ (ਭੂਤ) ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਅਸੁਰਾਂ ਨੂੰ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਸੰਬੰਧੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਕਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।^[4][5][6]

ਭਾਰਗਵ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਸੁਰ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਰੂਪ, ਅਸੁਰਿਆ ਅਤੇ ਅਸੁਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, "ਰਿਗ ਵੇਦ ਵਿੱਚ 88 ਵਾਰ, ਇੱਕਵਚਨ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ 71 ਵਾਰ, ਦੋਹਰੇ ਵਿੱਚ 4 ਵਾਰ, ਬਹੁਵਚਨ ਵਿੱਚ 10 ਵਾਰ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਿਸ਼ਰਣ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ 3 ਵਾਰ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਨਾਰੀ ਰੂਪ, ਅਸੁਰਿਆ ਨੂੰ ਦੋ ਵਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸ਼ਬਦ, ਅਸੁਰਿਆ, ਨੂੰ 19 ਵਾਰ ਇੱਕ ਅਮੂਰਤ ਨਾਉਂ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਮੂਰਤ ਰੂਪ ਅਸੁਰਤਵ 24 ਵਾਰ, ਇੱਕ ਭਜਨ ਵਿੱਚ 22 ਵਾਰ ਅਤੇ ਦੋ ਵਾਰ ਦੋ ਹੋਰ ਭਜਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।^[7]

हिरण्यहस्तो असुरः सुनीथः सुमृळीकः स्ववाँ यात्वर्वाङ् । अपसेधन्रक्षसो यातुधानानस्थाद्देवः प्रतिदोषं गृणानः ॥१०॥^[8]

ਜੈਮੀਨਯ (3.35.3) ਵਿੱਚ, ਜੋ ਕਿ ਸਮਾਵੇਦ ਦੇ ਤਿੰਨ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, 'ਅਸੁਰ' ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਵਾਵਾਂ (ਅਸੂ) ਵਿੱਚ 'ਆਰਾਮ' (√ਰਾਮ) ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ 'ਅਸੁ' + 'ਰਾਮ' = 'ਅਸੂਰਮ' (ਅਸੁਰ); ਇਹ ਮਨ ਦੇ 'ਅਸੁਰ[ਵਾਂਗ]' ਹੋਣ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਹੈ।^[9]

ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ (16-6-16.7) ਅਨੁਸਾਰ, ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੈਵੀ ਗੁਣ (ਦਾਵੀ ਸੰਪਦ) ਅਤੇ ਰਾਖਸ਼ਸਿਕ ਗੁਣ (ਅਸੁਰੀ ਸੰਪਦ) ਦੋਵੇਂ ਹਨ।^[10][11] ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ ਦੇ ਸੋਲ੍ਹਵੇਂ ਅਧਿਆਇ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ੁੱਧ ਦੇਵਤੇ ਵਰਗੇ ਸੰਤ ਦੁਰਲੱਭ ਹਨ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਭੂਤ-ਪ੍ਰੇਤ ਵਰਗੀ ਬੁਰਾਈ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਰਲੱਭ ਹੈ, ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਕੁਝ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨੁਕਸਾਂ ਨਾਲ ਬਹੁ-ਚਰਿੱਤਰ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਜੀਨੀਅਨ ਫਾਊਲਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਗੀਤਾ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਛਾਵਾਂ, ਨਫ਼ਰਤ, ਲਾਲਚ, ਲੋੜਾਂ, ਭਾਵਨਾਵਾਂ "ਆਮ ਜੀਵਨ ਦੇ ਪਹਿਲੂ ਹਨ", ਅਤੇ ਇਹ ਸਿਰਫ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਲਾਲਸਾ, ਨਫ਼ਰਤ, ਲਾਲਸਾਵਾਂ, ਹੰਕਾਰ, ਹੰਕਾਰ, ਕ੍ਰੋਧ, ਕਠੋਰਤਾ, ਪਾਖੰਡ, ਜ਼ੁਲਮ ਅਤੇ ਅਜਿਹੀ ਨਕਾਰਾਤਮਕਤਾ- ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼-ਝੁਕਾਅ ਵੱਲ ਮੁੜਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੁਦਰਤੀ ਮਨੁੱਖੀ ਝੁਕਾਅ ਕਿਸੇ ਸ਼ੈਤਾਨੀ (ਅਸੁਰ) ਵਿੱਚ ਰੂਪਾਂਤਰਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।^[12][13]

ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪੁਰਾਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਜਾਂ "ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਮੰਥਨ" ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਦੈਤਾਂ ਨੂੰ ਅਸੁਰਾਂ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੁਰਾ "ਵਾਈਨ" ਦੀ ਦੇਵੀ ਵਰੁਣੀ ਨੂੰ ਅਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੇਵਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸੁਰਾਂ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ।^[14]

ਹਿਰਣਯਾਕਸ਼ਪ

ਹਿਰਣਯਾਕਸ਼

ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ

ਅੰਧਕਾਸੁਰ

ਹਿਡਿੰਬਾ

ਹਿਡਿੰਬ

ਘਟੋਤਕਚ

ਬਕਾਸੁਰ

1. ↑ Robert Beer. The Handbook of Tibetan Buddhist Symbols Serindia Publications 2003 ISBN 978-1-932-47603-3 page 246
2. ↑ Hale, Wash Edward (1999). Ásura in Early Vedic Religion. Motilal Barnarsidass. ISBN 978-8120800618.
3. ↑ Hale, Wash Edward (1999). Ásura in Early Vedic Religion. Motilal Barnarsidass. ISBN 978-8120800618.
4. ↑ Don Handelman (2013), One God, Two Goddesses, Three Studies of South Indian Cosmology, Brill Academic, ISBN 978-9004256156, pages 23–29
5. ↑ Wendy Doniger (1988), Textual Sources for the Study of Hinduism, Manchester University Press, ISBN 978-0719018664, p. 67
6. ↑ P.L. Bhargava, Vedic Religion and Culture, South Asia Books, ISBN 978-8124600061
7. ↑ P.L. Bhargava, Vedic Religion and Culture, South Asia Books, ISBN 978-8124600061
8. ↑ Rig Veda Sanskrit text, Wikisource
9. ↑ Oertel, Hanns (1896). The Jāiminīya or Talavakāra Upaniṣad Brāhmaṇa. Journal of the American Oriental Society; JSTOR. pp. 193.
10. ↑ Jeaneane D Fowler (2012), The Bhagavad Gita, Sussex Academic Press, ISBN 978-1845193461, pages 253-262
11. ↑ Christopher K Chapple (2010), The Bhagavad Gita: Twenty-fifth–Anniversary Edition, State University of New York Press, ISBN 978-1438428420, pages 610-629
12. ↑ Jeaneane D Fowler (2012), The Bhagavad Gita, Sussex Academic Press, ISBN 978-1845193461, pages 253-262
13. ↑ Christopher K Chapple (2010), The Bhagavad Gita: Twenty-fifth–Anniversary Edition, State University of New York Press, ISBN 978-1438428420, pages 610-629
14. ↑ Roshen Dalal (2011). Hinduism: An Alphabetical Guide, p.46. Penguin Books India. ISBN 0143414216 [1]