Coux

Lo nom Coux, present un pauc pertot en Occitània e regions vesinas, es estat interpretat coma lo resultat del latin cotes, « pèiras, lòcs peiroses, rocassuts » ^[1],[2].

Pr'aquò, a prepaus d'una varianta, Coulx (Òlt e Garona), que Jacques Astor interprèta coma l'occitan cot, vengut del latin cos/cotis, « pèira dura, pèira d'amolar », donc totjorn ambe -t, Bénédicte Boyrie-Fénié, que constata l'abséncia de -t- dins las fòrmas ancianas, causís l'acusatiu plural de collis, colles, abondant en microtoponimia lengadociana ^[3]. Dins lo cas de Coulx, l'interpretacion se justifica per lo vesinatge d'una tuca de 164 m. Lo paisatge de Coux es plan mai planièr, mès, sus un planòl que culmina a 85–90 m, un bombament del terrenh plan perceptible fa pujar Coux a prèp de 100 m, çò que ne fa una cima locala. L'interpretacion oronimica sembla mai convenir que la de « lòc peirós » e, donc, un etime en -l- es mai versemblabla qu'un autre en -t-.

Lo tipe Coux ou Coulx (grafias francesas) es present en Occitània (Òlt e Garona, Ardecha, Dordonha, Cruesa, Nauta Vinhana), dins de regions ancianament occitanas (Charanta Maritima), en Arpitània (Ain, Nauta Savòia) e regions relativament prèpas d'Occitània al primièr millenari (Nièvre). Una partida dels toponimes Coux son precedits de l'article, masculin o femenin, d'autres non; i a de comunas e d'ancianas parròquias o comunas, mas tanben de microtoponimes ^[1]. La preséncia de noms ambe article e de microtoponimes marca que s'agís d'un nom comun utilizat coma tal al segond millenari. Es pas impossible que lo nom siá tanben present pus al nòrd, e La Queue-les-Yvelines, La Queue-en-Brie, latinizats a l'Edat Mejana coma cauda, poirián tanben ipoteticament èsser de meteissa origina.

Pr'aquò, i a pas de certitud absoluda que totes aqueles noms vengan d'un meteis etime : especialament, Lacoux, atestat coma Cotis en 1169, donc ambe -t-, qu'es un lòc vertadièrament peirós e situat a mièja penda, e La Cou en 1213, sembla s'opausar pel genre de l'article al Cos (atestacions Al Cos, Alcos, en 1365, donc a data tardièra, çò que permet pas de saber se i aviá pas una -l- coma a Coulx) e poiriá èsser un autre nom. Benlèu que los noms ambe -t- an lo sens de « lòc peirós » e que los ambe -l- an un sens oronimic, mas es pas qu'una ipotèsi.

Òm se pòt demandar davant un toponime Coux s'es un nom en [-u-] o en [-ɔw-], eventualament [-ow-]; en efècte pel toponime Coulx, i a una fòrma escrita Cols que se pòt comprene foneticament coma [kɔls] o [kols], que dins d'autres cases aurián poscut donar per vocalizacion [kɔws] o [kows]. Mas i a de rasons que fan pensar que los Cou(l)x se devon legir [ku-] e que la grafia Cou-, en francés, es pas la simpla consequéncia d'una tradicion grafica :

• la preséncia del nom dins de regions relativament nordicas, acostumadas al digrafe francés ou;
• las fòrmas medievalas del Cos, benlèu un ancian Lo Cols, nom que se pronóncia ara [lu’ku];
• lo cas de Coulx, ancian Cols vengut Cors per rotacizacion de -l-, e qu'a pas donat *Còrs; aquò daissa una certitud quasi totala : lo nom agèt ben un [-o-] barrat, que passèt a [-u-];
• la preséncia de microtoponimes escrits Coux e prononciats [ku(s)]; dins aqueles cases, i a pas una tradicion grafica plan fixada e la prononciacion actuala deu normalament correspondre a la prononciacion tradicionala, quin que siá l'etime.

• Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra del canton de Montendre; es ara del canton de Trois Monts.

•   Portal de las comunas de França