Temps universal

Lo Temps universal (TU ; en anglés: UT) es una escala de temps fondada sus la rotacion de la Tèrra. Es l'evolucion modèrna del temps mejan de Greenwich (GMT, Greenwich Mean Time), qu'èra lo temps solar mejan al meridian de Greenwich. GMT foguèt remplaçat dins los fachs per UTC e UT1, dempuèi 1972.

Lo temps universal es una escala de temps fondada sus la rotacion de la Tèrra. Sa mesura se pòt fat en observant lo passatge d'objètes celestes al meridian del luòc d'observacion. Los astronomas privilegièron l'observacion d'estelas forastièras al sistèma solar puslèu qu'aquela del Solelh, car aquelas observacions sont mai precisas. Ara, lo temps universel es determinat amb las observacions per interferometria de fòrça longa basa de quasars alunhats, un metòde que possedís una precision de l'òrdre de la microseconda.

La rotacion de la Tèrre es gaire regulara, a causa dels efèctes de las marèas de la Luna e del Solelh, dels Tèrratrems, e tanben d'autres fenomèns intèrnes imprevisibles e irregulars. Per annullar aquelas variacions, los astronomas introduguèron lo Temps terrèstre (TT), determinat ara dempuèi lo Temps atomic internacional (TAI), establit dempuèi un ensems de relòtges atomics espansidas sus Tèrra. TU essent sincròn amb la rotacion terrèstra, s'alunha progressivament del TAI; una correccion regulara s'apondèt alara a l'UTC, jos fòrma de segondas intercalaras, per obtenir un temps civil qu'es un compromés que seguís lo TAI mas sauta a vegadas per evitar que s'ecarte pas tròp del temps solar mjan.

La mesura de la rotacion terrèstra e lo Temps universal sont gerits pel Servici internacional de la rotacion terrèstre e dels sistèmas de referécia (IERS). L'Union astronomica internacionala es tanben implicada per elaborar d'estandards, mas l'arbitre final dels estandards de difusion es l'Union internacionala de las telecommunicacions.

Existís mai d'un versions del Temps universal:

• UT0: Temps universal mesurat dins un observatòri en observant lo movement diurn d'estelas o de radiofonts extragalacticas e d'observacions multiplas de la Luna e de satellits artificials terrèstres. Es pas corrigit del movement dels pòls geografics terrèstre al respècte de l'axe de rotacion de la planèta; aquel movement polar induch una variacion de qualques mètres dins la posicion geografica d'un punt quin que siá de la Tèrre e dels observatòris diferents mesuran de valors diferentas d'UT0 al metèis temps. Aquela valor es donc pas universala al sens estrict.

• UT1: obtengut en corrigissent UT0 dels efèctes del movement polar de la longitud de l'observatòri. UT1 es lo meteis en tot punt de la Tèrre e definís un angle vertadièr de rotacion de la planèta al respècte d'un referencial fixe. La rotacion de la Tèrra es pas unifòrme, UT1 possedís una incertitud de ± 3 ms per jorn.

• UT1R: una valor lissatge d'UT1, que las variacions de cort tèrme (fins a 35 jorns) son filtradas.

• UT2: pauc utiliza e d'un interès subretot istoric. S'agís d'una version lissada d'UT1. Las variacions sasonièras d'UT1 pòdon èsser levadas en utilizant la correccion convencionala seguenta:

${\displaystyle UT2=UT1+0.0220\cdot \sin(2\pi t)-0.0120\cdot \cos(2\pi t)-0.0060\cdot \sin(4\pi t)+0.0070\cdot \cos(4\pi t)\;{\mbox{segondas}}}$

ont t es lo temps, coma fraccion de l'annada besselia.

• UTC : Temps Universal Coordenat, estandard internacional que lo temps civil es fondat. Se basa sul Temps atomic internacional (TAI), el metis fondat sus la definicion de la segonda e establit mejans un ensems de relòtges atomics espandidas sus la Tèrra. UTC e TAI diferisson d'un nombre entièr de segondas, mas UTC es mantengut a mens de 0,9 s d'UT1 introdusent una segonda intercalara tan sovent que necessari. Quand la precision desirada es pas mai granda qu'una segonda, UTC pòt èsser utilizat coma aproximacion d'UT1. La diferéncia entre UT1 e UTC es nomenada DUT1.

• Greenwich Mean Time
• International Earth Rotation and Reference Systems Service
• Sandford Fleming
• Segonda intercalara
• Temps atomic internacional
• Temps sideral
• Temps solar
• Temps Universal Coordenat
• Ora Unix

• (en) Glossari de l'astronomia fondamentala de l'Union astronomica internacionala (NFA : Nomenclature for Fundamental Astronomy)
• (en) The Birthplace of Standard Time (Aicí nasquèt lo temps normalizat), placa commemorativa a Toronto, ont se debanèt de la conferéncia de Sandford Fleming
• (en) (fr) Marèa zonala dins la longor del jorn