Soliman lo Magnific

Soliman I lo Magnific (en turc otoman, سليمان (Sulaymān), en turc modèrne, I. Süleyman ) (Trebizonda, Turquia, 6 de novembre de 1494 - Szigetvár, Ongria, 5/6 de setembre de 1566) foguèt lo desen sultan de l'Empèri Otoman (1520-1566). En Occident es conegut jol nom de Soliman lo Magnific, mentre que dins lo mond islamic o es coma Soliman lo Legislador (en turc, Kanuni; en arabi, القانونى (al‐Qānūnī)).

Soliman nasquèt a Trebizonda, en Turquia actuala, segurament lo 6 de novembre de 1494.^[1] A 7 ans foguèt enviat estudiar las sciéncias, la literatura, la teologia e la tactica militara a l'escòla del Palatz de Topkapı a Istambol. Jove faguèt coneissença amb Pargali Ibrahim Pasha, un esclau que mai tard seriá un dels sieus conselhièrs de fisança. A 17 ans foguèt nomenat governador d'Istambol, e pus tard de Sarukhan (Manisa) amb una passa a Andrinòple (Edirne).^[2] Dins lo periòde que passèt a Manisa entrò al sieu coronament lo sultan ganhèt en experiéncia de l'administracion. Tormentat pels bandits, Soliman restaurèt la lei e l'òrdre dins la província, periòde que i aquesiguèt l'experiéncia legislativa que pus tard li balharà lo nom de Kanuni o legislador. A 26 ans, Soliman ereitèt lo títol de califa après la mòrt de son paire Selim I (1515-20) e comencèt de governar lo poderós Empèri Otoman, que contunhèt a espandir entrò a sa mòrt, 46 ans pus tard.

Après aver succedit al sieu paire, Soliman entreprenguèt una sèria de conquistas militaras, començant per reprimir una revòlta del governador de Damasc en 1521. Soliman preparèt la conquista de Belgrad al Reialme d'Ongria, que son rèire grand Mehmed II i aviá fracassat. La sieuna captura foguèt fòrça importanta per desfar los ongreses, que après de las victòrias subre los sèrbes, bulgars e bizantins èran l'unica fòrça d'importància que podiá aturar l'expansion otomana per Euròpa. Soliman enrodèt Belgrad e comencèt de la bombardar intensament dempuèi una illa de Danubi. Amb una garnison d'a pro pena sèt cents òmes e sens recebre ajuda d'Ongria, Belgrad caiguèt en agost de 1521.^[3]

Las novèlas de la conquista d'una de las grandas fortalesas de la crestiantat s'espandiguèt lèu lèu per Euròpa tota. Coma o senhalèt l'ambaissador del Sant Empèri Roman Germanic «la captura de Belgrad foguèt a l'origina dels dramatics eveniments que desintegrèron Ongria. Menèt a la mòrt del Rei Loís, a la captura de Buda, a l'ocupacion de Transilvània, a la roïna d'un reialme florissent e a la terror de las nacions vesinas que podián patir del meteis destin...»^[4]

Lo camin d'Ongria e Àustria se dobriguèt davant el, mas Soliman dirigiguèt son atencion cap a l'illa mediterranèa de Rodes, amor que la proximitat d'Asia Menora e d'Orient li aviá causat fòrça problèmas dins l'Empèri. L'estiu de 1522, aprofiechant l'avantatge de la flòta qu'aviá eiretat del sieu paire, menèt personalament aperaquí 400 vaissèls e 100 000 òmes dempuèi l'Asia Menora en direccion de l'illa.^[5] Après un sètge de cinc meses, que i se produguèron d'afrontaments brutals, Rodes capitulèt e Soliman permetèt als Cavalièrs de Rodes que marchessen cap a Malta, ont establiguèron sa nòva basa.

• (en) Ahmed, Syed Z (2001). The Zenith of an Empire : The Glory of the Suleiman the Magnificent and the Law Giver. A.E.R. Publications. ISBN 978-0-9715873-0-4.
• (en) Atıl, Esin (1987). The Age of Sultan Süleyman the Magnificent. Washington, D.C.: National Gallery of Art. ISBN 978-0-89468-098-4.
• (en) Atıl, Esin (July/August 1987). "The Golden Age of Ottoman Art". Saudi Aramco World (Houston, Texas: Aramco Services Co) 38 (4): 24–33. ISSN 1530-5821. https://web.archive.org/web/20110609191610/http://www.saudiaramcoworld.com/issue/198704/the.golden.age.of.ottoman.art.htm. Retrieved 2007-04-18.
• (en) Barber, Noel (1976). Lords of the Golden Horn : From Suleiman the Magnificent to Kamal Ataturk. London: Pan Books. ISBN 978-0-330-24735-1.
• (en) Clot, André (1992). Suleiman the Magnificent : The Man, His Life, His Epoch. London: Saqi Books. ISBN 978-0-86356-126-9.
• (en) Garnier, Edith L'Alliance Impie Editions du Felin, 2008, Paris ISBN 978-2-86645-678-8 Interview
• (en) Greenblatt, Miriam (2003). Süleyman the Magnificent and the Ottoman Empire. New York: Benchmark Books. ISBN 978-0-7614-1489-6.
• (en) Imber, Colin (2002). The Ottoman Empire, 1300–1650 : The Structure of Power. New York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-333-61386-3.
• (en) Kinross, Patrick (1979). The Ottoman centuries: The Rise and Fall of the Turkish Empire. New York: Morrow. ISBN 978-0-688-08093-8.
• (en) Labib, Subhi (November 1979). "The Era of Suleyman the Magnificent: Crisis of Orientation". International journal of Middle East studies (London: Cambridge University Press) 10 (4): 435–451. ISSN 0020-7438.
• (en) Lamb, Harold (1951). Suleiman, the Magnificent, Sultan of the East. Garden City, N.Y.: Doubleday. ISBN 1-4067-7271-2. OCLC 397000.
• (en) Levey, Michael (1975). The World of Ottoman Art. Thames & Hudson. ISBN 0-500-27065-1.
• (en) Lewis, Bernard (2002). What Went Wrong? : Western Impact and Middle Eastern Response. London: Phoenix. ISBN 978-0-7538-1675-2.
• (en) Mansel, Phillip (1998). Constantinople : City of the World's Desire, 1453–1924. New York: St. Martin's Griffin. ISBN 978-0-312-18708-8.
• (en) Merriman, Roger Bigelow (1944). Suleiman the Magnificent, 1520–1566. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ISBN 1-4067-7272-0. OCLC 784228.
• (en) Severy, Merle (November 1987). "The World of Süleyman the Magnificent". National geographic (Washington, D.C.: National Geographic Society) 172 (5): 552–601. ISSN 0027-9358.
• (en) Sicker, Martin (2000). The Islamic World In Ascendancy : From the Arab Conquests to the Siege of Vienna. Westport, Connecticut: Praeger. ISBN 978-0-275-96892-2.
• (en) "Suleiman The Lawgiver". Saudi Aramco World (Houston, Texas: Aramco Services Co) 15 (2): 8–10. March/April 1964. ISSN 1530-5821. https://web.archive.org/web/20070513164833/http://www.saudiaramcoworld.com/issue/196402/.suleiman.the.lawgiver..htm. Retrieved 2007-04-18.

1. ↑ (en) André Clot (1992). Suleiman the Magnificent: The Man, His Life, His epoch. Saqi books, p. 25
2. ↑ Clot, 28
3. ↑ Colin Imber (2002). The Ottoman Empire. Palgrave Macmillan, p. 49
4. ↑ Clot, 39
5. ↑ Kinross, P. (2002). The Ottoman Centuries: The Rise and Fall of the Turkish Empire. Perennial, p. 176