Ion
En fisica e quimia, un ion (dau grèc ἰών, ion, participi de ῐ̓έναι, ĭénai, «anar») es un atòm o molecula amb carga electrica. S'apèla cation un ion amb carga positiva, e anion un ion amb carga negativa. Lo procès de ganhar o pèrdre d'electrons (a respècte de l'atòm o de la molecula neutre) se nomena ionizacion. Se representa lei cations e leis anions amb lo simbòl de l'atòm correspondent e lo simbòl "+" o "-", respectivament (per exemple, Na+ o F-). Se lo nombre d'electrons ganhats o perduts es mai grand qu'un, aiçò s'indica tanben (per exemple, Mg2+ o O2-). Lei cations e anions son pipats per la catode e l'anode, respectivament. Michael Faraday foguèt lo primièr que prepausèt l'existéncia deis ions, en 1830, mas foguèt Arrhenius que ne desvolopèt la teoria correspondenta en 1884. Aiçò li vauguèt lo Prèmi Nobel de Quimia en 1903. L'energia que fau per arrancar un electron d'un atòm dins lo vuege es lo potenciau d'ionizacion o energia d'ionizacion d'aquel atòm. Lei potenciaus d'ionizacion atomica son de constantas fisicas, caracteristicas de cada atòm. Lo meteis concèpte se pòt aplicar en de moleculas e solids. Generalament, lei potenciaus d'ionizacion descreisson d'aut en bas, e creisson de senèstra a drecha dins la Taula periodica. Aquela tendéncia es invèrsa d'aquela que se tròba per lei rais atomics. Aiçò es a causa dau fach que, dins leis atòms pichons, leis electrons son atrachs pus fòrtament per lo nuclèu e fau mai d'energia per leis arrancar. Lo primièr potenciau d'ionizacion es çò que fau per arrancar lo primièr electron d'un atòm neutre, lo segond potenciau es çò que fau per arrancar dos electrons, e aitau successivament. Lei potenciaus d'ionizacion aumentan gradualament. Generalament, i a un saut considerable d'energia en quauque ponch de la seria. Aiçò fa que cada atòm tenda a formar un cèrt tipe de cation. Per exemple, lo sòdi (Na) forma Na+, mas pas Na2+.
