Evencs
Los Evencs o Evenkis (rus : эвенков ; chinés simplificat : 鄂温克族 ; chinés tradicional : 鄂溫克族 ; pinyin : Èwēnkè Zú, autrescòps coneguts jol nom de Tongoses o Tongozes), son un dels pòbles tongozes mai importants de Russia e de China. Èran un pauc mai de 69 000 en 2015. En 2010, èran 37 843 en Russia e 30 875 en China segon las donadas dels recensaments d'aquestes países. 535 Evencs mongolozats vivián tanben en Mongolia a la meteissa data.
En Russia son reconeguts coma un dels pòbles minors indigènas del Nòrd, de Siberia e d'Extrèm-Orient ((Rus: коренные малочисленные народы Севера, Сибири и Дальнего Востока) mentre qu'en China son reconeguts coma una de las 56 etnias oficialas del país.
Los Evencs parlan tradicionalament l'evenki mas sonque 36% tot al mai l'aurián servat coma lenga mairala. Parlan tanben lo rus, lo mandarin estandard e lo mandarin del Nòrd-Èst. D'unes que i a parlan tanben lo daur o lo mongòl.
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]Origina
[modificar | Modificar lo còdi]Segon las recèrcas mai recentas[1] los Evencs aurián viscut a l'entorn del lac Baikal dempuèi lo neolitic. Se respandiguèron a partir d'aquest territòri cap al Nòrd de Siberia e a Manchoria.
Istòria medievala
[modificar | Modificar lo còdi]Los Evencs son de còps que i a restacats al pòble shiwei qu'abitava dins lo Grand Khitan entre los sègles 5 e 9. Los Evencs de las vals de Ienisei e de Lena èran en 1600, abans l'arribada dels Russes, un pòble nomadizant que viviá de l'elevatge dels rèns.
Reparticion actuala
[modificar | Modificar lo còdi]En China
[modificar | Modificar lo còdi]En 2000, i aviá 30 505 Evencs en China demest los quales 25 418 (83,3%) vivián dins la Prefectura de Hulunbuir, en Mongolia Interiora[2] e 2648 dins Heilongjiang (8,5%), lo demai essent escampilhat dins las regions vesinas e mai dins d'autras províncias luènchecas de China.
Dins la Prefectura de Hulunbuir son concentrats dins la Bandièra Autonòma Evenca (31,9% dels Evencs de China e 6,6% de la populacion de la bandièra autonòma), dins la Bandièra Autonòma Daur de Morin Dawa (16,8% dels Evencs de China e 1,7% de la populacion de la bandièra autonòma) e dins la Bandièra Autonòma Oroqina (10,3% dels Evencs de China e 1,1% de la populacion de la bandièra autonòma). Dins totas aquestas regions representan de minoritats reduchas en nombre. Los Hans son dominants dins la prefectura de Hulunbuir tota.
| Unitat administrativa | Populacion | Proporcion |
|---|---|---|
| China | 30.960 | 100,00 % |
| Mongolia Interiora | 26.139 | 84,43 % |
| Heilongjiang | 2.648 | 8,55 % |
| Liaoning | 448 | 1,45 % |
| Beijing | 433 | 1,40 % |
| Shandong | 220 | 0,71 % |
| Hebei | 172 | 0,56 % |
| Tianjin | 130 | 0,42 % |
| Jilin | 104 | 0,34 % |
| Guangdong | 92 | 0,30 % |
| APL | 85 | 0,275 % |
| Shanghai | 63 | 0,20 % |
| Jiangsu | 49 | 0,16 % |
| Guangxi | 46 | 0,15 % |
| Zhejiang | 40 | 0,13 % |
| Sichuan | 30 | 0,10 % |
| Shanxi | 26 | 0,08 % |
| Xinjiang | 26 | 0,08 % |
| Chongqing | 25 | 0,08 % |
| Hubei | 24 | 0,08 % |
| Shaanxi | 24 | 0,08 % |
| Henan | 23 | 0,07 % |
| Yunnan | 23 | 0,07 % |
| Jiangxi | 19 | 0,06 % |
| Fujian | 16 | 0,05 % |
| Hainan | 14 | 0,05 % |
| Gansu | 13 | 0,04 % |
| Anhui | 11 | 0,04 % |
| Ningxia | 7 | 0,02 % |
| Qinghai | 5 | 0,02 % |
| Hunan | 4 | 0,01 % |
| Guizhou | 1 | 0,003 % |
| Tibet | 0 | 0,00 % |
En Russia
[modificar | Modificar lo còdi]En Russia, los Evencs son escampilhats en petits grops espandits sus un territòri plan vast, de Sakhalin a la region occidentala de Siberia. Benefician d'un district, lo District Evenc dins lo Krai de Krasnoyarsk. Lor lenga es ensenhada.
Son majoritaris dins lo district d'Oleniosk en Iakotia.
| Division territòriala | Evenkis, segon lo recensament de 2002 |
|---|---|
| Republica Sakha | 18,232 |
| Krai de Krasnoyarsk | 4,632 |
| District Evenc | 3,802 |
| Krai de Khabarovsk | 4,533 |
| Oblast d'Amor | 1,501 |
| Oblast de Sakhalin | 243 |
| Republic de Boriatia | 2,334 |
| Oblast d'Irkutsk | 1,431 |
| Krai de Transbaïkalia | 1,492 |
| Oblast de Tomsk | 103 |
| Oblast de Tyumen | 109 |
