Reina de Saba

La reina de Saba (arab: ملكة سبأ malika-t Saba ; ebrieu:מלכת שבא melket Shava ; ge'ez : ንግሥተ ሳባ nəgəstä Saba) es mencionada dins de recits biblics, coranics e ebraïcs coma avent regnat sul Reialme de Saba, que s'espandissiá del Iemèn al nòrd de l’Etiopia e en Eritrèa.

Lo racontes e detalhs de l'entra entre la reina e lo rei Salamon a Jerusalèm varian segon las fonts. La reina es descricha coma una femna sublima, considerada per Salamon coma una prigonda saviesa e d'una nauta intelligéncia^[1]. Segon la legenda, la reina de Saba es la filha d'una jinn o esperit nomenat Umeira e de al-Himiari Bo-Scharh, vizir de Sharahbil Yakuf, rei de Saba (Himyar, al Iemèn). L'enfant aviá la beutat d'una hori (creatura du paradís) e pèrd sa maire fòrça jove. Fa una visita al rei Salamon per s'assegurar de sa granda saviesa; met a l'espròva amb d'enigmas (per ex. «quina aiga es doça e amara a l'encòp?»...)^[2].

Diferents noms li son atribuits. La tradicion etiopiana la nomena « Makeda » (ge'ez : ማከዳ), aquela del Iemèn « Balqama ». En ebrieu es nomenada שְׁבָא, « Seba » dins sa tradicion Biblica.

Dins lo Nòu Testament, l'Evangèli segon Luc la nomena « Reina del miègjorn » (11 : 31). Dins l'Alcoran aparéis dins la sorata 27 e segon un hadit, es a dire los dichs del profèta Maomet, se nomena « Balqis ». (arab :بلقيس)^[3].

La reina de Saba (מַֽלְכַּת־שְׁבָׄא, malakat-shaba dins lo Tanak, βασίλισσα Σαβὰ dans la Septanta, Siriac ܡܠܟܬ ܫܒܐ^[4], lengas etiosemiticas ንግሥተ፡ሳባእ፡^[5]) arriba a Jerusalèm accompanhada d’una granda cort, « amb de camèls portant d'especias, e fòrça aur e de pèiras preciosas » (primièr Libre dels reis 10:2). « Jamai après arribèt una tala abondança d’espècia » (libre de las Cronicas 9 :1-9) qu'aquela que donèt a Salamon. Pendent sa visita, pausa al rei fòrça questions qu'aquel respondiguèt plan. Escambièron de presents, après que tornèt dins son país^[6].

L’utilizacion del tèrme hid dot o « enigmas » (primièr Libre dels reis 10:1), un mot venet de aramèu que paréis pas abans lo sègle VI AbC, a per origina tardièra del tèxte^[6]. Coma lo tèxte menciona pas la casuda de Babibilònia, se passent en 539 AbC, Martin Noth estima que lo Libre dels reis coneguèt una redaccion definitiva vèrs 550 AbC.^[7]

Dins lo Nòu Testament, Luc l'evòca jol nom de « Reina del Miègjorn » (11 : 31) (grèc: βασίλισσα νότου, “basilissa notou” ; latin : «  »)^[8].

Una interpretacion mistica del Cantic dels cantics, qu'aviá per tòca de donar una basa vertadièra a aquelas allegorias, aparéis dins los voluminoses commentaris d'Origèn suls Cantics^[9]. Identifica la narratritz, o « esposa », amb la « reina del Miègjon » dels cants^[10]. D’autres estudis prepausèron que lo parelh presentat dins lo libre siá Salamon e la filha del faraon. La primièra proposicion foguèt preferida pels interprètas mistics a la fin del sègle XVIII, la segonda foguèt prepausada per John Mason Good en 1803^[9].

La narratritz seriá estat de pel negre segon un passatge del Cantic dels cantics (capítol 1 versets 5 e 6) : « Soi negra e pasmens bèla, filha de Jerusalèm, […] s'avisatz pas de mon tint morat: es lo solelh que me brutlèt. […] »

Selon una legenda, la reina de Saba balha a Salamon los meteisses presents que los Reis magues donèron mai tard a l’enfant Jèsus^[11].

Segon Josephus (Ant. 8:165–73), la reina de Saba èra reina d’Egipte e d’Etiopia e balhèt a Israèl los primièrs especimens de commiphora opobalsamum, que s'espandiguèt en tèrra santa^[12],[13].

Lo talmud (Bava Batra 15b) insistís sul fach qu'i aviá pas de reina, mas un rei de Saba (basat sus d'interpretacions variadas de l’ebrieu “mlkt”) qu'arribèt a Jerusalèm. Aquela version foguèt destinada a discreditar tota istòria contant una relacion entre Salamon e la reina.

Lo raconte mai detalhat de la visita de la reina de Saba al rei Salamon nos ven del sègle VIII dins lo Libre d’Estèr. Un puput informa Salamon que lo reialme de Saba es lo sol reialme que lo pòble li es pas subjècte e que sa reina idolastra lo solelh. Torna alara a Kitor dins lo país de Saba. Dins la letra qu’aviá ligat a son ala, lo rei ordona a la reina de venir a el coma subjècte. En responsa, li envia totes las naus de la mar cargadas de presents e de 6 000 joves de talha egala, totes nascuts a la meteissa òra e vestits porpres. Balhan amb eles una letra declarant que la reina arribarà a Jérusalem dins los tres jorns venents alara que lo viatge ne prend normalament set. Quand aquela darrièra arriba e va al palai de Salamon, confond lo sol de miralh amb d'aiga. Donc lèva lo bas de sa ròba e descobrís sas cambas. Salamon l’avisa de son error e la blaima sus sa cambas peludas^[14]. Li pausa tres enigmas (Libre d’Estèr 1 :3) veire, segon lo Midrash, fòrça mai per testar sa saviesa^{[6],[12],[13]}. L’alfabet de Ben Sira afirma que de lor union seriá nascut Nabucodonosòr II.

Dins la kabbala crestiana, la reina de Saba es considerada coma la reina dels demònis e es a vegada identificada amb Lilit, un primièr còp dins lo Targom, puèis mai tard dins lo Zohar. De mites josieus e arabs manten que la reina èra de fach una jinn, miègumana, miègdemoni^[15],[16].

Dins lo folclòre Ashkenazim, sa figura se confond amb l’imatge popular d’Elena de Tròia. Las legendas ashkenazims mòstran la reina de Saba coma una dançaira seductritz. Pendent longtemps, foguèt descricha coma una infanticida o una maga demoniaca^[16].

Dins l'Aloran, la reina de Saba nomenada «Balkis » (XXVII, verset 23 : « Trobèri qu'una femna èra lor reina, que de tota causa foguèt colomada e qu'a un tròn magnific »). L’istòria i es similara a aquela de la Bíblia e de las fonts josievas.

Pasmens se l'Alcoran aja gardat la mai anciana forma litarària de la legenda, d'elements desvolopats pels comentators musulmans son derivats del Midrash. Tabari, Zamakhshari, Baydawi complèton l'istòria en fòrça punts; atal la nomena la reina Bilkis, nom benlèu derivat del grèc παλλακίς o de la forma josivizada pilegesh, « concubina ». Los jinns de a l'entorn de Salamon, apaurats a l'idèa que pòsca se maridar l'intrusa, utilizant la rumor qu'auriá las cambas peludas e de batas puslèu que de pés. Salamon concep donc una rusa, plaçant al sol de miralhs que la reina prend per d'aiga. Per passar, lèva sa roba, fasent veire de cambas umanas. Lo rei ordona enseguida al sieus demònis de preparer un depilatòri especial, per que sián levats los pels desgracioses. Segon de tradicions, Salamon esposa la reina, e d’autres la li fan donar en maridatge donar en mariadatge a un senhor d'Hamdan^[17].

Los tèxtes biblics sus la reina de Saba e sas naus venent d’Ofir serviguèron de basa a la legenda que d'israelits aurián vitjats amb sa cort, quand tornèt dins son país portant l’enfant de Salomon^[18]. Segon la legenda, los primièrs josieus de Imèn i serián arribats al temps del rei Salamon, mercé a l’alliança politico-economica passada entre la reina de Saba e el^[12].

L’istòria de Salamon e de la reina es fòrça popular près dels còptes, coma lo mòstran los fragments d'una legenda còpta servada sus un papir a Berlin. La reina qu'aviá estat enganda, dona un pilar a salamon ont tot lo saber terrèste es inscricht. Salomon envia un dels sieus demòni que li torne lo pilar cap a Etiopia.

La version mai complèta e significativa de la legenda aparéis a partir del sègle XIV dins lo Kebra Nagast, recit legitimant los reis etiopians. Menelik I seriá lo filh de Salamon e de Makeda, la reina de Saba. seriá l'aujòl de la dinastia regnanta en Etiopia a partir del sègle XIII, los Salomonids.

Segon la legenda, lo roi Salamon, per crompar los materials necessaris a la construccion de son temple, encontrèt de mercants del mond entièr. D'entre eles Tamrin, grand mercant de la reina Makeda d’Etiopia. Tornant dins son país dans son pays, Tamrin descriu a la reina las causas meravelhosas qu'avávist a Jerusalèm, e tanben la saviesa e la generositat de Salamon. Decidís donc de l'encontrar. Es fòrça plan aculhida e participa a un grand banquet donat en son onor dins lo palais de Salamon. Makeda i passa la nuèch, Salamon jurant qu’ensajara pas res contra ela, après qu'ela meteissa jurèt que li volariápas res. Lo repais aviá estat fòrça especiat, Makeda se desrevelha en plana nuèch amb la set. Prenent d'una garrafa d'aiga, Salamon aparéis, li remembrant lo jurament. Ela li respondís: « Sàpias pas lo jurament. Daissa'm simplament beure l'aiga. » Aquela meteissa nuèch, Salamon fa un sòmi ont vei lo solelh se levar sus Israèl. Mespresat pels josieus, lo solelh se desplaça cap a Etiopia ont irradia. Salamon dona alara a Makeda un anèl qu'apcèpta coma pròve de fe. Tornada al país fa nàisser un filh nomenat Baina-lekhem (bin al-ḥakīm, « filh de la saviesa »), mai tard nomenat Menelik.

Après que grandiguèt en Etiopia, lo mainat, portant l'anèl de Salamon, s'anèt a Jerusalèm ont foguèt recebut amb los onors. Lo rei lo pòble capitan pas a lo convéncer de demorar. Salamon reunís los sieus conselhièrs e anoncia que mandarà lo filh ainat en Etiopia. Apond qu'espèra un tresen filh que se maridarà amb la filha d l rei de Roma per que lo mond entièr siá govrnat pels descendents de Dàvid. Baina-lekhem es alara ochat pel grand prèire Zadok e es nomena Dàvid. De nòbles de Jerusalèm lo seguisson alara en Etiopia e encara ara de grandasfamilhas etiopianas revendican son ascendéncia.

Abans la partença Azarya, lo filh del grand prèstre pana l’arca d’aliança que Menelik pòrta en Etiopia. Quand Salamon l’aprend, ordona als prèires de gardar lo silenci sul panat e de plaçar una copia de l’arca a l’interior del temple^[19].

Segond de fonts la reina Makeda èra de la dinastia d'en primièr fondada per Za Besi Angabo en 1370 AbC. A l'origina èra lo fraire de Makeda, lo prince Norad, qu'auriá degut regnar, mas sa mòrt subte plaça la sòrre sul tròn. Auriá governat lo reialme un cinquantenat d’ans^[20].

Se las istòrias d’Abissinia contan fòrça detalhs, amagan las anecdòtas que rebaton reflètent l’animositat d'unes teologians contra la reina (istòria de las cambas peludas per exemple)^[21].

La Reina de Saba es mencionada brevament dins dos ritual maçonics:

• Lo ritual dich « d'installacion del venerable » practicat subretot dins los rites d'origina anglesa Segon la legenda particulara d'aquel ritual, foguèt en sa preséncia que en sa Salamon auriá fach lo gèste vengut un dels signes de reconeissença revelat a pendent l'escasença.
• Lo ritual del gra Most Excellent Master de las juricdiccions americanas.

Inspira tanben lo grade de Queen of the South de l'òrdre paramaçonic américain Eastern Star.

Las escavacions dins lo desèrt al nòrd de Iemèn, un temple vièlh de 3 000 ans, nomenat Mahram Bilqis (temple del dieu Luna) foguèt descobèrt^[22]. Segon los arqueològs, s'agís d'un site sacrat utilizat pels pelegrins entre -1200 e 550. Lo temple es situat près de l'anciana vila de Marib, capitala del Realme de Saba segon la Bíblia e la tradicion musulmana, e poiriá constituir una pròva de l'existéncia de la reina de Saba.

Lo 7 de mai de 2008, d'arqueològs de l'Universitat d'Amborg dison aver descobèrt lo palais de la reina de Saba en Etiopia^[23]. Los rèstes trobats se situisson en dejós del palais d'un rei crestian. Semblariá qu'una primièra version del palais aviá estat remplaçat per un bastit orientat cap a l'estela de Sirius, que la reina de Saba e son filh Menelik èran veguts adorators segon la Bíblia.

1. ↑ Légende de Soliman, chap.15.
2. ↑ La Légende de Soliman (ben Daoud), éd.
3. ↑ Du grec ancien pallakis : concubine, qui se retrouve dans l'hébreu pelegesh, de même sens.
4. ↑ A compendious Syriac dictionary , s.v. «ܡܠܟܬܐ», par Jessie Payne Margoliouth et J. Payne Smith, Oxford University Press, 1903, vol. 1, p. 278a voir en ligne.
5. ↑ Lexicon linguae Aethiopicae, s.v.
6. ↑ ^{6,0 6,1} et ^6,2 Encyclopaedia Judaica, s.v.
7. ↑ Encyclopaedia Judaica, s.v.
8. ↑ John McClintock et James Strong, Cyclopaedia of Biblical, Theological and Ecclesiastical Literature, s.v.
9. ↑ ^9,0 et ^9,1 John McClintock et James Strong, Cyclopaedia of Biblical, Theological and Ecclesiastical Literature, s.v.
10. ↑ Origène, Origenis commentaria, édité par D. Caillau et D. Guillon, « Collectio selecta ss.
11. ↑ John McClintock et James Strong, Cyclopaedia of Biblical, Theological and Ecclesiastical Literature, s.v.
12. ↑ ^{12,0 12,1} et ^12,2  {{{títol}}}. .
13. ↑ ^13,0 et ^13,1  {{{títol}}}. 
14. ↑ Toy, « The Queen of Sheba », The Journal of American Folklore, vol. 20, n^o 78,‎ julhet 1907, p. 207–212 (ISSN 0021-8715, DOI 10.2307/534407, JSTOR 534407, legir en linha).
15. ↑  {{{títol}}}. 
16. ↑ ^16,0 et ^16,1  {{{títol}}}. 
17. ↑  {{{títol}}}. .
18. ↑  {{{títol}}}. .
19. ↑  [1]. .
20. ↑  {{{títol}}}. Willie F. Page. 
21. ↑  {{{títol}}}. Willie F. Page. .
22. ↑ (en) http://www.ucalgary.ca/UofC/events/unicomm/NewsReleases/queen.htm.
23. ↑ (de) https://web.archive.org/web/20080612082347/http://www.verwaltung.uni-hamburg.de/pr/2/21/pm/2008/pm48.html.

• Jean Grosjean, La Reine de Saba, Gallimard, Paris, 1987 ISBN: 978-2070708673
• Jakoub-Adol Mar Makéda ou la fabuleuse histoire de la reine de Saba, Michel Lafon, 1997 ISBN: 978-2840982425

• La reina de Saba dins encyclopédia universalis