Veire la font de Eraudica

Sètz pas autorizat(ada) a modificar aquesta pagina, per la rason seguenta :

Votre adresse IP fait partie d’une plage qui a été bloquée sur tous les wikis de la Fondation Wikimédia.

Le blocage a été effectué par ‪Hasley‬. Le motif invoqué est Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected: .

Début du blocage : 18 decembre de 2022 a 16.21
Expiration du blocage : 18 decembre de 2025 a 16.21

Votre adresse IP actuelle est 62.210.136.28. La plage bloquée est 62.210.0.0/16.

Incloeu els detalls de dalt en totes les consultes que feu. Si penseu que heu estat blocat per error, trobareu més informació i instruccions al reglament global No proxys oberts.

Altrament, per a discutir sobre el blocatge, publiqueu una sol·licitud de revisió a Meta-Wiki. Vous pouvez également envoyer un courriel à la file des coordinateurs VRT à stewards@wikimedia.org, en incluant tous les détails ci-dessus.

Podètz veire e copiar lo contengut d'aquesta pagina.

{{Infobox
|tematica=
|carta=
}}
[[Imatge:Hyghalmen Roll Late 1400s.jpg|200px|right|thumb|Armoriau medievau alemand]]
L’'''eraudica''' (var. '''eraldica''')<ref>{{Dicodòc|Héraldique|consulta=2 de genièr de 2023}}</ref> qu’ei la disciplina qui estúdia l’istòria, la codificacion e l’emplec deus escuts armoriats (tanben aperats blasons), qu’ei a díser illustrats dab lo prètzhèit d’identificar ua persona, ua familha, ua institucion o un país.

L’eraldica qu'ei tanhenta de l’estudi deus sagèths (la [[sigillografia]]) e deu de las banèras (la [[vexillologia]]) e que pòt estudiar escuts de mantua civilizacion com las ancianas civilizacions egipcianas (de qui los [[ieroglif]]s an dilhèu ua origina eraudica), grègas, andinas, japonesas, nordicas, africanas e mei generaument de tota civilizacion qui a produsit escuts o targas ondrats.
En [[Occident]], totun, l'eraudica que hè ua diferéncia enter lo hèit de possedir un escut ondrat e lo d’estar identificat per aquesta ondradura e de l’emplegar com ua mena de signatura o de sagèth exclusiu. 


== Istòria ==
[[Fichièr:William Duke of Normandy accompanied by Eustatius Count of Boulogne and followed by his Knights in arms Military Dress of the Eleventh Century from Bayeux Tapestry said to have been worked by Queen Matilda.png|200px|right|thumb|Guilhèm lo conquestador lhevant lo hèume, sol mejan entà hà's conéisher]]
L'eraudica que nèish de cap au sègle XII a l'escadença de las crotzadas quan los chivalièrs arrecotits de tots los cantons d'Occident e cerquèn un mejan de reconeishe's e identificà's suus camps batalhèrs. Abans aqueth episòdi e i avèva de segur escuts e targas ondrats, mes las loas ondraduras b'èran pas exclusivament associadas dab un utilizaire en tot l'identificar. Qu’ei conegut, per exemple que durant la [[batalha de Hastings]], la rumor de la mort de [[Guilhèm lo Conquistaire|Guilhèm lo Conquestador]] qu’obliguè aqueth darrèr a tirà’s lo [[hèume]] entà provar de qu'èra enqüèra viu a maugrat qu'avosse un escut ondrat, mes brica exclusiu. 
Un deus meis vielhs escuts coneguts qu’ei lo qui ondra lo tombèu de [[Geofrey d'Anjau]] (vertadèr escut puish que ho emplegat sonque per eth e eretat peus son descendents) deu "camp d’azur cargat de tres leons d’aur rampants (véder lo lexic)". [[Fichièr:Geoffrey of Anjou Monument.jpg|200px|left|thumb|Escut ondrant lo tombèu de Geofrey d'Anjau]]
Après lo [[sègle XII]] l'eraudica que conegó ua expansion rapida. Los blasons qu’èran transmés deu pair a la hilha e a l’ainat. Los hilhs capdèts qu’i devèvan hornir ua rompedura (un cambiament mei o mens important e vededer) e bèth bastir vertadèrs arbos genealogics eraudics. A l’ecadença d’ua union de familha o de [[fèu]]s, los blasons qu’èran juntats çò qui produsí, dinc a uei lo dia, escuts deus complèxes.

Dab lo temps, l'escut que s'acompanhè d'autas pèças :

* Un cimèr apitat au som hèumes.
* Los lambrequins (que representavan la manto portat en darrèr deu hèume entà l'omprejar, teoricament hèra espedaçats, en çò deus guerrèrs los mei hardits, e donc representats atau).
* Ua devisa.

[[França]], en [[1696]], que taxè los blasons. Chic arron, com mantuas personas que declarèn de non pas n'aver entà non pas pagar, l’estat qu’impausè, aus qui ac podossen pagar, la possession d’un escut. Mantuns escuts que hon alavetz impausats per l'estat, sia en tot emplegar arbitrariament las infinidas combinasons cromaticas e geometricas, sia en hargoar "armas parlantas", qu'ei a díser escuts qui lo lors mòbles e dan ua informacion fonetica suber lo nom (per exemple un molin per un tau N Molin).

La [[Revolucion Francesa|Revolucion]] que’s virè contra los escuts en los bèth boishar deus monuments. L’empèri napoleonian que bastí ua navèra eraudica dab règlas pro diferentas. 

Uei lo dia, los escuts non son pas reconeguts per la [[Republica Francesa]] (qui ei un deus paucs estats sens escut entà'u representar) au maugrat qui la loa proprietat exclusiva e lo lor emplec qu'ei jutjat peus tribunaus competents peus noms: qu'ei vedat per la lei d'emplegar o de s'atribuir un escut ja existent.

== Lo blasonament ==

L'eraudica que codifica los blasons en los bèth descríver e en emplegant un lengatge especific. Aquesta codificacion qu'ei aperada lo blasonament.
 
=== Lo camp ===
Un escut qu’ei compausat en purmèr d’un hons aperat lo camp. 

L’escut mei simple qu’ei l’escut occitan de la familha de [[Ostau de Labrit|Labrit]] (tanben coneguda com d’Albret, ua de las brancas de la familha deu [[Enric de Borbon|Noste Enric]]) : qu’ei de gules plen (çò qui vòu díser qu’ei tot arroi). A despart de cas exepcionaus com aqueth, los camps que son cargats de mòbles (qu’ei a díser de dessenhs) e d'ondraduras.

=== Los esmalhs e perissas ===
[[Imatge:Heraldic tinctures diagram.svg|vinheta|Diagrama dels esmalhs dins lo monde anglofòn: 1. Metalhs; 2. Colors; 3. Esmalhs; 4. Tinturas pas tradicionalas.]]
[[Fichièr:Armoiries Albret.svg|100px|right|thumb|Labrit : "de gules plen"]]
Las colors en eraudica que son aperadas esmalhs e que son de duas tracas : los metaus e las colors (au sens eraudic). 

<center>
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" align="center" class="wikitable"
|- 
! colspan="2" |'''Metaus'''
! colspan="6" |'''Colors'''
! colspan="3" |'''Colors secondaris'''
|-
| align="center" | ''[[Aur (eraudica)|Aur]]''<br />[[Fichièr:Heraldic Shield Or.svg]]
| align="center" | ''[[Argent (eraudica)|Argent]]''<br />[[Fichièr:Heraldic Shield Argent.svg]]
| align="center" | ''[[Gules]]''<br/><small>var. ''Golas'', ''Vermelh''<ref name="EO-EE">http://eraldica-occitana.com/lescut-e-los-esmauts/</ref></small><br />[[Fichièr:Heraldic Shield Gules.svg]]
| align="center" | ''[[Azur]]''<br />[[Fichièr:Heraldic Shield Azure.svg]]
| align="center" | ''[[Sinòple]]''<br />[[Fichièr:Heraldic Shield Vert.svg]]
| align="center" | ''[[Sable]]<br/><small>var. ''Negre''<ref name="EO-EE"/></small>''<br />[[Fichièr:Heraldic Shield Sable.svg]]
| align="center" | ''[[Porpra (eraudica)|Porpra]]''<br />[[Fichièr:Heraldic Shield Purpure.svg]]
| align="center" | ''[[Iranjat]]''<br />[[Fichièr:Heraldic Shield Orange.svg]]
| align="center" | ''(A)Morat?''<br />[[Fichièr:Heraldic Shield Murrey.svg]]
| align="center" | ''[[Sanguina (eraldica)|Sanguina]]''<br />[[Fichièr:Heraldic Shield Sanguine.svg]]
| align="center" | ''[[Tanat]]''<ref name="EO-Lexic">http://eraldica-occitana.com/lexic-eraldic-occitan-frances/</ref><br />[[Fichièr:Heraldic Shield Tenné.svg]]
|}
</center>


Los metaus que son l’aur (jaune) e l’argent (blanc). Las colors que son lo sinòple (verd), l’azur (blau), lo gules (arroi), lo sable (negre). Mei recentament que’s son juntats l’irange e la porpra (vriulet). Au ras deus esmalhs, l'eraudica qu'emplea perissas com l’ermina e lo vair.
[[Fichièr:Armoiries Bretagne - Arms of Brittany.svg|left|100px|thumb|Escut de [[Bretanha]] : "d'ermina plen".]]
[[Fichièr:Godefrey of Bouillon.jpg|right|200px|thumb|[[Godefroy de Bouillon]], portant lo tabar ondrat de las armas de [[Jerusalèm]].]]
Ua règla importanta de l’eraudica que vòu que camp e mòbles superpausats non sian pas de dus metaus o de duas colors (aquò qu’a la soa logica entà qui l’escut e pòsca estar coneishut de luenh). L'eraudica que harguè lo son lengatge e las soa règlas. Cèrts escuts que viòlan intencionaument aquestas règlas per marcar la loa exepcionalitat: qu’ei per exemple l’escut crestian de Jerusalèm qui viòla la règla de non-tanhença deus metaus puish que representa ua crotz d’aur (jauna) sus un camp d’argent (blanc).

=== Divisions ===

{{clr}}
=== Mòbles ===
<gallery>
Imatge:Blason ville fr Marseillan (Hérault).svg|Pau (o pal) ; [[Marselhan]] ([[Lengadòc]]) : "d'argent cargat de tres paus de gula"
Image:Blason de l'Aquitaine et de la Guyenne.svg|Leopard ; [[Guiana]] : "de gula au leopard d'aur e armat e lampassat d'azur"
Image:Blason comte fr Armagnac.svg|Leon ; [[Armanhac (província)|Armanhac]]: "d'argent au leon de gula"
Image:Blason de l'Auvergne.svg|Gonfalon ; [[Auvèrnhe (Occitània)|Auvèrnha]] : "d'aur au gonfalon de gula bordat de sinòple"
Image:Blason du Béarn.svg| Vaca ; [[Bearn]] : d'aur a las duas vacas de gula cornadas, coletadas e clarinadas d'aur passantas l'ua suber l'auta.
Image:EscutMonenh.svg|Monde ; [[Monenh]] ([[Bearn]]) : "d'argent au monde d'azur"
Image:Arms of Nice.svg|Agla ; [[Comtat de Niça]] : "d'argent a l'agla coronada de gula deu vòu baishat, trepant ua montanha de tres comas de sable eishantas d'ua mar d'azur mavent de la punta et ondada d'argent"
Image:Blason province fr Gevaudan.svg|Garba ; [[Gavaudan]] : "de gula a la garba d'aur"

</gallery>

=== Formas d'escuts ===

[[Fichièr:Formes des Blasons Ecus Coats of Arms.svg|400px|center|thumb|Formas deus escuts: 1. occitan (e francés ancian) 2. francés modèrne - 3. escuts de dònas - 4. escuts de domaisèlas - 5. escut de torneg (o bandèra) - 6. escut italian - 7. escut soís - 8. escut anglés - 9. escut alemand, dab un horat per la lança - 10. escut polonés - 11. escut espanhòu, portugués e flamenc]]

La màger part deus escuts occitans que son de la purmèra forma. Quauques escuts occitans qu'emplegan la forma espanhòla (dens la [[Vath d'Aran]]) o italiana.

=== Armoriaus ===
Un armoriau qu'ei ua lista de blasons. A còps los armoriaus que son simplament ua lista de blasonaments shens cap de representacion grafica.

* [[Armoriau d'Aragon]]

{{ArmOc}}

== Articles connèxes ==
* [[Armoriau d'Occitània]]

== Ligams extèrnes ==
* {{oc}} [http://eraldica-occitana.com/lexic-eraldic-occitan-frances/ Lexic occitan-francés d'eraudica]
* {{ca}} [https://web.archive.org/web/20061210013531/http://www.municat.net/escuts/heraldica/heraldica_municipal.htm Introduccion a l'eraudica] (municipala sustot)
* {{en}} [https://web.archive.org/web/20071127015445/http://www.ngw.nl/sitemap.htm Sit de l'eraudica civila internacionala] (gran armoriau internacionau)
* {{it}} [https://web.archive.org/web/20070821084230/http://www.geocities.com/dejudicibus/ddjiha.html L'eraudica italiana]
* {{fr}} [http://www.gaso.fr/ GASO, la banca deu blason] (estat francés)
* {{en}} [http://perso.modulonet.fr/~earlyblazo/ Blasons ancians] (Etat Mejana)

== Nòtas e referéncias ==
[[Categoria:eraudica|*]]

Modèls utilizats sus aquesta pagina :

Modèl:Abr (modificar)
Modèl:ArmOc (modificar)
Modèl:Ca (modificar)
Modèl:Carta grafica (modificar)
Modèl:Clr (veire la font) (semiprotegit)
Modèl:Dicodòc (modificar)
Modèl:En (modificar)
Modèl:Fr (modificar)
Modèl:Geografia (modificar)
Modèl:Indicacion de lenga (modificar)
Modèl:Infobox (modificar)
Modèl:It (modificar)
Modèl:Metapaleta de navigacion (veire la font) (semiprotegit)
Modèl:Oc (modificar)
Modèl:Tnavbar (modificar)
Modèl:Títolcolor (modificar)
Mòdul:Lenga/ISO 639 synonyms (modificar)
Mòdul:Lenga/V2 (modificar)
Mòdul:Lenga/script (modificar)
Mòdul:Lenga/taula (modificar)

Tornar a la pagina Eraudica.

Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/wiki/Eraudica »