Pyroklor
| Pyroklor | |||
 Pyroklor frå Uganda | |||
| Generelt | |||
|---|---|---|---|
| Kategori | Oksydmineral | ||
| Kjemisk formel | (Na,Ca)2Nb2O6(OH,F) | ||
| Strunz-klassifisering | 04.DH.15 | ||
| Dana-klassifisering | 08.02.01.01 pyroklorgruppa | ||
| Krystallsymmetri | Isometrisk 4/m 3 2/m | ||
| Einingscelle | a = 10.41(6) Å, Z=8 | ||
| Identifikasjon | |||
| Farge | Svart til brun, sjokoladebrun, raudbrun, ravoransje, raudoransje | ||
| Krystallform | Typisk åttesidig, impregnert korna, massive | ||
| Krystallsystem | Isometrisk - heksotahedral | ||
| Tvilling | 111 sjeldan | ||
| Kløyv | 111 utydeleg, kan vere ei deling. | ||
| Brot | Undermuslig til ujamn, flisete | ||
| Fastleik | Sprø | ||
| Mohs hardleiksskala | 5.0–5.5 | ||
| Glans | glasaktig til harpiksaktig | ||
| Strekfarge | Kvit | ||
| Transparens | Subgjennomskineleg til ugjennomsiktig | ||
| Spesifikk vekt | 4.45 til 4.90 | ||
| Optiske eigenskapar | |||
| Optiske eigenskapar | Isotrop, svakt avvikande anisotropisme | ||
| Brytingsindeks | n = 1.9–2.2 | ||
| Andre eigenskapar | Stundom radioaktiv, ofte metamikt | ||
| Kjelder | [1][2][3] | ||
Pyroklor er eit mineral danna som eit oksid av niob, kalsium og natrium, (Ca,Na)2Nb2O6(O,OH,F), med kubisk symmetri. Det inneheld noko thorium. Mineralet kan ha fargar som svart, sjokoladebrunt, raudbrunt, raudoransje, oransje[1] gulbrunt og gult.[3] Det kan opptre i metamikt tilstand.[4]
Pyroklor vart først skildra frå Stavern av F. Wöhler i 1826,[4] etter eit funn av by N.O. Tank.[2] Det vart gjeve namnet «pyroklor» av J.J. Berzelius.[2] Namnet er sett saman av dei greske orda for 'grønt' og 'eld', og viser til fargen det vanlegvis får når det blir tent på.[1]
Mineralet finst fleire stader i Noreg, og er vanleg på syenittpegmatittar ved Larvik og Langesundsfjorden.[4] Det er også mellom anna funne på Alnö i Sverige, nær Schelingen, Kaiserstuhl i Baden-Württemberg, i Eifel i Tyskland, i Lovozerofjella på Kolahalvøya, i Narssarssuk på Grønland, i Pandaåsen nær Mbeya i Tanzania, på Roumaøya i Guinea og på Mt. Weld i nærleiken av Laverton i Vest-Australia.[1]
Ein varietet som opptrer i karbonatittar blir kalla koppitt.[4]
I den større pyroklorgruppa finn ein mellom anna òg mikrolitt (med meir tantal enn niob) og betafitt (som skal ha meir titan enn niob og tantal),[4] coulsellitt, som er kjenneteikna av mangan- og jerninnhald,[5] elsmoreitt, ralstonitt og roméitt, sistnemnde kalla opp etter Jean Baptiste Louis Romé de L'Isle, far til krystallografien og kjenneteikna av høgt antimoninnhald.[6]
Det finst ein stoffklasse av uorganiske samband med same eller liknande struktur som mineralet pyroklor.
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «Pyrochlore» (PDF), Handbook of Mineralogy
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Pyrochlore Group», Mindat
- ↑ 3,0 3,1 «Pyrochlore Mineral Data», Webmineral
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 «pyroklor». Store norske leksikon (på norsk). 24. januar 2023.
- ↑ «Coulselite Group», Mindat
- ↑ «Roméite Group», Mindat
