dol

 

• Geluid:  dol    (hulp, bestand)
• IPA: /dɔl/

• dol

• In de betekenis van ‘krankzinnig, dwaas’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1240.^[1]
• In de betekenis van ‘roeipen’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1286.^[1]

dol

1. onzinnig

   • Het was een dol plan, maar het was wel erg gezellig. 

2. gek, krankzinnig

   • Dol van de pijn rende hij naar buiten. 

3. agressief door besmetting met rabiës

   • Kijk uit, die hond is dol! 

4. verrukt, verzot (alleen predicatief)

   • Beren zijn dol op honing 

   ▸ De tweeling was dol op hun vader, maar dat kwam nu even niet uit.^[2]

5. (van schroefdraad) zonder grip

   • Hij gebruikte te veel kracht en draaide zo de schroef dol. 

6. woest, wild, druk

   ▸ Verwijten werden over en weer geslingerd, verdriet luidkeels aangemoedigd en schuldgevoel tot een hoofditem opgewaardeerd. Het was een dolle boel in de hel.^[2]

• dolgelukkig
• dol op

• Dat is te dol

• Door het dolle heen gaan/zijn

• hondsdol, hoorndol, stapeldol

de dol m

1. (scheepvaart) een metalen pin waarop een roeispaan kan draaien
2. (scheepvaart) een U-vormig steunpunt waarin een roeispaan rust

• riemdol, roeidol, dolboord

dol

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van dollen
   

   • Ik dol. 

2. gebiedende wijs van dollen
   

   • Dol! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van dollen
   

   • Dol je? 

• Het woord dol staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "dol" herkend door:

• /dɔlˠ/

dol m

1. naamwoord van handeling van rach: het gaan, de beweging
2. a + ~: gaande vormt de tegenwoordige tijd

   «Tha mi a' dol dhachaigh. »

   Ik ga naar huis.

dol m

1. lus, strop
2. schakel
3. oogje, lusje
4. val