boer

vervoeging van
	boeren

Nederlands

Uitspraak

Geluid: boer (hulp, bestand)
IPA: / bur / (1 lettergreep), /buːr/

Woordafbreking

boer

Woordherkomst en -opbouw

In de betekenis van ‘landbouwer’ voor het eerst aangetroffen in 1516
In de betekenis van ‘oprisping’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1704
In de betekenis van ‘naam van een speelkaart’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1828 ^[1]
Verwant aan bouwen en buur ^[2] ^[3]

Zelfstandig naamwoord

de boer m

(landbouw) (beroep) landbouwer, agrariër, landman
- In Groningen wonen rijke boeren op het Hoogeland.
(beroep) iedereen die iets levert of produceert (als uitbreiding van bet. 1)
- Ik ga naar de patatboer, even een vette bek halen
(scheldwoord) persoon zonder of met weinig beschaving, lomperd
- Wat is dat een lompe boer!
- De supporters van PSV worden ook wel uitgescholden voor boeren.
(kaartspel) speelkaart met daarop een boer [1] uitgebeeld, waarvan de waarde meestal tussen die van de 10 en de vrouw ligt
- Bij klaverjassen heet de troef-boer ook wel jas vandaar de term klaverjassen.
(anatomie) geluid dat wordt geproduceerd als lucht vanuit de maag via de slokdarm naar buiten komt
- De ongemanierde man liet een luide boer.
▸ Zeker te weten,' beaamde Joop en hij liet een zachte boer zonder zich hiervoor te verontschuldigen.^[4]

Anagrammen

ober
robe

Hyponiemen

Afgeleide begrippen

Uitdrukkingen en gezegden

De boer op gaan

de (niet-fysieke) markt opgaan om iets te verkopen

Een boer op klompen

Iemand die lomp, onbeschoft e.d. is

Zoveel om iets geven als een boer om een kers

Er helemaal niets om geven

Lachen als een boer die kiespijn heeft

geforceerd en meestal niet oprecht lachen

Spreekwoorden

Als de vos de passie spreekt, boer pas op je kippen (/ganzen)

als een bedrieger vrome dingen zegt moet je extra voorzichtig met deze persoon zijn

Boeren en varkens worden knorrend vet

Gezegd over een boer van wie men vindt dat die om niets klaagt

De boer eet vis als het spek op is

Wees tevreden met wat je hebt

De domste boeren hebben de dikste aardappelen

Mensen met maar weinig intelligentie bereiken door puur geluk toch veel (~ het geluk is met de dommen)

Elk zijn meug, zei de boer en hij at paardenkeutels in plaats van vijgen/vijgen voor de dorst

Iedereen doet uit koppigheid gewoon wat hij/zij zelf het liefste wil (waarbij men deze eigenschap in het bijzonder toedichtte aan de boeren)

En de boer, hij ploegde voort

Een boer moet altijd voortdoen met zaaien en planten, ook al zijn de prijzen niet goed, of mislukt de oogst (figuurlijk: niet opgeven)

Wanneer de boeren niet meer klagen, nadert het einde der dagen

Boeren klagen/zeuren altijd maar weer

Wat de boer aan het koren verliest, zal hij aan het spek wel terugvinden

Wat in een bepaald opzicht verlies is, is in een ander opzicht juist weer winst (voor dezelfde persoon die eerder het verlies leed, of voor iemand anders)

Wat de boer niet kent dat eet hij niet

onbekend maakt onbemind ofwel: als iets onbekend is eten sommige mensen dat niet

Zo vraagt men de boer(en) de kunst af

Zo kom je erachter hoe iets moet of in elkaar zit

Vertalingen

1. landbouwer

Afrikaans: boer ^(af)
Alemannisch: Landwirt, Puur
Beiers: Baua ^(bar)
Deens: bonde ^(da) g
Duits: Bauer ^(de) m
Engels: farmer ^(en), peasant ^(en)
Faeröers: bóndi ^(fo) m
Frans: fermier ^(fr) m, paysan ^(fr) m, campagnard ^(fr) m
Fries: boer ^(fy), agrariër ^(fy)
Grieks: αγρότης ^(el) m

IJslands: bóndi ^(is) m
Italiaans: contadino ^(it) m
Nedersaksisch: boer ^(nds), Biuer ^(nds), Buer ^(nds), Bur ^(nds), Buuer ^(nds), Buu'r ^(nds), Buur ^(nds)
Pools: rolnik ^(pl) m
Roemeens: țăran ^(ro) m
Schots: fermer ^(sco)
Spaans: campesino ^(es) m, labrador ^(es) m, paisano ^(es) m, agrícola ^(es) m, agricultor ^(es) m
Tsjechisch: farmář ^(cs) m bezield, zemědělec ^(cs) m bezield
Zweeds: bonde ^(sv) g

3. persoon zonder of met weinig beschaving

Pools: wieśniak ^(pl) m

4. speelkaart

Werkwoord

boer

eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van boeren
- Ik boer.
gebiedende wijs van boeren
- Boer!
(bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van boeren
- Boer je?