Onderwijs in relatie tot P2P/Kwestie 7 - Feedback

In een klassieke educatieve instelling zit feedback eigenlijk besloten in het (normaliserend) oordeel dat in het (wat we nu noemen ‘summatief’) examen wordt geveld. Het examen gebeurt na de educatieve activiteiten en na de studie. In die zin maakt het enerzijds niet deel uit van het hele educatieve gebeuren (het komt er na), maar anderzijds, en misschien daarom, staat het zeer centraal in het hele gebeuren van educatie. Het stuurt zowel leerkrachten/docenten als leerlingen/cursisten in wat ze aan leeractiviteiten waardevol achten en dus ook waar ze al dan niet een inspanning voor willen leveren. In die zin is het examen (en de beloning die erbij komt kijken in de vorm van punten of een diploma), vergelijkbaar met ‘geld’. Het maakt deel uit van de economie, maar tegelijkertijd ook niet. En bovendien: het verzamelen van geld, net zoals ‘punten’, kan een doel op zich worden. Het oordeel over prestaties (en de onderliggende inschatting van kennis, kunde, en ook capaciteit) in een examen is steeds ook een terugkoppeling over normaliteit, dit wil zeggen wie je als persoon bent (en dus niet enkel over de prestatie zelf) (zie ook Michel Foucault). Tenslotte ligt de autoriteit voor het geven van feedback (en het examineren) bij een expert en dus uitgaande van een hiërarchische relatie. In P2P heeft feedback vooral een signaal functie om individuele bijdragen op elkaar af te stemmen. Gezien de focus op de commons, zijn criteria voor feedback vaak: hoe draagt het bij aan een bepaalde common, in welke mate is het gericht op maatschappelijk nut, en dus ook de vraag of de bijdrage het mogelijk maakt dat ook anderen er gebruik van kunnen maken? Dit betekent ook dat de feedbackfunctie niet bij één persoon ligt, maar in principe door iedereen op elk moment kan worden opgenomen, zolang die persoon handelt vanuit de idee van ‘coöperatief individualisme’ (en niet een soort van ‘competitief individualisme’).

Experten-feedback wordt vaker serieus genomen. Er wordt meer rekening mee gehouden dan met feedback van een zogenaamde leek. Maar wie is een expert? Iemand met een diploma of iemand die door concrete bijdragen toont veel expertise op een bepaald domein te hebben verworven? Elders (zie kwestie ‘Kennis’) werd ook gewezen op de vraag of er wel steeds een verschil is tussen experten-feedback en peer-feedback. Daar werd de vraag gesteld of het model van de expert (bijvoorbeeld bij constructie van wetenschappelijke kennis) wel zo verschillend is van dat van peers. Zijn het niet de wetenschappelijke peers, die uiteindelijk beslissen of bijvoorbeeld een onderzoeksartikel mag gepubliceerd worden. Eigenlijk verschilt de werkwijze om kennis het label van geldig te geven in een P2P-context dus niet veel van de werkwijze die gehanteerd wordt vooraleer wetenschappelijke studies en onderzoeken gepubliceerd kunnen worden. Want ook in deze context wordt iets pas als betrouwbaar aangenomen na een peer-review en kan de publicatie nadien nog bijgestuurd worden als er kritiek op komt. En komt dat niet dicht in de buurt van de uitspraak 'kennis is geldig als ze publiceerbaar en studeerbaar is' (dit is het criterium voor deze wiki)? De achterliggende gedachte is dan wel dat deze kennis altijd voorlopig geldig is, en dus altijd open staat voor aanpassingen, correcties, uitbreidingen, etc.

Peerevaluatie door gelijk wie en op elk moment heeft het risico dat men ervaart speelbal te zijn van wel erg uiteenlopende interesses en voorkeuren van peers. Bovendien werkt P2P meestal met korte feedbacksignalen. Helaas zijn korte feedbacksignalen soms onderhevig aan miscommunicatie. Het gebruik van uiteenlopende vormen van ondersteunende technologie is daarom aangewezen. Feedback via internet heeft bijvoorbeeld andere mogelijkheden dan feedback die via face-to-face contact wordt gegeven. Een cruciale vraag is bovendien wanneer iets "af" is en wanneer feedback dus niet meer nodig is. Binnen P2P wordt deze vraag op een andere manier beantwoord dan binnen de klassieke educatie. Binnen P2P staat feedback in de eerste plaats in het teken van het aansturen op het bruikbaar maken van het werk en dit in relatie tot een doel dat door de peers onderling wordt bepaald en afgesproken. De ervaring van een speelbal te zijn van uiteenlopende feedback komt dus eerder voort uit de manier waarop in klassieke educatie vaak weinig of geen transparantie bestaat over de norm die bij feedback wordt gehanteerd. Deze norm is bovendien niet tot stand gekomen via onderling overleg maar wordt aan degenen die leren opgelegd.

Korte feedbacksignalen blijven vatbaar voor miscommunicatie, waardoor coördinatie, eerder dan hiërarchie, nodig blijft. Daarnaast blijkt dat in sommige situaties de feedback van peers die al erg veel ervaring hebben opgebouwd over het domein waarover het gaat binnen een bepaald P2P experiment van een andere aard te zijn dan die van peers met veel minder ervaring. Binnen het collectieve experiment dat we zelf aangingen, een wikibook glossarium maken van het boek 'De Wereld redden' van M. Bauwens, bleek de feedback die de docenten gaven op de eerste versie van de geschreven wiki-pagina's veel meer inhoudelijke opmerkingen te bevatten dan de feedback die door studenten werd gegeven. Tegelijkertijd heeft dit experiment ons getoond dat het zorgvuldig bepalen van de criteria van waaruit feedback kan worden gegeven erg cruciaal is. Er waren slechts twee duidelijk geformuleerde criteria en het waren criteria die zonder veel onderscheid door iedereen konden worden gehanteerd. De criteria van waaruit feedback kon worden gegeven waren: is deze tekst als leerstof voor het examen studeerbaar en is deze tekst door iedereen die onze wikibook raadpleegt te begrijpen/bruikbaar? Er blijkt dus eerder nood aan coördinatie dan aan hiërarchie, om het geven van feedback in goede banen te leiden. Deze coördinatie zal afhankelijk van wat voorligt in een P2P experiment een andere vorm en invulling krijgen. We geven hier twee voorbeelden: In het collectief experiment dat we zelf aangingen was de wekelijkse nieuwsbrief die door de coördinerende docent werd geschreven cruciaal. Deze nieuwsbrief bevatte veel praktische informatie inzake deadlines, afspraken en momenten/lokalen van overleg. Daarnaast zette elke nieuwsbrief de focus van een volgende inhoudelijk te nemen stap scherp. We hebben vastgesteld dat er binnen dergelijk systeem erg veel feedback nodig was en dat er bovendien face-to-face contact nodig was om bepaalde feedback nog verder te verduidelijken. Op die manier kwamen ook de gemeenschappelijke doelstellingen geleidelijk en via het bezig zijn tot stand. Een vraag die hierbij naar voren kwam was was: leidt meer feedback ook automatisch tot een beter product of is er een grens inzake hoeveelheid (wenselijke) feedback? Een totaal andere vorm van coördinatie is het geometrisch raster dat wordt gehanteerd binnen het P2P experiment van "open design structure". Dit is een initiatief waar peers allerlei onderdelen maken volgens de afgesproken afmetingen van dit raster. Op die manier kunnen onderdelen met elkaar gedeeld worden en kunnen er met de verschillende onderdelen volgens het meccano-principe gebruiksvoorwerpen, zoals een fiets, een zetel etc, worden gemaakt. Binnen een dergelijk systeem van coördinatie zijn korte feedbacksignalen mogelijk. De begrenzing is het afgesproken geometrisch raster. Het is als het ware de landkaart, met zijn specifieke afgesproken schalen, waarin peers met elkaar communiceren. Iedereen die toetreedt tot dit initiatief ziet ook het belang in om niet af te wijken van het afgesproken raster. Een dergelijk systeem zorgt er dus voor dat de feedback erg gericht en beperkt kan blijven.

Peer feedback. (2014). Retrieved from http://www.kuleuven.be/onderwijs/evalueren/feedback/peer_fb

Involving students in peer review. Case studies and practical strategies for university teaching. (2009). Retrieved from http://www.cshe.unimelb.edu.au/resources_teach/teaching_in_practice/docs/Student_Peer_Review.pdf

Open structures. Retrieved from http://www.openstructures.net/

Zie ook kwestie ‘Kennis' voor de rol van feedback in het tot stand komen van 'geldige' kennis