Herodias

Herodias
tussen ca. 15 en 7 v.Chr. − na 39 n.Chr.
Herodias volgens Paul Delaroche
Vader	Aristobulus IV
Moeder	Berenice
Dynastie	Herodianen
Partner	Herodes Filippus, Herodes Antipas
Kinderen	Salomé
Bron: Nieuwe Testament, Flavius Josephus

Herodias was een bekende vrouw uit de familie van de Herodianen. Zij was de dochter van Aristobulus IV, de zoon van Herodes de Grote bij zijn Hasmonese vrouw Mariamne, en van Berenice, de dochter van Salomé (zuster van Herodes de Grote). Vermoedelijk is zij geboren tussen 15 en 7 v.Chr. Zij was nog een kind toen haar vader Aristobulus ter dood werd gebracht op (valse) beschuldiging van hoogverraad.

Als jong meisje trouwde Herodias met Herodes Filippus, de halfbroer van haar vader. Bij hem kreeg ze een dochter, Salomé (genoemd naar Herodias' grootmoeder Salomé).

Het leek er in die tijd op dat Herodes Filippus een goede kans maakte Herodes de Grote op te volgen als koning over het Joodse land. Aan die verwachting kwam echter een einde toen bleek dat Herodes Filippus' moeder wist van een aanslag die op Herodes de Grote werd voorbereid, maar deze voor hem verzweeg. Herodes Filippus werd uit het testament van Herodes de Grote geschrapt (4 v.Chr.).

Jaren later, rond 25 na Chr., verbleef Herodes Antipas op doorreis naar Rome in het huis van zijn halfbroer Herodes Filippus en Herodias. Herodes Antipas en Herodias raakten verliefd. Beiden scheidden van hun eerste partner en trouwden met elkaar. Volgens Flavius Josephus speelde daarbij voor Herodias niet alleen verliefdheid een rol. Hij typeert Herodias als ambitieuze vrouw, die zich er nooit overheen heeft kunnen zetten dat Herodes Filippus geen koning werd. Volgens Flavius Josephus probeerde zij via Herodes Antipas alsnog haar koninklijke ambities te verwezenlijken. Daarnaast kwam het huwelijk ook voor Herodes Antipas politiek gezien goed uit. Hij hoopte vermoedelijk dat Herodias' Hasmonese afkomst zijn populariteit bij zijn onderdanen (die zeer gering was) ten goede zou komen. Hoe het ook zij, vanaf deze tijd woont Herodias met haar dochter Salomé aan het hof van Herodes Antipas.

Wetsgetrouwe Joden keurden deze situatie af, omdat Herodes Antipas en Herodias hiermee ingingen tegen de huwelijksbepalingen in de Thora.

Volgens het Nieuwe Testament sprak Johannes de Doper in het openbaar zijn afkeuring uit over het huwelijk van Herodes Antipas en Herodias. Voor Herodes Antipas was dit reden Johannes gevangen te nemen, en Herodias haatte Johannes vanwege zijn terechtwijzing.

Volgens Marcus 6:14-29 hield Herodes Antipas op zekere dag een feest, waar Herodias' dochter Salomé zo verleidelijk danste dat Antipas haar beloofde haar al wat zij vroeg te zullen geven. Salomé vroeg aan haar moeder wat ze zou vragen en Herodias vroeg het hoofd van Johannes de Doper. Direct daarop werd Johannes onthoofd.

Herodes Antipas droeg tijdens zijn regering de titel tetrarch. Toen Herodias' broers Herodes Agrippa I en Herodes van Chalkis echter de hogere titel 'koning' ontvingen, vroeg Herodes Antipas keizer Caligula hem dezelfde titel te geven. Volgens Flavius Josephus deed hij dit op aandringen van Herodias, die nog steeds haar koningsambities niet bevredigd zag.

Bij Caligula viel het verzoek echter helemaal verkeerd, mede doordat Agrippa tegenover Caligula allerlei beschuldigingen over Herodes Antipas uitte. Herodes Antipas werd verbannen naar Gallië (39 na Chr.). Herodias volgde hem hierheen. Vanaf dat moment verdwijnt zij uit het blikveld van de geschiedenis.

Het handelen van Herodias en Salomé met betrekking tot de dood van Johannes de Doper heeft veel kunstenaars geïnspireerd. Op verschillende schilderijen staat Herodias afgebeeld als het brein achter Salomé's optreden. Daarnaast figureert Herodias in:

• Hérodiade, een gedicht van Stéphane Mallarmé (1864)
• Hérodias, een korte vertelling van Gustave Flaubert (1877)
• Hérodiade, een opera van Jules Massenet (1881)
• Salomé, een toneelstuk van Oscar Wilde (1894)
• Salomé, een op Oscar Wilde's toneelstuk gebaseerde opera van Richard Strauss (1905)

• Herodias in het Rijksmuseum
• Herodias door Gustave Flaubert (project Gutenberg)