Hendrik II van Navarra

Hendrik II van Navarra
Portret door een anonieme Franse kunstenaar
koning van Navarra
Regeerperiode	12 februari 1517 – 25 mei 1555
Voorganger	Catherina
Opvolger	Johanna III
Huis	Albret
Vader	Johan III van Navarra
Moeder	Catharina van Navarra
Geboren	18 april 1503 Sangüesa
Gestorven	25 mei 1555 Hagetmau
Partner	Margaretha van Angouleme
Religie	Rooms-katholiek, hoewel hij sterke sympathieën had voor de calvinisten

Hendrik II van Navarra (Sangüesa, 18 april 1503 – Hagetmau, 25 mei 1555), bijgenaamd Sangüesino omdat hij was geboren in Sangüesa, was koning van Navarra vanaf 1517, hoewel zijn koninkrijk was teruggebracht tot een klein gebied ten noorden van de Pyreneeën door de Spaanse verovering van 1512. Hendrik volgde zijn moeder, koningin Catherina, bij haar overlijden (1517) op. Zijn vader was haar man en co-heerser, koning Johan III van Navarra, die in 1516 stierf.

Na de laatste mislukte heroveringspoging van Navarra, in 1516, was Johan III van Navarra overleden, kort daarop gevolgd door zijn echtgenote, Catherina I, in haar onafhankelijke bezittingen van Béarn (1517). Kroonprins Hendrik werd daarop uitgeroepen tot koning van Navarra en werd op rijkelijke wijze gekroond in Lescar. De titel werd echter ook opgeëist door Ferdinand II van Aragon, die in 1512 het koninkrijk was binnengevallen en zich de Navarrese koningstitel toe-eigende, en zijn aanspraken werden voortgezet door zijn kleinzoon Karel. Hendrik II genoot echter de bescherming van diens rivaal; koning Frans I van Frankrijk.

Na vruchteloze conferenties te Noyon in 1516 en te Montpellier in 1518, werd er in 1521 een actieve inspanning gedaan om hem aan de de facto soevereiniteit in Pamplona en het bezette grondgebied te helpen. Een Franse en Navarrese expeditie deed nog een poging om het bezet Navarra te veroveren, maar ze werden uiteindelijk afgeslagen door keizer Karel na de slag bij Noain (juni 1521).

In 1525 werd Hendrik tijdens de Slag bij Pavia gevangen genomen, maar hij slaagde erin om onder een vermomming te ontsnappen en trouwde in 1526 met Margaretha, de zus van koning Frans I en van weduwe van Karel, hertog van Alençon. Bij haar was hij de vader van Johanna III van Navarra, en bijgevolg de grootvader van haar zoon, de latere koning Hendrik IV van Frankrijk. In 1530, nadat het Verdrag van Kamerijk tussen Castilië en Frankrijk was afgesloten, ontruimde Karel V de meest noordelijke provincie (merindad) van Navarra, Neder-Navarra, waarbij het Hendrik werd toegestaan die voor zich te grijpen. De Pyrenese grens tussen Neder- en Opper-Navarra vormt nu de Frans-Spaanse grens in deze regio.

Hendrik had enigszins sterke sympathieën voor de hugenoten, en was vloeiend in zowel het Frans als het Spaans, aldus de Pierre de Brantôme.^[1] Hij stierf op 25 mei 1555 te Hagetmau.

In 1526 huwde hij met Margaretha van Angoulême^[2] , die bekend werd als Margaretha van Navarra (11 april 1492 – 21 december 1549) en had bij haar twee kinderen:

1. Johanna III van Navarra (16 november 1528 – 9 juni 1572), de moeder van Hendrik IV van Frankrijk
2. Jan (7 juli 1530 – 25 december 1530)

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Henry II of Navarre op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
• Voor deze tekst over Hendrik II van Navarra is (o.a.) de 11^e editie van de Encyclopædia Britannica (1911: Engelstalige Wikisource) als bron gebruikt. Door tijdverloop bevindt deze editie zich in het publiek domein.
• art. Henry II. of Navarre, in H. Chisholm (ed.), Encyclopædia Britannica 13 (1911¹¹), p. 293.
• J.N. Hillgarth, The Mirror of Spain, 1500–1700: The Formation of a Myth, Ann Arbor, 2000.
• P.F. Cholakian - R.C. Cholakian, Marguerite de Navarre: Mother of the Renaissance, Columbia University Press, 2006.