Kortemark

Kortemark

Gemeente in België
(Details)
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	West-Vlaanderen
Arrondissement	Diksmuide
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere	55,43 km² (2022) 82,31% 8,6% 9,09%
Coördinaten	51° 2' NB, 3° 3' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkings­dichtheid	12.815 (01/01/2024) 50,02% 49,98% 231,19 inw./km²
Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder	(01/01/2024) 19,9% 57,62% 22,48%
Buitenlanders	2,63% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Karolien Damman (CD&V)
Bestuur	Open Vld, CD&V
Zetels CD&V Samen Sterk Open Vld sp.a N-VA Eerlijk en bezorgd	23 8 2 9 1 2 1
Economie
Gemiddeld inkomen	19.577 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	2,96% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode 8610 8610 8610 8610	Deelgemeente Kortemark Handzame Werken Zarren
Zonenummer	051
NIS-code	32011
Politiezone	Polder
Hulpverleningszone	Westhoek
Website	www.kortemark.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Diksmuide in de provincie West-Vlaanderen
Portaal    België

Kortemark is een plaats en gemeente in de Belgische provincie West-Vlaanderen. De gemeente telt ruim 12.000 inwoners.

Kortemark is gelegen in de vallei van de Krekebeek, een vertakking van de IJzer. In de deelgemeente Handzame verandert de naam in Handzamevaart.

In de omgeving van Kortemark werden archeologische onderzoekingen verricht naar enkele grafheuvels uit de bronstijd. Ook werd materiaal uit de La Tène-periode aangetroffen. Enkele artefacten uit het mesolithicum werden eveneens gevonden.

De eerste vermelding van het huidige dorp is uit 1063 als "Merck" (afgebakend gebied binnen onbebouwde gronden). Een latere vermelding, uit 1281, had betrekking op de overdracht aan graaf Gwijde van Dampierre onder de naam "Courtemarck".^[1] Aldus ontstond Kortemark op de rand van het overstromingsgebied van de huidige Handzamevaart.

De gronden in de omgeving waren in handen van de Graaf van Vlaanderen en werden in de 11e eeuw uitgegeven als heerlijkheid aan de familie Van Oudenaarde. In 1281 werd Kortemark verkocht aan Gwijde van Dampierre en werd onderdeel van het Land van Wijnendale. De kerkelijke rechten (patronaatsrecht en tiendrecht) waren in bezit van de Sint-Salvatorabdij te Ename. In de deelgemeente Werken werden bij archeologische opgravingen enkele skeletten uit de Middeleeuwen gevonden. Eén van de skeletten was van een man van 190 cm, wat een zeer uitzonderlijke lengte is voor die tijd.

De godsdiensttroebelen einde 16e eeuw leidden tot de verwoesting van de kerk en de ontvolking van de streek. Ook in de 17e eeuw vonden veel krijgsverrichtingen plaats, vooral met Franse troepen. Kortemark lag een tijd lang tegen Frans gebied aan (1678-1697). Na 1713 kwam een einde aan de voortdurende oorlogen en kwam ook Kortemark onder Oostenrijks bewind. In 1818 bevonden zich te Kortemark zes brouwerijen, twee lijnwaadfabriekjes gebaseerd op thuisweverij, twee steenbakkerijen, een leerlooierij, een tiental windmolens en een drietal rosmolens. In 1835 kwam de eerste stoommachine, die bij de Ellemolen werd geplaatst. Nadat in 1858 het station Kortemark werd geopend nam de bouwactiviteit sterk toe en ontstonden er nieuwe steenbakkerijen. Ook andere industrie vestigde zich, zoals een stoomzagerij (1906) en de groenteconservenfabriek "Aurora" (1907), opgericht door Aimé Talpe. Deze fabriek was een belangrijke werkgever in de streek.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog legden de Duitsers in de buurt van Kortemark enkele verdedigingslinies aan. Op 14 oktober 1918 werd Kortemark bevrijd door het 10e Linieregiment.

De wederopbouwperiode leidde onder meer tot de bouw van een nieuwe kerk. Ook werd een vlasfabriek gesticht, Deprez genaamd. De houtzagerij en de steenfabrieken werden weer gestart, en met name steenfabriek Desimpel werd gemoderniseerd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd onder meer het station door de Engelsen gebombardeerd. Op 7 september 1944 werd Kortemark bevrijd door Canadezen, Polen en Engelsen.

Kortemark bestaat naast de hoofdgemeente Kortemark nog uit de deelgemeentes Werken, Zarren en Handzame. Tot Handzame behoort ook de kleine parochie Edewalle (V). In het oosten van Kortemark-centrum ligt het gehucht Kortemark-Elle. Voorts liggen nog verschillende kleine gehuchten verspreid over de gemeente, waaronder Markhove, Pereboom en Bescheewege.

#	Naam	Opp. (km²)[2]	Inwoners (2020)[2]	Inwoners per km²	NIS-code
1	Kortemark (I)	20,64	6.406	310	32011A
2	Handzame (II)	13,70	3.147	230	32011B
3	Werken (IV)	9,79	989	101	32011C
4	Zarren (III)	11,31	2.143	189	32011D

De gemeente Kortemark grenst aan volgende dorpen:

• a. Torhout (stad Torhout) en zijn gehucht Sint-Henricus
• b. Gits (gemeente Hooglede)
• c. Hooglede (gemeente Hooglede) en zijn gehucht Sint-Jozef
• d. Staden (gemeente Staden)
• e. Houthulst (gemeente Houthulst)
• f. Klerken (gemeente Houthulst)
• g. Esen (stad Diksmuide)
• h. Vladslo (stad Diksmuide)
• i. Bovekerke (gemeente Koekelare)
• j. Koekelare (gemeente Koekelare)
• k. Ichtegem (gemeente Ichtegem)

• Archeologisch Site-Museum in de Vladslostraat te Werken.
• De Sint-Bartholomeuskerk
• De Koutermolen aan de Koutermolenstraat is een standaardmolen die in 1789 volledig werd herbouwd en sinds 1944 beschermd is.

Het gebied van de deelgemeente valt uiteen in drie onderdelen: het noorden hoort tot Zandig Vlaanderen met de kom op ongeveer 9 meter hoogte. Het zuiden hoort tot Zandlemig Vlaanderen en wel het Plateau van Tielt, met hoogten tot 25 meter. Hiertussen bevindt zich de vallei van de Krekebeek, die uitmondt in de Handzamevaart. De hoogte neemt hier af tot 3 meter. De Krekebeek wordt gevormd door de samenvloeiing van Kasteelbeek, Grijsperrebeek en Spanjaardbeek. Bij het station in Kortemark werd in 2001 een wachtbekken in werking gesteld, om overstromingen bij hoge neerslag te voorkomen.

In de omgeving vindt men de volgende natuurgebieden:

• Vallei van de Handzamevaart (beschermd)
• De Ruidenberg
• Krekemeersen

Kortemark is bekend om zijn voormalige (en nu gesloopte) brouwerij en steenbakkerij. In Brouwerij Louwaege werden onder meer de bieren Akila, Hapkin en Flandrien gebrouwen. De brouwerij werd echter intussen gesloopt met uitzondering van de schoorsteen.

• Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen op 31 december; 1976= inwoneraantal per 31 december

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

• Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal[3]	Evolutie: 1992=index 100
1992	12.311	100,0
1993	12.372	100,5
1994	12.378	100,5
1995	12.335	100,2
1996	12.303	99,9
1997	12.213	99,2
1998	12.220	99,3
1999	12.234	99,4
2000	12.232	99,4
2001	12.236	99,4
2002	12.149	98,7
2003	12.079	98,1
2004	12.073	98,1
2005	12.056	97,9
2006	11.976	97,3
2007	12.060	98,0
2008	12.019	97,6
2009	12.043	97,8
2010	12.068	98,0
2011	12.178	98,9
2012	12.267	99,6
2013	12.254	99,5
2014	12.277	99,7
2015	12.348	100,3
2016	12.415	100,8
2017	12.482	101,4
2018	12.584	102,2
2019	12.616	102,5
2020	12.693	103,1
2021	12.743	103,5
2022	12.803	104,0
2023	12.873	104,6
2024	12.815	104,1

In de gemeente is er vooral landbouwactiviteit en verwerkt men diepvriesgroenten. Er is ook een secundaire school het MMI (Margaretha Maria Instituut) met zo'n 1200 leerlingen, waar zowel ASO als TSO en BSO wordt aangeboden. Gehucht Elle bevat ook een basisschool 't Ellebloempje.

Kortemark heeft een relatief belangrijk treinstation. De rechtstreekse NMBS-verbinding met Gent, Brussel en Leuven zorgt ervoor dat heel wat pendelaars en studenten van dit station gebruikmaken. Op zondagavonden wemelt dit station dan ook van de kotstudenten die vertrekken richting hun respectievelijke studentensteden.

Kortemark		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Gewest	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen		West-Vlaanderen	Diksmuide			Kortemark
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering		Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegen­woordigers		Vlaams Parlement		Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring West-Vlaanderen					Oostende-Veurne-Diksmuide	Veurne-Diksmuide	Diksmuide	Kortemark
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse		Provincieraads-				Gemeenteraads-

Sinds 1 januari 2013 wordt Kortemark bestuurd door Open VLD en CD&V. Samen vormen ze de meerderheid met 18 op 23 zetels met sinds 1 januari 2019 Karolien Damman van CD&V als burgemeester.

De schepenen zijn: Rik Waeyaert (CD&V), Stefaan Vercooren (Open Vld), Toon Vancoillie (Open Vld), Johan Braem (Open Vld), Luc Vandermeersch (CD&V) en Christine Logghe (OCMW-voorzitter - CD&V).

Partij of kartel		10-10-1976[4]		10-10-1982[4]		9-10-1988[4]		9-10-1994[4]		8-10-2000[4]		8-10-2006[5]		14-10-2012[6]		14-10-2018		13-10-2024[7]
Stemmen / Zetels		%	23	%	23	%	23	%	23	%	23	%	21	%	23	%	23	%	23
	CVP1/ CD&V2	44,811	11	51,041	13	57,161	14	39,491	10	40,321	10	31,852	8	27,772	8	34,22	9	39,82	11
	VU1/ N-VA2	11,161	2	7,061	1	-		-		-		-		9,472	2	9,72	2	3,82	0
	VLD1/ Open Vld2/ Zeker 86103	-		-		-		34,41	9	43,091	10	23,021	5	30,612	9	34,12	9	33,03	9
	SP1/ sp.a2/ Content3	10,811	2	21,291	5	14,531	3	18,461	4	16,591	3	12,162	2	7,32	1	9,73	1	9,73	1
	Eerlijk&Bezorgd	-		-		-		-		-		-		11,4	1	12,4	2	6,7	1
	Vlaams Belang	-		-		-		-		-		6,25	0	3,12	0	-		7,0	1
	Samen Sterk	-		-		-		-		-		26,72	6	10,32	2	-		-
	NIEUW	-		-		28,31	6	-		-		-		-		-		-
	GB	33,22	8	20,61	4	-		-		-		-		-		-		-
Anderen(*)		-		-		-		7,67	0	-		-		-		-		-
Totaal stemmen		8680		8910		9141		9055		9200		9244		9281		9405		6737
Opkomst %						96,88		95,18		95,37		96,33		94,9		94,5		68,4
Blanco en ongeldig %		2,51		3,88		3,11		4,32		5,38		4,22		5,45		5,6		1,7

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*)1994: DRAXXX (5,22%), HSD (2,45%)

• Désiré Mergaert (1829-1890), kunstschilder
• Jules van Haute (1880-1953), diplomaat voor België
• Gustaaf Sap (1886-1940), minister en voormalige hoogleraar aan de KU Leuven
• Firmin Deprez (1890-1916), studentenleider en IJzersymbool
• Azer Moenaert (1893-1977), componist, beiaardier en trombonist
• Aimé Desimpel (1941-2002), industrieel en politicus
• Gerrit Defreyne, politicus
• Firmin Dupulthys, oud-burgemeester
• Toon Vancoillie, oud-burgemeester
• Elsje Helewaut, zangeres
• Sven Decaesstecker, paralympisch zwemmer
• Nick Ervinck, kunstenaar
• Louis Talpe, acteur bekend als "Mega Toby"
• Brecht Dejaegere, voetballer en sinds 2015 ereburger van Kortemark
• Wouter Mattelin, radiopresentator en gitaarbouwer
• Andreas Vanpoucke, kunstschilder

• Büren (Duitsland) (1981)

Sint-Henricus, Gits, Hooglede, De Geite, Handzame, Edewalle, Torhout, Wijnendale

• Lijst van onroerend erfgoed in Kortemark
• SVD Kortemark
• Kortemark in de Eerste Wereldoorlog
• Kortemark in de Tweede Wereldoorlog

• Website van de gemeente Kortemark
• Inventaris Onroerend Erfgoed